Самы восеньскі плод — гарбуз — пануе на нашых сталах з канца верасня. Ён валодае багатым вітамінавым складам і нізкай каларыйнасцю, часта становіцца элементам дыетычнага харчавання.
Але нават самы карысны прадукт можа стаць небяспечным пры няправільным ужыванні. Распавядаем, у чым заключаецца карысць гарбуза для арганізма, а ў якім выпадку даданне гэтай гародніны ў рацыён можа прынесці шкоду.
да зместуКарысць гарбуза для арганізма чалавека
Карысць гарбуза бясспрэчная, у ім утрымоўваюцца разнастайныя вітаміны групы С, В, В1, В2, Е, а таксама жалеза, магній, фтор, клятчатка, калій, пекцін, які дапамагае панізіць узровень халестэрыну.
Гарбуз таксама карысны пры захворваннях нырак, гіпертаніі, парушэннях метабалізму, пры атлусценні і жоўцекамянёвай хваробе. Карысць сырога гарбуза даказана пры захворваннях страўнікава-кішачнага тракта і падвышанай кіслотнасці, акрамя таго, гарбуз дапамагае скінуць лішнюю вагу.
Гарбузовая мякаць надае скуры дадатковую эластычнасць і пругкасць. У гародніне шмат каратыну, таму яго рэкамендуюць для прафілактыкі парушэння зроку, яна паляпшае працу сэрца і нырак. Гарбуз можна есці у волкім або вараным выглядзе, пажадана ў першай палове дня.
Гарбуз — скарбніца вітамінаў, і немалая іх частка знаходзіцца не толькі ў мякаці, але яшчэ ў семечках і кветках. У гарбузе ў 4-5 разоў больш каратынаў, чым у моркве. Каратыны ў арганізме ператвараюцца ў вітамін A, ён з'яўляецца магутным антыаксідантам.
У насенні гарбуза змяшчаецца мноства мікраэлементаў, а па колькасці цынку гарбузовыя семечкі ўваходзяць у тройку лідэраў сярод гародніны.
У гарбуза ёсць яшчэ адна чароўная ўласцівасць. Ён здольны месяцамі і нават гадамі захоўвацца без скляпоў і халадзільнікаў. Для гэтага спецыялісты рэкамендуюць збіраць ураджай спелым, дачакаўшыся, калі лупіна зацвярдзее. Спецыялісты кажуць, у такім выглядзе яны могуць захоўвацца вельмі доўга, ад некалькіх месяцаў да двух гадоў.
Такім чынам, даказана наступная карысць гарбуза:
- ачышчэнне ад таксінаў
- нармалізацыя водна-солевага балансу
- стабілізацыя метабалізму
- зніжэнне артэрыяльнага ціску
- павышэнне гемаглабіну
- паляпшэнне структуры тканін, павышэнне эластычнасці
- павышэнне імунітэту
- антыпаразітарная ўласцівасць
- паляпшэнне стрававання
- выраўноўванне глікемічнага профіля пры цукровым дыябеце
- умацаванне сардэчнай мышцы і сценак сасудаў
Шкода гарбуза
Ужыванне сырога гарбуза супрацьпаказана людзям з запаленчымі захворваннямі страўнікава-кішачнага гтракта, а гэтак жа тым, хто мае камяні ў жоўцевай бурбалцы і нырках, паколькі гарбуз валодае жоўцегонным дзеяннем і можа справакаваць рух камянёў. Сырую гародніну складаней пераварыць, таму лепш не даваць неапрацаваны гарбуз маленькім дзецям і пажылым людзям. Дыябетыкам таксама не варта захапляцца гарбузом, паколькі гэта можа выклікаць павышэнне ўзроўню цукру ў крыві.
Часам частае спажыванне гэтай гародніны можа выклікаць уздуцце жывата і паслабленне стула, тады трэба зменшыць аб'ём порцыі і частату ўжывання. Празмернае ўжыванне можа прывесці да ілжывай каратынавай жаўтухі.
Зрэдку сустракаецца індывідуальная непераноснасць і алергія, у гэтым выпадку ад прадукта лепш адмовіцца ўвогуле.
Таксама варта абмежаваць ужыванне гарбузовых семечак тым, хто прытрымліваецца дыеты. Памятайце аб іх высокай каларыйнасці: 100 грам утрымоўваюць 559 ккал.
да зместуУжыванне гарбуза ў медыцыне
Гарбуз часта выкарыстоўваецца ў дыеталогіі — існуюць цалкам гарбузовыя дыеты. Гэтая нізкакаларыйныя гародніна нармалізуе абмен рэчываў і зніжае апетыт за кошт вялікай колькасці клятчаткі і харчовых валокнаў. Аднак варта з асцярожнасцю зніжаць вагу з дапамогай гарбуза.
Гарбуз станоўча ўздзейнічае на стан палавой сістэмы мужчын. У мякаці гародніны высокая канцэнтрацыя вітаміна Е-такаферолу. Насенне ўтрымлівае шмат цынку: 30 г папаўняюць да 70% сутачнай патрэбнасці. Таксама гарбузовыя семечкі — рэкардсмены сярод прадуктаў па ўтрыманні L-аргініна.
У тонкай плёнцы-абалонцы гарбузовага насення змяшчаецца амінакіслата кукурбіцін, якая валодае антыгельмінтнымі ўласцівасцямі — гэтая якасць гарбуза выкарыстоўваецца яшчэ ў народнай медыцыне. Напрыклад, адвар неачышчанага насення даюць дзецям і цяжарным з-за амаль поўнай адсутнасці пабочных эфектаў.
да зместуГарбуз у касметалогіі
Калісьці гарбуз быў рэкамендаваны эскулапамі як сродак для збавення ад вяснушак. У сучаснай хатняй касметалогіі таксама можна сустрэць рэцэпты асвятлення пігментных плям з выкарыстаннем кашыц на аснове растоўчаных гарбузовых семечак. Для гэтага бяруць адну сталовую лыжку насення, змешваючы з такім жа аб'ёмам кіслага малака, чайнымі лыжкамі лімоннага соку і мёда, і пакідаюць на 15 хвілін на твары, пасля чаго маску змываюць халоднай вадой.
У спалучэнні з жаўтком, мёдам і малаком у роўных прапорцыях мякаць сырога гарбуза выкарыстоўваюць у масцы для сухой скуры, а ў спалучэнні з яечным бялком — у масцы для тлустай скуры. Вычышчаныя семечкі, пры развядзенні з вадой у прапорцыі 1 да 10, наносяць і на валасы для ліквідацыі пасечаных канцоў. Для гэтага галаву пасля нанясення маскі накрываюць на паўгадзіны ручніком, змываючы пасля маску мыльнай вадой.
да зместуЯк выбраць добры гарбуз?
Каб парадаваць сябе смачнай і сакавітай мякаццю гэтай гародніны, варта ўмець яе выбіраць. Як абраць добры гарбуз? Усё проста! Саспелы і якасны прадукт прыгожы на выгляд, добра пахне. Калі націснуць на лупіну, яна не праціскаецца.
Саспелы гарбуз мае даволі цвёрды верхні пласт, які складана здымаецца пры дапамозе нажа. Калі надрэзаць кавалачак гарбуза, вылучыцца сок, празрыста-аранжавы і крыху ліпкі.
Але яго не будзе шмат, ён адчувальны толькі пры дакрананні. Насенне ў гарбуза белае, цвёрдае, гладкае. Хвосцік (пладаножка) у саспелага гарбуза трохі падсохлы, не гнілы. Пастукваючы па паверхні, можна пачуць раўнамерны, злёгку глухі гук. Калі паднесці гарбуз да вуха і злёгку патрэсці, не павінна быць усплёскаў, шамацення. Мякаць і семечкі ў свежым саспелым плодзе трымаюцца шчыльна. На паверхні лупіны не павінна быць расколін, увагнутасцяў, пацёртасцяў.
да зместуГарбуз у кулінарыі
Практычна ўсё ў гарбузе, у тым ліку кветкі і лісце, выкарыстоўваецца кулінарамі ў прыгатаванні страў. Напрыклад, гарбузовыя кветкі ў кляры лічацца традыцыйнай стравай італьянскай кухні. З гарбуза робяць крэм-суп і кашу. Самае ганаровае месца займаюць гарбузовыя стравы ў армянскай кухні. Тут існуе традыцыя на вяселлі і іншыя ўрачыстыя мерапрыемствы гаттаваць фаршыраваны рысам, арэхамі і сухафруктамі гарбуз. Страва гэта называецца «Хапама».
Важнай кулінарнай асаблівасцю гарбузоў лічыцца іх здольнасць амаль поўнасцю захоўваць свае карысныя ўласцівасці і пасля тэрмічнай апрацоўкі.
Навукоўцы прааналізавалі ўсе віды кулінарнай апрацоўкі гарбузоў, каб вызначыць, які спосаб гатавання памяншае або павялічвае карысныя ўласцівасці гэтай гародніны. Атрымалася, што нават абсмажванне шкодна толькі тым, што на прадукце застаюцца лішкі алею. Калі даць алею сцячы пасля гатавання, карысць ад страў з гарбуза будзе гарантавана перавышаць патэнцыйную шкоду ад абсмажвання.
