Як, зрэшты, і аматарам рыбалкі. Даўней стараліся НЕ вудзіць рыбу ў Афінагенаў дзень. Бо верылі, што нечысць можа ўцягнуць чалавека пад ваду. НЕ раілі таксама гаспадыням у гэты дзень падмятаць у хаце альбо на двары. Прычына тая ж: нячыстая сіла магла праявіцца і «завітаць у госці».
Па іншых жа меркаваннях, лес не трывожылі таму, што ў гэты дзень там «зара (альбо світанак) ходзіць, птушынае пер’е падбірае». Самі ж птушкі быццам маўчаць у Афінагенаў дзень. Лічыцца, што яны ўжо задумваюцца пра будучую восень і пералёт у далёкія краіны.
І нават пра тых дзетак, хто нарадзіўся 29 ліпеня, даўней казалі, што яны маўклівыя і ціхія. І, як тыя птушкі, любяць вандраваць. Але штораз абавязкова вяртаюцца ў бацькоўскую хату.
Ну, вось гэта, здаецца, тры самыя магутныя «НЕ» на сёння. А далей – пра звычайнае. А дзесьці – і святочнае. Бо даўней у многіх мясцінах Беларусі менавіта 29 ліпеня пачыналі жаць зерневыя. А зажынкі, як вядома, заўсёды былі святам. Там жа, дзе зерневыя выспявалі раней, жніво ў гэты час працягвалася.
Першы сноп, зжаты і звязаны ў гэты дзень, называлі імянінным. А сабраць яго павінна была старэйшая ў родзе (альбо ў сям’і) жанчына. Дахаты сноп неслі ўрачыста, а ў хаце з пашанай «садзілі» ў чырвоны кут. Зерне з гэтага снапа лічылася лекавым для людзей, а сцябліны звычайна аддавалі свойскай жывёле. Мабыць, ад той даўняй традыцыі пайшла і наша: мець у чырвоным куце на кухні букет з зерневых.
Даўней менавіта ад гэтага дня нашыя продкі пачыналі збіраць грыбы і гатаваць з імі разнастайныя стравы. А вось у нас зазвычай калі і вылезуць да дня Афінагена якія баравікі ды чырвонагаловікі, дык абавязкова ў пераважнай большасці чарвівыя. Таму звычайна чакаем восеньскіх – сапраўдных – грыбоў. Хаця і тады хапае чарвівых, але ж не ўсе такія.
А да 29 ліпеня традыцыйна ўжо адыходзяць летнія лісічкі, якіх сёлета было багата ў лясах.
Зрэшты, сёння ўсё роўна варажылі на будучы ўраджай грыбоў. Калі ад Афінагена частыя туманы, значыць, іх будзе шмат. Трэба прыкмячаць. Бо, напрыклад, учора туман з раніцы сапраўды быў густым. Сустракаўся на шляху маршруткі неаднаразова. На самой шашы бачнасць была неблагая, а вось наваколле літаральна хавалася за шэрай смугой.
Нашыя продкі заўважалі, што пасля дня Афінагена заканчвалася гарачыня, рабіліся халоднымі ночы. А вось нас ні тым, ні другім не здзівіш. Ночы і да 29 ліпеня былі халоднымі. А гарачыя дзянькі надараюцца яшчэ не толькі ў жніўні, але і ў верасні, і нават часам – у кастрычніку.
Яшчэ назіралі ў гэты дзень за маркоўнікам. Калі паніклы – чакай дажджоў. А дажджы падчас жніва, зразумела, нічога добрага не абяцалі сялянам ні раней, ні цяпер. Таму нашыя продкі звычайна звярталіся да сонейка, прасілі яго паспрыяць, даўжэй затрымлівацца на небасхіле, не хавацца за хмары і не змяняцца дажджом.
«Прыйдзе Фінагей з цеплынёй ды са святлом, прыбярэшся загадзя са жнівом; Фінагей з дажджом – капнагной, хлеб у снапе прарасце», «Фінагенаў дзень да Іллі Прарока насустрач ідзе – жніво сонейкам ахоўвае».
А вы любіце назіраць за камбайнамі, якія плывуць па жніўнаму полю?! Я дык вельмі. Але, па шчырасці, яшчэ з большай ахвотай паглядзела б на тое, як жанчыны пачынаюць жаць сярпамі. Сама жаць таксама ўмею. Праўда, не збожжа – траву. Даўней часта даводзілася гэта рабіць на дачы. А вось жаць збожжа, як мне падаецца, – гэта цэлае мастацтва.
Удалага жніва сёлета нашым хлебаробам, спрыяльнага надвор’я і, вядома ж, моцнага здароўя. А ў каго сёння зажынкі, дык са святам!
