У Беларусі вялізная колькасць касцёлаў. Нават у самых маленькіх вёсках, у якіх сёння амаль нікога не засталося, стаяць велічныя цагляныя каталіцкія саборы.
Ці можна аб'ехаць і ўбачыць усе касцёлы Беларусі? Складана сказаць, але некаторыя касцёлы, безумоўна, варта наведаць, каб пашырыць кругазор.
Сёння раскажам пра касцёл Святога Міхала Архангела ў Белагрудзе. Гэта Гродзенская вобласць.
Вёсачка з прыгожай назвай Белагруда зусім невялікая. У ёй пражывае паўсотні жыхароў і знаходзіцца галоўная славутасць — гэты касцёл.
Але гэта толькі зараз вёсачка такая мініяцюрная, а раней яна была з вялікай колькасцю людзей і вельмі старажытнай гісторыяй.
На гэтым месцы ў VI-VIII і XII-XIII стагоддзях знаходзіліся паселішчы банцараўскай культуры і сярэднявечнага перыяду. Першы касцёл быў заснаваны прадстаўніком знакамітага роду Завішаў — Янам. У дзяржаўным гістарычным архіве Літвы захаваўся сапраўдны акт аб заснаванні касцёла. Яго падпісаў ваявода і тры сведкі: Андрэй Сапега, Аляксандр Юндзіла і Ян Трыцяк. Знайшоў яго Аляксандр Ярашэвіч.
Касцёл Беззаганнага зачацця святой Дзевы Марыі быў драўляны і прастаяў некалькі дзесяцігоддзяў, перш чым быў знішчаны маскоўскімі войскамі. Казакі, якія ваявалі на баку Масквы (вайны 1654-1667 гадоў), спалілі на Беларусі мноства каталіцкіх храмаў. У 1703 годзе Уладзіслаў Шэмет адбудаваў новы драўляны касцёл, які і прастаяў на гэтым месцы да пачатку XX стагоддзя. У храме захоўваецца цудатворны абраз Маці Божай Міласэрнасці, якая з'яўляецца копіяй Маці Божай Вастрабрамскай. Святыня датуецца XVII стагоддзем.
З 18 стагоддзя пры касцёле пачалі хаваць памерлых з бліжэйшых паселішчаў, якія ўваходзілі ў склад беларудскай парафіны: Махавары, Раклеўцы, Кавалі, Дзітва, Цыбары, Кульбакі, Вольжава, Янаўляны, Дзейнава, Далёкія, Парэчаны, Вельскія, Люборы і іншых.
Будаўніцтва касцёла Святога Міхала Арханёла ў сучасным выглядзе вялося з 1900 па 1908 г., гэта значыць зусім нядаўна касцёлу споўнілася 100 гадоў. Ён уяўляе сабой вельмі ўдалы ўзор позняга неараманскага стылю. Дзякуючы свайму размяшчэнню на высокім беразе ракі Дзітва касцёл добра бачны на вялікай адлегласці.
У 1908 годзе касцёл асвятлілі пад імем Святога Міхала-Арханёла. Звонку храм уяўляе сабой базіліку з дзвюма двух'яруснымі вежамі. Унутры прама над уваходам размешчаны арганныя хоры, а сам касцёл упрыгожаны арнаментальным роспісам. На касцёле ёсць «ахоўная» таблічка, паводле якой на дадзены момант Белагрудскі касцёл Святога Міхала-Арханёла з'яўляецца помнікам архітэктуры рэспубліканскага значэння.
Цэнтральны фасад будынка ля галоўнага ўваходу вылучаецца арачнай брамай. Крылы трансепта, на франтальных фасадах, пазначаны вокнамі-ружамі ў зоне двухгранных шчытоў, якія, у сваю чаргу, увянчаны велічнымі крыжамі.
Унутранае ўбранне храма Святога Міхаіла Арханёла размяжоўваецца на нефы масіўнымі аркамі на чатырохгранных калонах, якія, у сваю чаргу, перакрываюцца крыжовымі скляпеннямі, упрыгожаны фрэскамі з дзіўнай прыгажосці арнаментальным роспісам.
У заканчэнні нефа размешчаны васьмікалонны двух'ярусны алтар неараманскага стылю. У самым цэнтры алтара прадстаўлены абраз Маці Божай Міласэрнай.
Падобныя яму, толькі меншага памеру, 1-ярусныя і чатырохкалонныя алтары размешчаны ў трансэпце. Невялікая агароджа алтара ўвянчана чатырма выявамі анёлаў.
У цэлым, будынак храма Міхаіла-Архангела больш паходзіць на сярэднявечны замак, які захоўвае мноства неразгаданых векавых таямніц.
Храм размешчаны на старажытных могілках, якія абнесены каменнай агароджай. Усе пахаванні ўтвараюць дугу вакол касцёла, што сустракаецца дастаткова рэдка.
Гэтыя могілкі захаваліся і зараз. На ім пахавана нямала асоб, імёны якіх назаўжды ўпісаны ў гісторыю Гродзеншчыны. Напрыклад, прадстаўнікі вядомага шляхецкага роду Кастравіцкіх. Самым старым пахаваннем, якое адразу ўдалося знайсці, датавалася 1874 годам.
На ўскрайку могілак захавалася драўляная капліца, якая старэйшая за сам касцёл. Дакладная дата пабудовы невядомая, але хутчэй за ўсё, гэта сярэдзіна 19 стагоддзя. На каплічцы захавана арыгінальная чарапіца, якой яна была першапачаткова накрыта.
Даехаць да вёскі Белагруда і ўбачыць касцёл Святога Міхаіла Арханёла проста. Гэта 15 км ад Ліды.
Неверагодныя касцёлы Беларусі. Куды паехаць, каб пазнаёміцца з духоўнай культурай беларусаў?
