Ці сустракаліся вам фуры? Гэта хлопцы і дзяўчаты ў незвычайных футравых касцюмах паўжывёлаў-паўлюдзей, прыхільнікі ідэі антрапамарфізму.
У іх у кожнага свой сусвет і свая фурсона-аватар, з якой ён (яна) сябе ідэнтыфікуе. Што гэта: уцёкі ад рэальнасці і ўвасабленне лепшага Я? Ці пратэст і выклік навакольнай рэчаіснасці?
Як бы там ні было, маладому фуры патрэбныя сябры, упэўнена гештальт-тэрапеўт Васіліна Данілава. А яшчэ побач патрэбны дарослы чалавек, які будзе разумець яго, зможа стаць надзейным правадніком у дарослы соцыум.
Сёння на сустрэчы з псіхолагам 14-гадовая Соф'я, якая ў субкультуры фуры знаходзіцца ўжо шэсць гадоў.
(Інтэрв'ю каментуе сацыёлаг Міхаіл Данілаў, які прысвяціў больш за 5 гадоў даследаванням праблематыкі фуры-культуры ў інтэрнэт-прасторы).
— Соф'я, колькі працэнтаў твайго жыцця займае супольнасць?
— Большую частку. Таму што ў звычайным соцыуме, калі побач няма маіх аднадумцаў-фуры, па-за фуры-сходак са мной мала хто… ну не тое каб мае зносіны… ува мне мала хто зацікаўлены. А калі бачаць, што я частка такой цікавай суполкі, то стаўленне мяняецца.
Міхаіл Данілаў: «Такім чынам мы бачым, што субкультура фуры задавальняе патрэбу ў прыналежнасці. А таксама дапамагае ў камунікацыі за кошт таго, што наш звычайны «сумны» вобраз дапаўняецца нечым яркім, незвычайным, цікавым, прывабным».
— Гэта спосаб злавіць сваю ідэнтычнасць?
— Можна і так сказаць.
— Выбар быць фуры неяк уплывае на тваю камунікацыю ў школе?
— Не. Я мала з кім з аднакласнікаў маю зносіны, усяго толькі з парай чалавек. Па большай частцы ім абыякавыя мае захапленні, але некалькі аднакласніц выпадкова патрапілі на маю фуры-сходку, ім накшталт спадабалася.
Я спрабую часам загаварыць з аднакласнікамі, але гэта больш партнёрскія адносіны. Даць спісаць, ці я ў каго бяру… Можна ў сталовай пагутарыць няшмат, але гэтым усё абмяжоўваецца.
Міхаіл Данілаў: «Паколькі фуры – супольнасць міжнародная, прадстаўленая пераважна ў інтэрнэце, для якой не існуе звыклых геаграфічных абмежаванняў, усе падобныя субкультуры – магчымасць знайсці цікавых суразмоўцаў і сяброў, калі ніхто з тых, хто знаходзіцца «побач», па тых ці іншых прычынах не адчувае цікавасці да цябе».
Затое ў мяне ёсць лепшая сяброўка, яе клічуць Надзя. Яна таксама фуры. Мы заўсёды разам.
— Раскажы пра сваю фурсону: чаму ты яе выбрала, як яна называецца?
— Яе клічуць Элісан, ці проста Эліс. Можна Аліса, каму як зручней. Мне аднойчы прыснілася фуры-котка, і я падумала: хм, а чаму б не стварыць з гэтага нешта больш развітае? І ў галаве склалася такая выява. Я яе з часам падкарэктавала, каб была больш падобная да мяне. Яна носіць прыкладна такое ж адзенне, як і я, яе афарбоўка – з усіх маіх любімых колераў: белага, мятна-блакітнага і ярка-сіняга. І ў яе таксама, як і ў мяне, праблемы са зрокам, таму што… Чаму б і не?
Міхаіл Данілаў: «Мы жывем зараз у такім свеце, дзе людзі любяць жывёл больш, чым іншых людзей. І часам нават лічаць больш прывабнымі. Таму ідэя «палепшыць» сваю знешнасць пры дапамозе элементаў жывёльнай эстэтыкі насамрэч мае пэўную логіку. Праз антрапаморфныя вобразы фуры становяцца прывабней для сябе і іншых, пазбаўляючыся асобных знешніх недахопаў, але пры гэтым захоўваючы ўласную ідэнтычнасць са сваімі адметнымі рысамі».
— Наколькі ты сваю фурсону надзяляеш асабістымі якасцямі?
— Фурсона — палепшаная версія мяне, я яе стварала як альтэрнатыву сябе. Напрыклад, яна добры мастак, яна дастаткова знакамітая ў гэтай культуры, і я да гэтага імкнуся. Яна больш добрая, добра кантактуе з людзьмі, і не толькі з людзьмі, а і з іншымі фуры, якія жывуць у маім сусвеце. Яна добра валодае ведамі, якія і я б хацела.
— Хм. Вось гэта цікавы момант. Ты сказала — яна больш добрая. А што мяшае табе ў рэальным жыцці, не ў фурсоне, быць такой жа?
— Не ведаю. Мяне часам раздражняюць некаторыя людзі... Я стрымліваю сябе, але мне вельмі хочацца на іх накрычаць, і гэта мяне раздражняе ўва мне. Мяркую, гэта не праблема тых людзей, на якіх я хачу накрычаць, гэта мая праблема.
— Ты так сурова да сябе ставішся. А што перашкаджае Элісан прыняць тваю раздражняльную частку? Яна вельмі чалавечая. Праўда, людзі часам моцна раз'юшваюць. Хочацца не тое што накрычаць — хочацца ўдарыць, калі яны зрабілі нешта жудаснае ў адносінах да цябе. Што дапамагае Элісан быць вось такой добрай, усёдаравальнай? Ці яна неяк абараняецца?
— Яна размаўляе. Яна вельмі разумная і можа вырашыць канфлікт не кулакамі і не эмоцыямі, а проста нармальна сесці і паразмаўляць. А наогул... Гледзячы хто ёй трапіцца.
Міхаіл Данілаў: «Фуры жывуць у творчым свеце, створаным уласным розумам. У свеце, у якім яны пазбаўлены абмежаванняў і недахопаў, якія пераследуюць іх у рэальнасці. Можна стварыць для сябе любы кантэкст, можна выбраць любое асяроддзе, можна напісаць любую гісторыю. Аднак нельга сказаць, што зліццё з фурсонай з'яўляецца стоадсоткавым, і наяўнасць некаторага расшчаплення дазваляе выйсці за рамкі ўласных звыклых паводзін, комплексаў, страхаў і іншага».
— А якія ў цябе, не, хутчэй, якія ў Элісан ёсць праблемы ў камунікацыі? З чым бы ёй хацелася яшчэ папрацаваць?
— У яе было не вельмі добрае дзяцінства. Не ў мяне, а ў майго персанажа. Яна збягала шмат разоў з дому з-за праблем у сям'і. Адзін раз увогуле ўцякла за мяжу ў пакінуты людзьмі горад. Калі я яе прыдумляла (у самай першай версіі), то захаплялася тэмай Чарнобыля. Вось тады і вырашыла, што зраблю яе больш падобнай на сябе, і няхай яна паедзе ў горад, у якім я мару пабываць.
Яна дастаткова доўга там знаходзілася, перш чым вярнулася назад. Але была не адна — некаторыя яе сябры засталіся жыць у гэтым закінутым горадзе пасля аварыі.
Ёй прыйшлося перамагчы нешта ў сабе, каб вярнуцца да нармальнага жыцця і стаць больш спакойнай. Больш правільнай у адносінах да іншых людзей.
Міхаіл Данілаў: «Праца з гісторыяй уласнай фурсоны – магчымасць перажыць вопыт, які недаступны ў рэальным жыцці. Фурсону можна выкарыстоўваць для сімвалічнага ўзаемадзеяння, для пражывання “ідэальных” момантаў, акцэнтаваных на дэталях, якія чалавек рамантызуе. Яна не сапсавана “недасканаласцю” рэальнага свету накшталт бытавых і фінансавых праблем, здароўя, голаду, гігіены і г.д.».
— Што ты называеш нармальным жыццём?
— Нармальнае жыццё — гэта калі хтосьці жыве як хоча, але не парушаюе асабістых межаў і законаў.
— Твае сябры асацыююць цябе з ёй?
— Так. Яны мяне часта малююць у выглядзе яе.
Міхаіл Данілаў: «Для фуры прызнанне іх антрапаморфнай выявы з боку асяроддзя дазваляе лепш «ужыцца» ва ўласны ідэал і перастаць адчуваць нязручнасці наконт таго, што іх «рэальнае Я» ніколі не будзе такім жа камфортным для існавання, як іх фурсона, у сілу розных фізічных, псіхалагічных і сацыяльных абмежаванняў».
— Як ты ставішся да сваёй рэальнай асобы?
— Нармальна. Але мне не вельмі камфортна, што са мной мала хто жадае размаўляць. Я спрабую знайсці нейкую праблему ў сабе, паколькі лагічна, што калі многія не хочуць са мной размаўляць, то праблема не ў іх, а ўва мне. Магчыма, са мной нецікава, магчыма, у нас мала агульных тэм для размовы, магчыма, я шукаю не там.
Міхаіл Данілаў: «У сучасным свеце, дзе людзі больш не абмежаваныя сацыяльным колам свайго дома/двара/школы/работы, дзе з'явіўся інтэрнэт, які прадстаўляе практычна неабмежаваныя магчымасці масавай камунікацыі, кожны чалавек можа знайсці сабе найбольш цікавых суразмоўцаў не з двух дзясяткаў чалавек, а з мільярда. І шанцы, што твой аднакласнік стане табе цікавей, чым "той самы блогер/музыка/мастак/спартсмен/акцёр з інтэрнэту", на дадзены момант куды ніжэй, чым раней, і гэтыя шанцы зніжаюцца з кожным годам: быць траўматычным для тых, хто "не ўпісаўся" ў сваё найбліжэйшае "фізічнае" асяроддзе па тых ці іншых прычынах. Такім людзям магчымасць стаць "лепшай версіяй сябе" куды важней за іншых, каб не адчуваць сябе зусім ужо "абдзеленым увагай ізгоем". У той жа час людзі, якія куды мацней, задаволены сабой і сваім месцам у грамадстве і свеце ў цэлым і наўрад ці адчуюць запатрабаванне ў падобным "паляпшэнні".
Можна сказаць, што яркая выява фурсоны — твае «бонусныя балы» на «рынку сацыяльных кантактаў». Магчымасць вылучыцца, выглядаць цікавей і прывабней. Праз творчасць і візуальны вобраз даць зразумелы сігнал людзям з падобнымі інтарэсамі, што ў вас магчымы добры кантакт».
— А табе цікавыя навакольныя людзі?
— Цікавыя, хоць, вядома, не ўсё. Мне падабаюцца барацьбіты, якія адстойваюць свае інтарэсы, змагаюцца за месца ў гэтым свеце, як і я. Гэта развівае характар, увогуле, гэта мая тэма. Яшчэ падабаюцца людзі, якія таксама шыюць гарнітуры фурс’юты і апранаюць іх, не пужаючыся стаць аб'ектам насмешак. Або тыя, хто фарбуе ярка валасы.
— Наколькі ты адчуваеш сябе ў бяспецы?
— Складана сказаць... Не вельмі прыемна, калі, напрыклад, я апранаю фурс’ют, асабліва, калі гэта поўны фул, і нейкія людзі пытаюцца: а куды мацуецца хвост? Зразумела, што на пояс, але ёсць такія жартаўнікі... Ці могуць нешта адарваць. Такіх людзей вельмі мала, але яны мяне раздражняюць. Хочацца таксама ім нета адарваць.
— Па-мойму, вельмі здаровая чалавечая рэакцыя. А як у гэтым выпадку адрозніваецца рэакцыя Соф'і і Элісан?
— У Элісан такога няма, таму што яна жыве ў фуры-свеце. Магчыма, у думках яна і хоча адарваць нешта ў адплату, але ў рэальнасці яна б так не зрабіла. Я разумею, што жаданне абараніць свае межы больш жорстка — праява маёй чалавечай сутнасці.
— Ну, вось асабіста мне як псіхатэрапеўту рэакцыя Соф'і падабаецца больш, чым рэакцыя Элісан. Калі нехта хоча адарваць мне хвост, я яму таксама нешта адарву. Свет фуры адрозніваецца ад нашага?
— Ён адрозніваецца ў маім уяўленні. Сусветаў шмат, у кожнага чалавека свой. Канкрэтна я зрабіла свет вось такі, як зараз ён ёсць. Толькі замест людзей дабавіліся іх персанажы. І той, хто хоча стаць фуры, можа спакойна далучыцца да майго сусвету і ў ім быць гэтым персанажам.
Там ёсць як людзі (антрапаморфныя жывёлы), так і звычайныя галубы, коткі. У іх больш слабы інтэлект. І ёсць фуры, якія жывуць як людзі, толькі ў меху, і то яны па форме больш нагадваюць катоў або сабак. Інтэлект у іх чалавечы, і да іх, у прынцыпе, ставяцца як да людзей, а не як да жывёл. Людзі — гэта таксама свайго роду жывёлы, але ўсё-такі людзі да людзей ставяцца лепш, чым, напрыклад, да іншых жывёл, якіх яны могуць біць... Я вось гэта асуджаю. І як Соф'я, і як Элісан. Здзекавацца над жывёламі — жудасна. Бо яны таксама маюць права на сваё шчаслівае жыццё.
Яшчэ ў жыхароў майго сусвету ёсць пэўная рэлігія, у іх там альтэрнатыва раю, альтэрнатыва пекла. Гэта не мая ідэя, але я ўзяла яе для свайго свету, таму што мне падалося гэта прышпільным.
— Хто абараняе Элісан, калі хтосьці парушае яе межы або крыўдзіць у поспеху-свеце?
— Яна сама сябе абараняе. Фізічную шкоду не прычыніць, але маральную можа. І ў яе ёсць бойфрэнд, кот Макс. Ён адзін час перастаў мне падабацца, але потым я яго крыху перарабіла, і атрымаўся вельмі добры персанаж.
— У цябе як у Соф'і ёсць пэўныя планы на партнёрства, сям'ю, дзяцей?
— Магчыма. Але дзяцей я не хачу. Трэба мець магчымасць іх забяспечыць. Да таго ж утрымліваць дзіця ў маленькай прасторы накшталт невялікай кватэркі — дрэнна. Часам трэба наймаць няню, таму што самім дзіця выхоўваць гэта, вядома, прыкольна. А як?
Не хачу, каб маё дзіця адчувала дыскамфорт ад мяне. Я ведаю некаторых людзей, якія, магчыма, з-за зносін са мной адчуваюць дыскамфорт. Бо... ну, гэта ж я. Бабуля кажа нешта тыпу: «Але ты ж дзяўчына!». І што, што дзяўчына? Я нічога нікому не павінна.
Міхаіл Данілаў: «Па меры таго, як сучасны свет ускладняўся, сталі павышацца і стандарты для жыцця, для ўтрымання сям'і. Усе працэсы сталі нашмат больш навукаёмістымі, з-за чаго павысіліся патрабаванні да адукацыі, да матэрыяльнага забеспячэння і іншага. Калі яшчэ нейкіх 100 гадоў таму школьная адукацыя магла лічыцца празмернасцю для багатых або прывілеем для адораных, то зараз скончыць школу — самае мінімальнае патрабаванне для самастойнага існавання ў грамадстве, але без дастатковага матэрыяльнага забеспячэння нельга зрабіць нават гэтага.
Зрэшты, патрэба ў наяўнасці сваёй сям'і часам таксама задавальняецца праз самастойна створаны свет фурэй. Акрамя ўласнай выявы, фуры могуць прыдумляць сабе ідэальных партнёраў, калі не змаглі знайсці такіх у рэальнасці. І нават дзяцей і бацькоў. Зразумела, гэта даволі спрэчны заменнік сапраўднай, фізічнай сям'і, але ў той ці іншай ступені ён здольны пакрыць запатрабаванне, пры гэтым не прымушаючы чалавека сутыкацца з «граблямі» на шляху стварэння сям'і накшталт адмоваў, таксічнасці, няшчасных выпадкаў, бытавых і матэрыяльных праблем і т.д..».
— Твае сябры гэтак жа думаюць?
— Гледзячы якія сябры. Усе розныя. Нехта хоча ў будучыні дзяцей, нехта не хоча, нехта лічыць гэтак жа, як і я.
— У вашай тусоўцы шмат хлопцаў?
— Не. Але ў мяне ёсць добры сябар, хлопец. Мы з ім ходзім гуляць часам. Ён добры. Дапамагае перасоўвацца, калі я ў фурс’юце: там масіўныя лапы і вельмі складаны агляд. Я часам уразаюся ў людзей, у вітрыны. Метравы хвост матаецца туды-сюды, я ім перыядычна зношу нешта з паліц, калі мы, напрыклад, у гандлёвым цэнтры...
Міхаіл Данілаў: «Насамрэч, паводле статыстыкі, сабранай спецыялістамі, якія вывучалі субкультуру фуры, сярод фурэй мужчыны значна пераважаюць над жанчынамі (70% мужчын супраць 30% жанчын). Пры гэтым калі браць выключна мастакоў ды іншых творцаў (стваральнікаў фурс’ютаў, напрыклад) , то тут ужо прыкметна перавага жаночай часткі (60% жанчын супраць 40% мужчын)».
Заключны каментар гештальт-тэрапеўта Васіліны Данілавай
Цалкам здаровае, творчае дзіця, якое вынаходзіць новы сусвет, з задачамі і праблемамі ў пабудове ўласнай асобы, якія адпавядаюць узросту… Для мяне, калі такіх людзей, дзяцей будзе больш, мусіць, мы зможам хутчэй пабудаваць больш гуманістычнае грамадства. Гуманізму зараз вельмі ўсім не хапае.
Адзінае, што мяне крыху трывожыць як аднаго з бацькоў, дык гэта тое, што сусвет поспеху, якую прыдумляюць нашы дзеці, дрэнна спалучаецца з агрэсіяй рэальнага свету. Я прытрымліваюся пазіцыі, што ўсё ж дабро павінна быць з кулакамі. Што мы павінны развіваць свой рэсурс па абароне ўласных меж і сваіх ідэалаў. Каб нашая адчувальнасць, адчувальнасць нашых дзяцей не перарастала ў ахвярнасць. І калі Элісан адмаўляецца ад агрэсіі, спрабуе пагаварыць з чалавекам ці з іншай жывёлай, я пачынаю за яе трывожыцца. Не ўсім можна растлумачыць словамі, не ўсе гатовы запаволіцца, каб выслухаць цябе з тваімі ідэямі, пачуццямі і прэтэнзіямі.
Як будзе правільна праз дзесяць гадоў ці праз пяць, невядома.
Цяпер нам як бацькам важна навучыць наных дзяцей абараняць свае межы, фізічныя і эмацыйныя. Нашы звышадчувальныя, я б нават сказала, эльфійскія дзеці маюць патрэбу ў тым, каб у іх за спіной стаяў устойлівы, надзейны дарослы, які ў выпадку чаго прыйдзе на дапамогу, падтрымае ў сацыяльных эксперыментах. Таму вельмі важна захоўваць кантакт з падлеткам.
Дзіця-эльф — выдатна, дзіця-фуры — выдатна. Дзіця-анімэ, броні — таксама выдатна. Я побач са сваім дзіцем, я — правадыр свайго дзіцяці ў наш — вялікі, дарослы соцыум.
Закрываем іх патрэбы, менавіта базавыя патрэбы — ежа, адзенне, мінімальная псіхалагічная бяспека, на аснове якой яны будуюць новы свет. Калі мы не забяспечым ім базу, то вось гэтага творчага развіцця не надыйдзе услед. Таму мы захоўваем творчы патэнцыял нашых дзяцей, які спатрэбіцца, у лепшым выпадку, нашым унукам... Калі яны ў нас, вядома, будуць.
Вось тут таксама цікавае пытанне: чаму дзеці адмаўляюцца ад нашчадства? Бо іх рэсурс вельмі абмежаваны. Гэта і дарослых датычыцца. Калі ў нас шмат унутранай энергіі, мы гатовы дзяліцца ёю, мы нараджаем новых дзяцей. І гатовы ў іх укладвацца.
А калі чалавек адмаўляецца ад працягу роду, гэта сігнал, што ён знаходзіцца не ў рэсурсе, а ў рэжыме захавання энергіі, і тое, чым ён валодае, яму трэба для падтрымання ўласнага жыцця. І хутчэй тут я таксама гатова працаваць на падтрыманне жыццяздольнасці дзяцей для пачатку развіцця іх здольнасці назапашваць гэты патэнцыял, назапашваць энергію. Не раздаваць сябе ўсяму свету адразу...
Таму я спадзяюся, што нашы дзеці стануць мацнейшымі і перадумаюць адмаўляцца ад патомства.
Што рабіць бацькам, калі яго дзіця — фуры?
- Не асуджайце, не перашкаджайце, і ўжо тым больш не спрабуйце гэта «лячыць». Зробіце толькі горш. Тыя, хто становіцца фуры, і без таго часта адчуваюць праблемы з прыняццем (і грамадствам, і самімі сабой). І калі ваш сын ці дачка вырашыў(ла) абраць такі шлях — непрыманне яшчэ і з боку бацькоў сапраўды зламае і без таго, верагодна, траўміраваную псіхіку.
- Паспрабуйце далучыцца. Спытайце пра фурсону, пра іншых знаёмых фуры. Спытайце пра творчы працэс стварэння фурэвага свету. Папрасіце паказаць карцінкі або расказаць пра іншых фуры-персанажаў. Але тут важным момантам будзе не парушыць кантакт. Не прымусіць дзіця пашкадаваць аб тым, што ён пагадзіўся пагаварыць з вамі на гэтую тэму.
- Спытайце, ці патрэбна ваша дапамога для развіцця фуры-ідэнтычнасці. Вы можаце, напрыклад, дапамагчы з матэрыяламі і прыладамі, калі вашыя дзеці жадаюць займацца стварэннем фурс’ютаў. Або з графічнымі планшэтамі і іншымі прыладамі для малявання, калі вашыя дзеці жадаюць маляваць. Асабліва, калі ў вас да гэтага назіраліся цяжкасці ў кантакце, гэта можа стаць добрай кропкай судакранання.
- Будзьце гатовыя да ўсяго. Да рэчаў, якіх вы не разумееце, якія вам здаюцца ненармальнымі ці нават непрыемнымі. Творчасць фуры можа закранаць неверагодна шырокую колькасць тэм, пачынаючы ад клопату пра коцікаў і прагулак з сябрамі на паветры і завяршаючы графічнымі выявамі дэпрэсіі, насілля і эротыкі. Усяму гэтаму ёсць месца як у рэальным свеце, так і ў вольным і чароўным свеце фуры, паспрабуйце гэта проста прыняць.
Фота Таццяны Сталяровай
