Прафілактыка традыцыйна з'яўляецца адным з ключавых накірункаў сучаснай педыятрыі. Пытанні адэкватнага нутрытыўнага забеспячэння дзяцей рознага ўзросту як магутны прафілактычны рэсурс для захавання і ўмацавання здароўя, гарманічнага фізічнага і разумовага развіцця набываюць усё больш канцэптуальнае значэнне.
«Залатым стандартам» для дзяцей першага года жыцця з'яўляецца грудное выкормліванне. У больш старэйшым узросце на пярэдні план выступае разнастайны, збалансаваны рацыён, які максімальна задавальняе патрэбы дзіцяці ў макра- і мікранутрыентах. Асаблівая роля адведзена бялку – асноўнаму структурнаму кампаненту клетак, які вызначае асаблівасці росту, развіцця і станаўлення функцый усіх органаў і сістэм.
Пра тое, наколькі важны бялок у перыяды інтэнсіўнага росту, да якіх наступстваў можа прывесці яго востры дэфіцыт у дзіцячым і падлеткавым узросце, а таксама ў чым заключаецца тэорыя метабалічнага праграмавання, распавяла педыятр-неўролаг, асістэнт кафедры дзіцячай неўралогіі БелМАПА Аліса Кудлач.
Праграмаванне харчаваннем
У апошнія гады вялікую навуковую цікавасць уяўляе так званая тэорыя метабалічнага праграмавання, або праграмаванне харчаваннем. Згодна з гэтай тэорыяй, базісам індывідуальнага метабалізму з'яўляюцца генетычныя фактары, гэта значыць прыроджаная здольнасць у той ці іншай ступені прымаць, засвойваць і выкарыстоўваць макра- і мікранутрыенты, неабходныя для адэкватнага росту і развіцця.
Тым не менш, даследчыкі падкрэсліваюць, што фактары навакольнага асяроддзя, у прыватнасці, харчаванне, асабліва ў крытычныя перыяды «скокаў росту», аказваюць значны мадыфікуючы ўплыў на фарміраванне паказчыкаў здароўя. Пры пэўных умовах яны могуць нівеліраваць або пагоршыць наступствы генетычных «паломак», справакаваць развіццё набытых парушэнняў метабалізму і тым самым абумовіць аддаленыя і працяглыя расстройствы стану здароўя.
Прадвызначаюць утварэнне тых ці іншых бялкоў 20 амінакіслотаў, з якіх толькі 2 абсалютна заменныя, 8 – незаменныя, а здольнасць арганізма сінтэзаваць астатнія залежыць ад мноства знешніх фактараў. Крыніцай паступлення ўсіх незаменных амінакіслотаў для чалавека з'яўляюцца прадукты харчавання жывёльнага паходжання, а менавіта: мяса, малако, птушка, рыба, яйкі. Іх штодзённая прысутнасць у рацыёне дзяцей і падлеткаў у дастатковым аб'ёме прынцыпова важная.
Аліментарная (харчовая) бялковая недастатковасць часцей за ўсё развіваецца на фоне абмежаванага паступлення пратэінаў і незаменных амінакіслотаў з ежай. Але таксама можа быць выкліканая і іншымі прычынамі, падкрэслівае эксперт.
Напрыклад, бялкова-энергетычныя парушэнні могуць быць абумоўленыя хранічнай паталогіяй нырак, печані, страўнікава-кішэчнага тракта і кішэчніка ў прыватнасці, прыроджанымі парушэннямі засваяльнасці і абмену амінакіслотаў (фенілкетанурыю), узмоцненым распадам бялку на фоне цукровага дыябету, зацяжнымі інфекцыйнымі захворваннямі, злаякаснымі новаўтварэннямі...
Але часцей даводзіцца мець справу з сітуацыямі, калі «цяжкая» паталогія ці значныя змены ў лабараторных аналізах адсутнічаюць. Тым не менш, на фоне агульнага фізічнага і псіхічнага дабрабыту назіраюцца пэўныя адхіленні ў клінічным статусе (дысбаланс у параметрах росту-вагі, прыкметы зніжэння імунітэту, расстройствы стрававання) або парушэнні агульнага самаадчування дзіцяці.
У перыяды міжсезоння і пры павышаных разумовых нагрузках (на працягу навучальнага года) у дзіцяці могуць адзначацца зніжэнне апетыту, парушэнне канцэнтрацыі і запамінання, хуткая стамляльнасць, схільнасць да частых прастудных захворванняў.
У гэтым выпадку апраўданым з'яўляецца ўключэнне ў дзіцячае меню высокабялковых лёгказасваяльных прадуктаў, напрыклад, кісламалочных напояў з высокім утрыманнем бялку.
Яны могуць служыць дадатковай крыніцай паступлення ў арганізм незаменных амінакіслотаў, пратэіну ў высокай канцэнтрацыі, што ў сваю чаргу будзе садзейнічаць суладнай працы ўсіх органаў і сістэм, павышэнню ахоўных і рэзервовых сіл арганізма, які расце.
