Медыцына 4П: папярэдзіць, прадухіліць і абясшкодзіць

Пра тое, што такое медыцына 4П, якія даследаванні праводзяць вучоныя-генетыкі для магчымасці яе рэалізацыі ў Беларусі, і што ўжо даступна шараговым грамадзянам для эфектыўнага кіравання сваім здароўем, журналіст партала Здаровыя людзі даведалася ад спецыялістаў Інстытута генетыкі і цыталогіі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі:

• загадчыцы лабараторыі генетыкі чалавека, доктара біялагічных навук Ірмы Масэ;
• вядучага навуковага супрацоўніка лабараторыі экалагічнай генетыкі і біятэхналогій, кандыдата біялагічных навук Алены Міхаленка.

Папярэдзіць і прадухіліць

Аўтарам канцэпцыі медыцыны 4П з'яўляецца амерыканскі вучоны-генетык Лерой Худ. Яна грунтуецца на 4-х асноўных прынцыпах:

• прадказальнасці (predictive);
• прэвентыўнасці (precautionary);
• персаналізацыі (personification);
• партысіпатыўнасці (participatory).

Прынцып прадказальнасці

Непарушны пастулат пра тое, што хваробу лягчэй папярэдзіць, чым лячыць, дзякуючы генетычным даследаванням атрымлівае практычнае кіраўніцтва да выкарыстання. Ужо сёння беларусам даступны генетычны пашпарт з падрабязным апісаннем доследных генаў і пазнакай магчымых рызык развіцця тых ці іншых захворванняў. Цалкам верагодна, што хутка генетычныя даследаванні ператворацца ў шараговую дыягнастычную працэдуру.

Прынцып прэвентыўнасці

Прадухіленне развіцця захворванняў, схільнасць да якіх вызначана цягам генетычных даследаванняў. Часам для гэтага дастаткова змены ладу жыцця (напрыклад, нармалізацыі рэжыму сну і адпачынку, адмовы ад шкодных звычак). Але ў некаторых выпадках патрабуюцца медыцынскія прызначэнні для папярэджання развіцця паталогіі (напрыклад, прызначэнне прэпаратаў кальцыя пры схільнасці да астэапарозу, лячэбная дыета пры непераноснасці глютэну і г.д.).

Прынцып персаналізацыі

Прадугледжвае індывідуальны падыход да папярэджання і лячэння захворванняў з улікам генетычных асаблівасцей пэўнага пацыента.

У лабараторыі генетыкі чалавека сёння праводзяць генетычныя даследаванні адчувальнасці да лекавых прэпаратаў. Іх вынікі абсалютна дакладна дазваляюць вызначыць, які прэпарат у якой дазіроўцы і з якой перыядычнасцю прыёму прынясе найбольшы эфект у лячэнні.

Акрамя таго, цяпер на стадыі навуковых распрацовак знаходзіцца вывучэнне залежнасці псіхаэмацыйных асаблівасцей чалавека ад генаў.

Цікавыя таксама даследаванні, накіраваныя на вывучэнне антыаксідантнай абароны. Аказваецца, ёсць 3 гены, якія павялічваюць рызыку развіцця акісляльнага стрэсу, прыводзяць да развіцця сардэчна-сасудзiстых захворванняў, анкапаталогіі. Ведаючы генетычныя асаблівасці, можна скарэктаваць лад жыцця так, каб пазбегнуць негатыўных наступстваў. Адпаведна, павялічыць працягласць жыцця і захаваць яго высокую якасць.