У стагоддзе глабальнай інфарматызацыі звычайная друкаваная кніга, здавалася б, паступова зжывае сябе, саступаючы месца смартфонам, планшэтам ды іншым гаджэтам. Але не, кніжныя паліцы – усё яшчэ неад'емны атрыбут хатняга інтэр'еру. І іх змесціва папаўняецца асабліва актыўна са з'яўленнем у доме малыша.
Дзіцячая літаратура – тая ніша, якую трывала займаюць сучасныя выдавецтвы, штогод выпускаючы мільёны кніг на любы ўзрост і тэматыку: развіваючыя, мастацкія, навукова-папулярныя, для дадатковай адукацыі і вольнага часу. І даволі проста разгубіцца ў гэтай разнастайнасці, выбіраючы чарговы «лепшы падарунак» свайму дзіцяці.
Больш за тое, не ўсякая дзіцячая кніга такая ўжо насамрэч і дзіцячая. Чым тады кіравацца пры выбары? Якасцю паперы або яркасцю малюнкаў? Імем аўтара ці рэкамендацыямі сяброў, настаўнікаў, знаёмых? Разбіраемся ў нюансах з нашым экспертам, загадчыкам лабараторыі дзяцей і падлеткаў НПЦ гігіены Наталляй Грэкавай.
Не нашкодзь
Хімічная бяспека мае на ўвазе, што кніга ці часопіс, якія вы купіце свайму дзіцяці, не будуць вылучаць хімічныя рэчывы (напрыклад, фенол і фармальдэгід) у канцэнтрацыях, небяспечных для здароўя. У выданнях для дзяцей да 3 гадоў патрабаванні хімічнай бяспекі распаўсюджваюцца таксама на цяжкія металы (свінец, мыш'як, хром, цынк). Добрая, якасная кніга павінна быць не толькі цікавай, але і бяспечнай.
Біялагічная бяспека вызначаецца якасцю паперы, прыёмамі афармлення тэксту і параметрамі шрыфта. Пры гэтым патрабаванні да выданняў у залежнасці ад іх выгляду, узросту чытача, аб'ёму тэксту адначаснага прачытання прад'яўляюцца розныя. Іншымі словамі, мастацкая кніга, дзіцячая энцыклапедыя і «размалёўка» будуць адрознівацца не толькі зместам, але якасцю паперы, памерамі шрыфта, малюнкаў і г.д.
Кнігі, вырабленыя з нізкапробнай паперы і з размытым друкам, здольныя пазбавіць дзіця не толькі задавальнення ад чытання, але нават нашкодзіць здароўю. Доўгае ці рэгулярнае чытанне такіх кніг негатыўна ўплывае на зрок, можа справакаваць або пагоршыць анамаліі рэфракцыі. Менавіта з гэтай прычыны выкарыстанне газетнай паперы для вырабу дзіцячых кніг і часопісаў недапушчальнае. Выключэнне робяць толькі для друкаванай прадукцыі аднаразовага выкарыстання: экзаменацыйных білетаў, тэставых заданняў, крыжаванак для дзяцей і г.д. Затое ў дачыненні да шрыфта кампрамісы непрымальныя: дзіцячыя выданні павінны мець выразны друк.
Эксперт раіць: пераканацца ў тым, што абраная вамі дзіцячая кніга ці часопіс адпавядаюць патрабаванням бяспекі, можна, папрасіўшы прадаўца паказаць Дэкларацыю пра адпаведнасць тэхнічным рэгламентам Мытнага саюза (ЕўрАзЭС). Гэты дакумент выступае гарантам якасці і бяспекі тавару. Калі дакумента няма або прадавец адмаўляецца яго прад'явіць, ад набыцця лепей устрымацца.
Узрост кнізе не перашкода. Ці?..
Узроставае адрасаванне заўсёды паказваецца на абароце тытульнага ліста альбо на апошняй старонцы выдання і выглядае наступным чынам:
- на выданнях, прызначаных для дзяцей 3-6 гадоў – «Для дзяцей дашкольнага ўзросту»;
- на выданнях, прызначаных для дзяцей 7-10 гадоў – «Для дзяцей малодшага школьнага ўзросту»;
- на выданнях, прызначаных для дзяцей 11-14 гадоў – «Для дзяцей сярэдняга школьнага ўзросту»;
- на выданнях, прызначаных для дзяцей 15-18 гадоў – «Для дзяцей старэйшага школьнага ўзросту».
Акрамя таго, на дзіцячых кніжных выданнях можна сустрэць маркіроўку «Для чытання дарослымі дзецям». Гэта азначае, што дадзенае кніжнае выданне не рэкамендаванае дзецям для самастойнага чытання. Бо гарнітура, напісанне і памер шрыфта, даўжыня радка і іншыя параметры тэксту ў кнізе цяжкія для дзіцячага ўспрымання і вачэй.
Знак узроставай катэгорыі размяшчаецца на старонцы друкаванага выдання, якая змяшчае выходныя звесткі, альбо на вокладцы і выглядае наступным чынам:
- «0+» – на выданнях без узроставых абмежаванняў;
- «6+» – на выданнях, прызначаных для дзяцей, якія дасягнулі 6 гадоў;
- «12+» – на выданнях, прызначаных для дзяцей, якія дасягнулі 12 гадоў;
- «16+» – на выданнях, прызначаных для дзяцей, якія дасягнулі 16 гадоў;
- «18+» – на выданнях, прызначаных для дзяцей, якія дасягнулі 18 гадоў.
— Або яшчэ прыклад: кніга, разлічаная на дарослую чытацкую аўдыторыю, выдадзеная на газетнай паперы і таму не прызначаная для чытання дзецьмі, можа мець знак узроставай катэгорыі «12+». Таму бацькам абавязкова трэба ведаць і дыферэнцыраваць існуючыя адрозненні ва ўзроставай маркіроўцы друкаванай прадукцыі для дзяцей!
Калі вы хочаце купіць дзіцяці кнігу, якая не выкліча зрокавай стомы, абавязкова звяртайце ўвагу на ўзроставае адрасаванне, падкрэслівае эксперт. Яно паказвае на адпаведнасць кнігі ўзроставым асаблівасцям фізіялогіі чытання. А таксама памятайце: чым больш пастараўся выдавец прыцягнуць увагу дзіцяці да кнігі (выкарыстоўваючы ўсю палітру фарбаў, рознагарнітурных шрыфтоў, не эканомячы на колькасці і памерах малюнкаў і г.д.), тым вышэйшая верагоднасць, што ад чытання такой кнігі дзіця стоміцца хутчэй, а сэнс прачытанага зразумее і запомніць меней.
Матэрыялы на сайце slushna.by носяць інфармацыйны характар і прызначаныя для адукацыйных мэтаў. Інфармацыя не павінна выкарыстоўвацца ў якасці медыцынскіх рэкамендацый. Ставіць дыягназ і прызначае лячэнне толькі ваш урач. Рэдакцыя сайта не нясе адказнасці за магчымыя негатыўныя наступствы, якія ўзніклі ў выніку выкарыстання інфармацыі, размешчанай на сайце slushna.by