Самы лепшы падарунак. Частка 1
Капітан Танечка
Як жа кепска хварэць!
Яе сябры зараз – у садку, гуляюць… А Танечка мусіць цэлы тыдзень сядзець дома, кашляць, піць нясмачныя лекі і сумаваць…
Бо што яшчэ можна рабіць з Бабуляй, якая ўвесь час спіць або глядзіць серыялы?
Вось ізноў – дала Танечцы каляровыя алоўкі, сказала: «Малюй!» – ды ўключыла тэлевізар…
Танечка намалявала ўжо ўсё, што толькі можна: сябе, бацькоў, лепшых сяброў, Бабулю разам з тэлевізарам, котку Шайбу, дзядзьку Мішу з яго сабакам, якія неяк прыходзілі ў госці (мама пасля тры гадзіны пыласосіла дыван у вітальні), садок намалявала, і Выхавацельку, і таполю ў двары…
Танечка пачала складваць малюнкі так, як нядаўна навучыў яе тата… І вось – перад ёй цэлая флатылія папяровых караблёў!
Але ж якія караблі – без вады? І Танечка пайшла ў ванны пакой…
Вада весела зацурчала…
Дык вось… Калі Танечка была дарослай… Яна была капітанам!
Яна не баялася шторму і вяла свой карабель – проста праз акіян!
А побач – яе сябры: дарослы хлопчык Валя і дарослая дзяўчынка Каця.
Яны плывуць, каб вызваліць ад злодзеяў далёкую краіну, у якой дзеці ніколі не каштавалі марожанага і не глядзелі мульцікаў…
Яны нават не маюць кніжак з малюнкамі і прыгожых сукенак – гэтыя бедныя дзеці, яны пяюць самотныя песні… Танечцы іх вельмі шкада, бо дзеці не павінны спяваць сумных песень! І хварэць таксама не мусяць…
Таму Танечка і яе сябры плывуць у гэтую краіну…
Ім не могуць перашкодзіць ні велізарныя кіты, ні страшныя піраты, ні нават…
«Бабуля!»
Як жа несвоечасова закончыўся ейны серыял!
Пачуўшы яе голас з-за спіны, Танечка ад нечаканасці сама апынулася ў ванне. А паколькі вады там і так было поўна, то вялізная хваля вынесла на падлогу ўсе яе караблі!
«Што ж цяпер будуць рабіць няшчасныя дзеці з далёкай краіны?» – думала Танечка, пакуль Бабуля адначасова выцірала падлогу і сварылася на яе, Танечку, і пераапранала яе ў сухое, і загортвала ў коўдру, і паіла гарбатай, што пахла летам і трошачкі акіянам (напэўна, у кубак патрапіла-такі некалькі кропель)…
Тэлевізар Бабуля гэтым днём больш не глядзела.
Таму Танечка ледзь дачакалася вечара, калі прыйшлі з працы бацькі і ўключылі навіны.
Там паказвалі, як вялізныя караблі прыплылі ў далёкую краіну… І сумныя дзеці ўсміхаліся з экрана, і спявалі штосьці вясёлае… Прынамсі, Танечцы так падалося…
А потым прыходзіла доктарка, якая сказала, што Танечцы назаўтра ўжо можна ў дзіцячы садок…
Дзяўчынка хуценька пабегла да тэлефона і набрала нумар сяброўкі Каці:
– Гэта я! Слухай, мы заўтра ўбачымся! Ты толькі абавязкова вазьмі з сабой у садок некалькі аркушаў паперы, чуеш?.. Не забудзься!.. І Валю патэлефануй!..
Танечка засынала, упэўненая, што заўтра яны разам абавязкова даплывуць да самай далёкай краіны, а за вокнамі ледзь чутна шамацелі папяровымі ветразямі яе караблі…
Разбіты кубак
– Таццяна, хадзі сюды, калі ласка!
Танечка цудоўна ведае, што калі яе клічуць «Таццяна», значыць, бацькі на яе за штосьці злуюцца. Вось толькі што на гэты раз? Кубак татаў яна разбіла пазаўчора – і на яе ўжо за яго пасварыліся.
Цацкі не прыбрала? Дык і ўчора не прыбірала, а мама нічога не сказала, нібы і не заўважыла.
Наогул, мама апошнімі днямі зусім сумная, не гуляе з ёй, Танечкай, не выдумляе цікавых гісторый, не чытае кніжак. Проста сядзіць каля вакна і глядзіць на вуліцу, нібы там штосьці цікавае. Танечка правярала – нічога там не было: ні дзяцей, ні нават іх дваровай коткі Шайбы…
Вось і цяпер – Танечка зайшла на кухню, а мама ізноў адвярнулася да вакна.
– Мам, ты тату чакаеш? А калі ён прыйдзе? – апошнім часам Танечка амаль не бачыць тату дома: ён прыходзіць з працы, калі яна ўжо спіць, а сыходзіць, калі яна яшчэ не прачнулася, і на выходных таксама працуе.
Учора яна цвёрда вырашыла дачакацца яго – і дачакалася, і выйшла з пакоя на пальчыках, каб зрабіць сюрпрыз… А потым пачула, як бацькі на кухні шэптам крычаць адно на аднаго. За што? Танечка не зразумела да канца, але мама казала тату: «Хоць дачку пашкадуй, калі мяне не шкадуеш!» А тата адказваў: «Ты ніколі мяне не разумела… Таня вырасце – зразумее!»
І мама тады засмяялася, хаця Танечцы падалося, што смех гэты нейкі няправільны, ад яго ўнутры рабілася горача і калюча… І каб не расплакацца (дарослыя дзяўчынкі не плачуць!), Танечка хуценька збегла ў свой пакой і, схаваўшыся з галавою пад коўдру, плакала (ніхто ж не бачыць!) – доўга, пакуль не заснула…
А зранку Танечка вырашыла, што ёй усё прыснілася… Ну, канечне!.. Праўда, цяпер, глядзечы на маму, якая адводзіць позірк, Танечка думае, што яе сон мог аказацца праўдай.
– Вы пасварыліся? На ўсё жыццё? – Танечка ведае, што такое сварыцца «на ўсё жыццё», – яны так дваццаць разоў сварыліся з Валем і з Кацяй, але заўсёды мірыліся пасля. – Вы ж памірыцеся? Ты сама казала, што трэба ўмець прабачаць…
– Ёсць рэчы, якія не даруюць… – мама ўздыхае, але спахапіўшыся, спяшаецца дадаць:
– Гэта дарослыя справы, Таня. Твой тата застанецца тваім татам. Проста ён больш не будзе жыць з намі, – мама імкнецца сказаць гэта бадзёра, нават весела, як пра нешта будзённае, нібыта кажа, што яны разам пойдуць у парк на выходных.
Але Танечку працінае нечаканая і страшная думка…
– Гэта з-за мяне? Ён сышоў, бо пакрыўдзіўся з-за кубка? Няхай возьме мой. І ўсе мае кубкі, і цацкі, і… усё! Я абяцаю, што ўсё жыццё буду паводзіць сябе добра, я ніколі не буду дрэннай… Скажы яму, мам! – Танечка не заўважае, як слёзы бягуць па твары.
Мама абдымае яе, і Танечка адчувае, што мама таксама плача… І так шкада яе, што Танечка пачынае гладзіць маму па галаве, шаптаць, што ім будзе вельмі добра разам, і ніхто ім больш не трэба… І яны сядзяць так, абняўшыся, пакуль на вуліцы не робіцца зусім цёмна…
Прачынаецца Танечка раніцай у сваім ложку.
Яна доўга ляжыць з заплюшчанымі вачыма – можа, тады ўсё, што было ўчора акажацца кепскім сном?
Вечнае пытанне
Бабуля цяпер прыязджае часцей. Танечка ўжо вывучыла, як завуць усіх герояў любімых Бабуліных серыялаў. Ёй падабаецца сядзець побач з Бабуляй і слухаць, як яна падказвае тым, на экране, што трэба рабіць. Часам яны слухаюцца, і тады Бабуля ўхвальна ківае галавой і ідзе пячы Танечцы блінчыкі на вячэру.
– Вось накруцілі дык накруцілі… Цікава, чым у іх усё закончыцца, – кажа Бабуля. – Шкада, калі памру не даглядзеўшы.
– А калі ты памрэш, Бабуля? – пытаецца Танечка.
Бабуля паціскае плячыма.
– Хто ж яго ведае – некалі памру. Вечна ж ніхто не жыве.
Яна кажа гэта так натуральна, нібыта гаворыць маме, што малако хутка скончыцца і трэба схадзіць у краму. Але нешта ў яе словах палохае Танечку.
– І я?
– Што «ты»? – не разумее Бабуля.
– І я памру? – Танечцы цікава і страшна пачуць адказ.
Яна глядзіць на Бабулю надзвычай уважліва, каб нічога не прапусціць.
– Усе паміраюць, – крыху памаўчаўшы, кажа Бабуля і пачынае мыць посуд. І ўдакладняе:
– Але табе яшчэ шмат гадоў трэба пражыць, унучачка. Гэта я старая…
Бабуля ўздыхае і замаўкае, а Танечка ідзе ў свой пакой і думае:
«Шмат – гэта колькі? Вось у Валі было шмат цукерак на дзень народзінаў, але ён даў нам з Кацяй па жмені, астатнія з'еў сам – і нічога не засталося. А шмат гадоў… Мама кажа, што мы шмат гадоў жывем у гэтым доме. Столькі, колькі мне. Значыць, мне засталося столькі, колькі мне зараз? А колькі тады будуць жыць Валя і Каця, і Мама, і Тата?..
І што будзе, калі я памру, а яны – застануцца? Яны, пэўна, будуць сумаваць. Валька пашкадуе, што не аддаў мне свой альбом з налепкамі. А Каця будзе крыўдзіцца, што я не вярнула яе ляльку, якую ўзяла пагуляць. А мама… Мама будзе плакаць, канечне. Не, лепш я буду жыць даўжэй… Але тады яны ўсе памруць, і я буду зусім-зусім адна…»
Грукнулі ўваходныя дзверы. Мама прыйшла з працы. Танечка выбегла ей насустрач.
– Мамачка, я не хачу паміраць. І каб вы, таксама не хачу! Давай мы будзем жыць заўсёды: і я, і ты, і Бабуля, і тата, і Валя з Кацяй… Ну, калі ласка!
Мама выпусціла з рук пакет. У ім нешта разбілася, але мама не звярнула ўвагі. Яна абняла Танечку і прашаптала:
– Давай!
Бабуля выйшла з кухні, падняла пакет і, нічога не сказаўшы, пагладзіла Танечку па галаве. А потым маму пагладзіла, нібыта яна таксама была маленькай дзяўчынкай.
А потым яны пілі гарбату і елі блінцы з духмяным сунічным сочывам. І Танечка радавалася, боўтала пад сталом нагамі і думала, што калі так будзе заўжды, то жыць вечна – гэта вельмі здорава! А Бабуля трымала маму за руку, маўчала і глядзела ў акно.
Вандроўка на Паўночны полюс
– Таня, хутчэй! Колькі можна цябе чакаць?!
Ну як мама не разумее, што нельга спяшацца, калі збіраешся на вуліцу! Гэта ж амаль як вандроўка на Поўночны полюс. Тым больш, калі гэта сапраўды вандроўка на Паўночны полюс! Але мама не ведае, ды і не трэба ёй ведаць: усё пасля прачытае ў газеце, калі Танечка дойдзе… А каб дайсці, трэба добра падрыхтавацца: бутэрброд, запалкі, шалік, шапка… Здаецца, усё.
– Таня, на вуліцы вясна, нашто табе зімовая шапка?!
Дзіўная мама! Зімой яна сварылася, калі Танечка не хацела апранаць шапку, а зараз кажа «нашто»!
– Здымі! Ты ж у ёй зварышся!
– Не зваруся. Мы з Валем і Кацяй будзем гуляць… у зіму!
– Пакаранне Божае, а не дзяўчо… – уздыхае мама, але пра шалік ужо нічога не кажа.
Валя і Каця ўжо чакаюць на вуліцы. Сонца па-веснавому прыпякае, так што сябры расчырванеліся і пачалі сварыцца.
– Не хочаш, не ідзі! – крычыць Каця.
– Я не хачу?! Гэта ты не хочаш! – абураецца Валя і глыбей нацягвае на вушы шапку.
– Я хачу!.. А ты… – не пагаджаецца Каця. І Танечка разумее, што калі зараз не спыніць сяброў, то на полюс яны не паспеюць дакладна.
– Так! Мы ўсе хочам ісці. Значыць, сварыцца нельга – забаронена!
– Чаму? – Валя пазірае здзіўлена на Танечку.
– Таму што! Пасварымся, разыдземся, згубімся і на нас будуць паляваць стражныя пачвары – я ў кіно бачыла, – удакладняе Танечка.
Кацю перспектыва сустрэцца з пачварай сапраўды палохае, і яна першая працягвае Валю руку. Той паціскае, і абое запытальна глядзяць на Танечку. Першая не вытрымлівае Каця:
– Якія пачвары?
– Шасціногія? – з энтузіязмам вопытнага даследчыка пачвараў запытвае Валя.
– Не, здаецца, ног у іх было дзве… – сумняецца Танечка.
– А вачэй, іклаў?.. – не адступае Валя.
– Не памятаю, я не глядзела далей, вочы заплюшчыла, а потым мама кіно выключыла, але іклы былі – вострыя такія…
– А людзей гэтыя пачвары елі? – Валя вырашыў даведацца пра невядомых монстраў як мага больш.
А вось на Каціным твары было напісана жаданне ніколі пра іх не чуць, таму яна рашуча ўзяла Танечку за руку і пацягнула ўбок.
– Ты што? – здзівілася Танечка.
– Я нікуды не іду! – цвёрда заявіла Каця. – І табе не раю.
– Ну, мы ж не будзем сварыцца, і ўсё будзе добра, – пераконвае Танечка.
– А ты абсалютна ўпэўнена, што мы ніколі не пасварымся?
Танечка маўчыць.
Валя падыходзіць да іх, на хаду сцягваючы шапку і размотваючы шалік.
– Я тут падумаў, на Паўночны полюс трэба ісці зімой. А то зараз там, напэўна, таксама ўсё растаяла. А я плаваць не ўмею, – ён крыху вінавата адводзіць вочы.
– Правільна! – радасна падтрымлівае яго Каця. – Лепш давайце караблі пускаць у той вялікай лужыне за домам!
– Ага! Я толькі збегаю пераапрануся і вазьму паперак – у майго бацькі іх цэлая шуфляда. Ён і не заўважыць… – у Валі гарэлі вочы ад прадчування. – Толькі цур – я капітан!
– Чаму гэта ты? – не пагадзілася Каця. – Я таксама хачу быць капітанам!
– Дзяўчынкі капітанамі не бываюць!
– Бываюць!
– Не!
– Вы што, сварыцеся? – пытаецца Танечка. І Валя з Кацяй адразу змаўкаюць і не глядзяць адно на аднаго.
– Ладна, будзем па чарзе… – бурчыць Валя. – Толькі мая чарга – першая.
– Добра, – нечакана лагодна пагаджаецца Каця.
Яны бягуць дамоў пераапранацца.
Танечка ўсміхаецца: добра, калі сябры не сварацца. І страшная пачвара тут ні пры чым!
Самы лепшы падарунак. Частка 3
