Меней – мяса, больш – памідораў. Як знізіць верагоднасць раку прастаты?

Як праводзіцца скрынінг раку прастаты?

— Для ранняга выяўлення раку прастаты ў Беларусі, як і ў многіх краінах, выкарыстоўваецца аналіз крыві на ПСА (прастатспецыфічны антыген). ПСА – гэта выгляд бялковага злучэння, які выпрацоўваецца толькі ў клетках залозаў прастаты. Аналіз крыві на ПСА варта выконваць усім мужчынам ва ўзросце ад 50 да 65 гадоў з перыядам, не радзейшым за 1 раз у 2 гады. Павышэнне ўзроўню ПСА больш за 4 нг/мл кажа пра неабходнасць наведаць уролага (нават пры поўнай адсутнасці скаргаў), каб прайсці дадатковае абследаванне для выключэння або ранняга выяўлення раку прастаты. Гэтае абследаванне ўключае ў сябе агляд уролага і, пры неабходнасці, правядзенне біяпсіі прадсталёвай залозы пад кантролем УГД. Гэтыя мерапрыемствы і называюцца скрынінгам раку прастаты.

Фактары рызыкі развіцця раку прадсталёвай залозы

Да статыстычна даказаных фактараў рызыкі раку прастаты адносяцца: узрост, раса, спадчыннасць, дыетычныя перавагі.

Да верагодных фактараў рызыкі адносяць дэфіцыт вітаміну Д, хранічнае запаленне ў прадсталёвай залозе, гарманальныя фактары.

• Узрост – 50 гадоў і старэйшы.
• Раса.

— Прадстаўнікі афраамерыканцаў найбольш часта схільныя да гэтага захворвання, у той час як народы Азіі і паўночнай Афрыкі найменш часта хварэюць на рак прастаты. Рызыка высокая ў жыхароў ЗША, Аўстраліі, Новай Зеландыі, а таксама на захадзе і поўначы Еўропы.

• Дыетычныя перавагі.

— Вялікае ўтрыманне тлушчаў жывёльнага паходжання ў ежы лічыцца істотным фактарам рызыкі раку прастаты. Ужыванне вялікай колькасці чырвонага мяса (свініна, ялавічына, бараніна), малочных прадуктаў таксама звязаная з павышанай рызыкай. Ёсць назіранні, што лікапін (ён змяшчаецца ў памідорах і таматавай пасце) можа аказваць ахоўны эфект.

• Спадчыннасць.

• Гарманальныя фактары.

— Хаця рак прастаты з'яўляецца гармоназалежным захворваннем, у мужчын з высокім узроўнем тэстастэрону не адзначана большага працэнта выпадкаў раку прастаты. Наадварот, ёсць шэраг даследаванняў, якія паказваюць, што зніжэнне ўзроўню тэстастэрону з узростам статыстычна звязанае з больш высокім працэнтам выпадкаў раку прастаты. Верагодна, і іншыя гармоны (эстрагены, пралакцін) таксама адыгрываюць ролю ў развіцці гэтага захворвання.

• Дэфіцыт вітаміну Д.

Рак прастаты часцей сустракаецца ў паўночных рэгіёнах, дзе назіраецца дэфіцыт ультрафіялетавага выпраменьвання. Верагодна, гэта звязана з ахоўным дзеяннем вітаміну Д на тканкі арганізма чалавека.

• Хранічнае запаленне прастаты.

— Актыўнае запаленне стымулюе павышаны кроваток у тканках і павышаную актыўнасць размнажэння клетак для аднаўлення працы органа. Аднак з ростам колькасці клетак расце і лік памылак і мутацый пры іх дзяленні, што можа прывесці да ўзнікнення пухліны.

Меры прафілактыкі развіцця раку прастаты

1. Захаванне нармальнага і актыўнага стану арганізма.

— Збалансаванае харчаванне з абмежаваннем колькасці жывёльных тлушчаў, чырвонага мяса, ужыванне ў ежу дастатковай колькасці агародніны, садавіны, раслінных валокнаў, клятчаткі. Варта таксама сачыць за масай цела, кантралюючы індэкс масы цела (у норме складае ад 17 да 25), акружнасць таліі (не павінна перавышаць 96 см). Прафілактычнае дзеянне аказваюць таксама вітаміны груп А, Е, С, якія абараняюць клеткі ад паломак. Яны ўтрымліваюцца ў раслінных прадуктах – капусце, парэчках, моркве, чарніцах, семачках, раслінным алеі. Лікапіны таксама валодаюць антыаксідантнай абаронай. Яны выяўленыя ў памідорах (сырых і прыгатаваных), ягадах, бабовых, апельсінах, грэйпфруце, кавуне.

2. Своечасовае і рэгулярнае выкананне аналізу крыві на ПСА.

— Гэтая мера дазволіць своечасова выявіць праблему, правесці неабходныя абследаванні і, у выпадку выяўлення хваробы, своечасова пачаць лячэнне.

3. Рэгулярнае наведванне ўролага.

— Пальцавае даследаванне прастаты (яго трэба выконваць з 45 гадоў) дазволіць западозрыць праблемы з прастатай. Хранічнае запаленне прастаты, у адрозненне ад вострага, можа працякаць бессімптомна і не выклікаць турботаў. Толькі аналіз сакрэту прастаты дапаможа выявіць і лячыць хранічнае запаленне. А ў выпадку падазрэння на пухліну ў прадсталёвай залозе агляд уролага дапаможа своечасова прыняць меры да даабследавання і выяўлення захворвання.

4. Выключэнне злоўжывання курэннем і алкаголем.

— Прадукты гарэння тытуню ўтрымліваюць каля 400 розных рэчываў, прыкладна 30 з іх з'яўляюцца моцнымі канцэрагенамі. Трапляючы ў лёгкія, яны ўсмоктваюцца ў кроваток і разносяцца па ўсім арганізме, выклікаючы паломкі ў геноме клетак, прыгнятаючы імунітэт. Гэтыя ж рэчывы выклікаюць з'яўленне многіх відаў злаякасных пухлінаў па ўсім арганізме. Прадукты распаду алкаголю (ацэтальдэгід) пашкоджваюць клеткі печані, прыгнятаюць сінтэз антыцелаў, прыгнятаюць актыўнасць імуннай сістэмы. Печань робіцца не ў стане правільна ўтылізаваць палавыя гармоны, што прыводзіць да парушэння балансу ў крыві і няправільнаму, згубнаму ўздзеянню на прастату.

5. Актыўны лад жыцця.