20.11.2017
20.11.2017

Безглютэнавая дыета: не нашкодзь. Ці могуць лекі быць моднымі?

logo
Лячэбнае харчаванне і дыеты
0 52
Памер шрыфта:
  • A
  • A
  • A

Паміж безглютэнавай дыетай і модным трэндам для пахудзення няма нічога агульнага, акрамя адмовы ўжываць прадукты, што ўтрымліваюць глютэн. У адным выпадку гэта абавязковая ўмова для здароўя і даўгалецця. У іншым – капрыз, часта неапраўданы і нават шкодны.

Сістэма харчавання, заснаваная на поўным выключэнні з рацыёну прадуктаў, у складзе якіх ёсць клейкавіна, упершыню была паспяхова выкарыстана для лячэння пацыентаў з цэліякіяй у сярэдзіне мінулага стагоддзя. З тых часоў і лічыцца фактычна адзіным метадам з даказанай эфектыўнасцю ў барацьбе супраць захворвання.

А вось з чыёй падачы безглютэнавая дыета пайшла ў народ, ужо і не разбярэшся. Але прыхільнікаў у яе нямала і шэрагі іх поўняцца. Рэстаратары паступова ўводзяць у меню стравы з пазнакай «gluten free», а прадпрымальнікі адкрываюць пункты грамадскага харчавання для спажыўцоў безглютэнавых прадуктаў. Што гэта: рэальны клопат пра здароўе нацыі ці жаданне быць у трэндзе? Каму і чым не дагадзіў глютэн? Ёсць падстава пагаварыць.

Глютэн – зло?

За апошнія паўстагоддзі колькасць людзей з цэліякіяй павялічылася ў разы: з'явіліся сучасныя метады дыягностыкі, а сама хвароба перастала быць «дзіцячай». Але нават пры такім раскладзе ад аўтаімуннага захворвання, паводле ацэнак сусветнай супольнасці гастраэнтэролагаў, пакутуе не больш за 1% насельніцтва. Менавіта для іх глютэн – абсалютнае зло. Таксама няма месца бялку ў жыцці людзей з нецэліякійнай формай непераноснасці глютэна і алергіяй на клейкавіну.

Але для пераважнай большасці жыхароў планеты бялок збожжавых – пшаніцы, жыта, аўса і ячменю – абсалютна бясшкодны. А значыць няма неабходнасці адмаўляцца ад духмянага хлеба, любімых булачак і хатніх наліснікаў.

Наадварот: безглютэнавая дыета без падстаў (падстава тут толькі адна – паталогія, выкліканая непераноснасцю клейкавіны) хутчэй нашкодзіць здароўю, чым пойдзе на карысць.

Глютэн – крыніца важных вітамінаў і мікраэлементаў: жалеза, фоліевай кіслаты, цынка, вітамінаў групы B, D. Ён утрымлівае 18 амінокіслот, у тым ліку тыя, якія арганізм чалавека не сінтэзуе. Бялок злакавых спрыяе лепшаму засваенню фосфара і кальцыя. А яшчэ гэта клятчатка, мінімум тлушчу і максімум пратэіну.

Адпаведна чым лепш зрабілі чыстку рацыёна ад глютэну, тым вышэй шанц атрымаць эфект, далёкі ад станоўчага, а менавіта: дысбаланс вітамінаў і карысных рэчываў.

Пацыенты з цэліякіяй знаходзяцца на дыспансерным уліку ў гастраэнтэролагаў, рэгулярна праходзяць абследаванні, у тым ліку на прадухіленне нутрыентнай недастатковасці. Наўрад ці тое ж самае хоць бы ў прафілактычных мэтах робяць паслядоўнікі модных тэндэнцый.

Каштоўнасць і карысць збожжа тым вышэйшая, чым менш яно падвяргалася апрацоўцы.

Высакаякасная пшанічная мука тут моцна прайграе. Але нават яна нясе свой мінімум станоўчых уласцівасцей. Прыгатаваныя з яе стравы ва ўмераных колькасцях здароваму чалавеку ніколькі не шкодзяць.

У гэтым пераканаліся навукоўцы з Інстытута Вейцмана (Ізраіль), якія правялі даследаванне, прапанаваўшы на час адной групе ўдзельнікаў есці толькі цэльназбожжавы хлеб, другой – звычайны белы хлеб прамысловай вытворчасці. Навукоўцы кантралявалі паводзіны кішэчных бактэрый, вызначалі ўзровень халестэрыну, глюкозы і некаторых іншых важных для здароўя паказчыкаў.

Вынік эксперыменту стаў нечаканым для ўсіх: ніякіх прынцыповых адрозненняў паміж эфектамі ад спажывання розных відаў хлеба ва ўдзельнікаў эксперыменту зафіксавана не было. А гэта значыць, «жывучы» міф пра карысць чорнага хлеба і шкоду белага злажыўшы рукі гасціны правіць.

 
Ірына Савановіч
Кандыдат медыцынскіх навук, дацэнт 2-й кафедры дзіцячых хвароб БДМУ, галоўны пазаштатны дзіцячы гастраэнтэролаг Міністэрства аховы здароўя
Я за выбар. Любыя прадукты павінны быць на рынку, і кожны сам вольны выбіраць, што яму есці, а што не. Але ў грамадстве трэба фарміраваць стэрэатып здаровага харчавання і рабіць гэта правільна. Далёка не ўсё, што зараз да яго адносяць, з'яўляецца такім на самай справе. Безглютэнавая дыета – гэта сістэма арганізацыі лячэбнага харчавання, а не здаровага ў агульнапрынятым разуменні. Масавае захапленне безглютэнавай дыетай дзейнічае супраць пацыентаў з цэліякіяй, паколькі «размывае» сур'ёзнасць праблемы.

Ёсць шмат захворванняў, якія патрабуюць індывідуальнага дыетстала: цукровы дыябет, язвавая хвароба страўніка і 12-перстнай кішкі, алергія на бялок каровінага малака, падагра ... Колькасць людзей, якія пакутуюць ад іх, у дзясяткі разоў пераўзыходзіць колькасць пацыентаў з цэліякіяй. Але менавіта безглютэнавая дыета апынулася вельмі зручнай, каб падвесці яе пад трэнд здаровага харчавання.

Няма булак – няма лішніх кіло

Булкі, выпечка, здоба – ежа з высокім утрыманнем «хуткіх» вугляводаў. Калі есці іх тонамі за адзін раз і не нагружаць сябе «лішняй» фізічнай актыўнасцю на працягу дня, першай, зразумела, пачне пакутаваць постаць. Але глютэн тут зусім ні пры чым.

Напрыклад, прарошчанае цэльнае збожжа, аўсяная і жытняе вотруб'е, цэльназбожжавыя кашы, мюслі і шмат іншых прадуктаў з глютэнам даўно і шмат разоў прызнаныя прадуктамі прыгажосці.  Яны спрыяюць нармалізацыі стрававання, абменных працэсаў, дапамагаюць захаваць лёгкасць і фігуру. Больш за тое, ужыванне цэльназбожжавых прадуктаў зніжае рызыку развіцця сардэчна-сасудзiстых захворванняў. Пра гэта сведчаць вынікі даследаванняў  навукоўцаў Гарвардскага і Калумбійскага ўніверсітэтаў (ЗША).

Але пры безглютэнавай дыеце суцэльнае збожжа ў топе «чорнага спісу», і пацыенты з цэліякіяй вымушаныя з гэтым мірыцца. Гэта пытанне жыцця і смерці, калі хочаце. У людзей без падобных праблем няма такога важкага аргументу свядома адмаўляцца ад злакаў і ставіць здароўе пад удар. Як кажуць, расстаўляем прыярытэты: дзетакс альбо нутрыентны баланс; ні граму лішняга тлушчу альбо здаровае сэрца.

Ёсць яшчэ адзін немалаважны фактар, пра які прыхільнікі тэорыі «безглютэнавай дыеты для ўсіх» імкнуцца маўчаць.

 
Ірына Савановіч
Кандыдат медыцынскіх навук, дацэнт 2-й кафедры дзіцячых хвароб БДМУ, галоўны пазаштатны дзіцячы гастраэнтэролаг Міністэрства аховы здароўя
На безглютэнавай дыеце трэба вельмі разумна падыходзіць да складання меню і выбару прадуктаў нават з пераліку дазволеных. Таму што «маятнік» лёгка разгайдаць як у адзін, так і ў іншы бок: ад дэфіцыту масы цела да празмернай вагі і наадварот.

Не глютэн сам па сабе спрыяе набору вагі, як і яго адсутнасць не абазначае, што прадукт дыетычны.  Калараж безглютэнавых гатовых прадуктаў не саступае, а часам нават пераўзыходзіць, пажыўную каштоўнасць «шкодных» мучных вырабаў. Хаця б дзеля цікавасці варта дазнацца, якая пажыўная каштоўнасць некаторых прадуктаў, прадстаўленых на паліцах «Здаровага харчавання», якія ёсць практычна ў кожнай краме. Асартымент шырокі і разнастайны – ад безглютэнавых сумесей і мукі да гатовых «смачнюшак».

Але энергетычная каштоўнасць 30-грамовага батончыка-мюслі цалкам можа папоўніць траціну сутачнай нормы ў пажыўных рэчывах для сярэднестатыстычнага чалавека вагой у 60 кг. Дасягаецца гэта за кошт высокага ўтрымання цукру і тлушчаў з мінімумам пратэінаў. Перайшоўшы на такое «здаровае харчаванне» скінуць лішнюю вагу не атрымаецца, а набраць – лёгка.

Безглютэнавая дыета

Адзіны спосаб пазбегнуць рызыкі паправіцца на дыеце – гатаваць самому: са свежага мяса, птушкі, рыбы, далучыўшы гародніну і дазволеныя крупы. На гэта, дарэчы, і нацэльваюць урачы пацыентаў з цэліякіяй. Такі падыход справядлівы і ў дачыненні да здаровых людзей, але без прывязкі да безглютэнавай дыеты.

Глютэн змяшчаецца не толькі ў харчовых прадуктах, але і ў доглядавай і дэкаратыўнай касметыцы. Яна таксама небяспечная для людзей з цэліякіяй, як і пшанічны хлеб. Асабліва неабходна быць уважлівымі пры выбары памады і зубной пасты, таго, што гіпатэтычна можа патрапіць у страўнік. Цікава, ці ведаюць пра гэта паслядоўнікі безглютэнавай дыеты «для ўсіх» і наколькі далёка гатовыя зайсці за модай?

Безглютэнавая дыета – лячэбнае харчаванне, лекі па сутнасці. Як любыя лекі яна патрабуе наяўнасці паказанняў, сістэмнасці і паслядоўнасці і не трывае падвойных стандартаў і вольнай інтэрпрэтацыі. Якімі б добрымі намерамі вы не кіраваліся перад тым, як сесці на безглютэнавую дыету – ачысціць арганізм альбо знізіць вагу – памятаеце: «самалячэнне» да дабра не даводзіць.

https://bel.24health.by/stravy-bez-glyutenu-smachna-esci-ne-zabaronish/

 

 

 

 

 

Матэрыялы на сайце slushna.by носяць інфармацыйны характар і прызначаныя для адукацыйных мэтаў. Інфармацыя не павінна выкарыстоўвацца ў якасці медыцынскіх рэкамендацый. Ставіць дыягназ і прызначае лячэнне толькі ваш урач. Рэдакцыя сайта не нясе адказнасці за магчымыя негатыўныя наступствы, якія ўзніклі ў выніку выкарыстання інфармацыі, размешчанай на сайце slushna.by

0 52

Журналіст. Вышэйшая адукацыя. Сябра Беларускага саюза журналістаў. Стаж працы ў прафесіі – 20 гадоў. Беларуска. Нарадзілася ў г.Ганцавічы Брэсцкай вобласці. У 2001 годзе скончыла факультэт журналістыкі Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта па спецыяльнасці «Журналістыка». Працавала спецыяльным карэспандэнтам аддзела эканомікі газеты «Беларуская ніва», аглядальнікам аддзела пісьмаў, аглядальнікам аддзела сацыяльных праблемаў газеты «Савецкая Беларусь» (зараз – «Выдавецкі дом «Беларусь сёння»). З 2016 года – карэспандэнт уласны аддзела інтэрнэт-праектаў РУП «Рэдакцыя газеты «Медыцынскі веснік». З 2000 года з'яўляецца сябрам Беларускага саюза журналістаў (БСЖ). У 2002 годзе стала лаўрэатам прэміі БСЖ за лепшую журналісцкую працу. У 2017 годзе – лаўрэатам прэміі БСЖ «Залатое пяро».
Глядзіце таксама