Віцебск — горад, які падарыў свету таленавітага жывапісца, графіка, яркага прадстаўніка авангарда мінулага стагоддзя Марка Шагала. Мастака, якому ўдалося заваяваць свет сваім асаблівым стылем і непаўторнасцю погляду на жыццё.
Майстар пражыў 97 гадоў і стаў сапраўдным сімвалам свайго часу. Незвычайна таленавіты, Марк Шагал не толькі напісаў некалькі тысяч карцін, але займаўся таксама сцэнаграфіяй і складаннем вершаў на ідышы. І ўсё ж міф Віцебска - адзін з самых запамінальных вобразаў творчасці Шагала.
- «Над горадам»
Карціна створана ў 1914-1918 гадах і захоўваецца ў Траццякоўскай галерэі (Масква, Расія). Казачная карціна, яркі і прыгожы сон, палёт над Віцебскам у абдымку з каханай Бэлай. А горад унізе маленькі, нерэальны. Мастак не дэталізуе аб'екты карціны, гэта толькі свет успамінаў. Няма ні законаў фізікі, ні логікі, толькі парылыя душы ў сваім рамантычным свеце.
- «Над Віцебскам»
Карціна створана ў 1914 годзе, захоўваецца ў Цэнтры Жоржа Пампіду (Парыж, Францыя). Прамыя вуліцы горада, замеценыя снегам, нізкія домікі з роўнымі дахамі, акуратныя платы. Толькі праваслаўная царква вылучаецца на фоне гэтага выверанага краявіду. А з-за гэтых сцен мы бачым постаць вандроўніка — доўгая барада, выгнутая палка ў руках і мяшок за спіной.
Мастацтвазнаўцы адзначаюць, што такім чынам Марк Шагал адлюстраваў самога сябе. Мастаку давялося жыць і працаваць у розных краінах, але думкамі ён заўсёды быў у родным горадзе.
- «Прагулка»
Карціна створана ў 1917-1918 гадах, захоўваецца ў Рускім музеі (Санкт-Пецярбург, Расія).
Мастак адлюстраваў сябе ўпэўнена, ён стаіць на зямлі і моцна трымае за руку каханую жанчыну, якая ўзнялася ўвысь у парыве пачуццяў. У яго правай руцэ рахмана сядзіць птушка - такім чынам Шагал нібы кажа гледачу, што бываюць моманты, калі чалавеку не трэба рабіць выбар паміж сініцай і жураўлём з вядомай прыказкі: ён можа ўзяць ад жыцця ўсё.
- «Скрыпач»
Карціна створана ў 1912-1913 гадах, захоўваецца ў Музеі Стеделек (Амстэрдам, Нідэрланды).
Шагал быў змушаны даволі часта адказваць на пытанне, чаму ж у яго карціне нярэдка сустракаецца скрыпач, які танчыць на даху, пры гэтым жывапісец абыякава сцвярджаў, што гэта зусім не алегорыя, а рэальнасць. Маўляў, у яго быў дзядзька, які, калі еў кампот, залазіў на дах, каб яго ніхто не мог патурбаваць.
Аднак калі казаць сур'ёзна, у жыцці яўрэяў скрыпач заўсёды быў важны. Ні нараджэнне, ні пахаванне, ні вяселле не абыходзіліся без музыкі. Так скрыпач стаў сімвалам усяго чалавечага жыцця.
- «Сіні дом»
Карціна створана ў 1917 годзе, захоўваецца ў Музеі выяўленчых мастацтваў (Льеж, Францыя).
Шагала можна назваць казачным мастаком, вытокі яго творчасці – у дзяцінстве, калі здаецца, што ўсё магчыма. І каза можа быць зялёнай, і людзі могуць парыць у аблоках, і горад - залатым, а дом, як туга па радзіме, сінім. Гэта асаблівыя аўтарскія светаадчуванні, дзе штодзённасць афарбоўваецца ў яркія колеры пасродкам пачуццяў, эмоцый і каханні.
"Парыж, ты мой Віцебск!" - казаў Марк Шагал, і не было кампліменту вышэй.
Дарэчы, у Беларусі па-ранейшаму ёсць толькі працы мастака. Гэта літаграфіі з Арт-цэнтра Марка Шагала ў Віцебску, а таксама 2 літаграфіі і 4 творы жывапісу ў карпаратыўнай калекцыі "Белгазпрамбанка". Гэта "Закаханыя", набытыя ў 2012 годзе на Christie's за 650 тысяч долараў. Праз год больш за мільён долараў банк аддаў за тры працы майстра на Sotheby's: «Лунацік» (1912 года), а таксама карціны 1940-х — «Гадзіннік на палаючым небе» і «Зялёны пейзаж».
Закаханы ў жыццё. Цікавыя факты пра лёс Марка Шагала ( да 135-годдзя з дня нараджэння)
