Трэнд на здаровае і карыснае харчаванне спрыяе з'яўленню рознага кшталту суперпрадуктаў і цудадзейных раслін у нашым рацыёне.
Ці настолькі яны карысныя, як пра іх кажуць? Ці можна іх ужываць без кансультацыі спецыялістаў? Эфект ад іх відавочны ці плацэба? Раскладзем па палічках.
Насенне Чыа
Насенне чыа карычневага, белага, чорнага і шэрага колеру падобнае да вельмі маленькай фасолі, паверхня блішчыць. Смак у насення чыа нейтральны з лёгкім арэхавым адценнем.
Папулярнасць у Рэспубліцы Беларусь такая, што, ледзь з'явіўшыся на паліцах у крамах карысных прадуктаў, яны знікаюць за імгненне. Чаму?
Кожны з нас так ці інакш сутыкаўся з рэцэптамі здароўя на аснове айчынных раслін – абляпіхі, алоэ, шыпшыны, крапівы, насення лёну або пшаніцы, якая прарасла. Здаўна іх лічылі высокаэфектыўнымі сродкамі ў барацьбе з хваробамі. І сёння, з улікам каласальных тэмпаў развіцця фармацэўтыкі, іх ніхто не пакідае на абочыне. З-за глабалізацыі мы можам пакаштаваць унікальныя карысныя прадукты з усяго зямнога шара. Адзін з іх – чыа.
Гістарычная даведка. Чыа яшчэ называюць іспанскім шалфеем (salvia hispanica). Гэта аднагадовая расліна да 1 метра ў вышыню з фіялетавымі, барвовымі або белымі кветкамі. Першапачаткова расла ў Цэнтральнай і Паўднёвай Амерыцы. Народы, якія засялялі гэтыя землі ў 26-15 стагоддзях да н.э., выкарыстоўвалі чыа як асноўны прадукт рацыёну разам з амарантам, кукурузай, фасоляй і гарбатай матэ. Насенне чыа павышалі трываласць, надавалі сіл і энергіі воінам.
Цікавы факт. Ацтэкі і народы майя выкарыстоўвалі насенне чыа ў якасці валюты, плацілі такім чынам даніну і падаткі. Дарэчы, сталіца шматмільённай імперыі ацтэкаў штогод атрымлівала ад заваяваных народаў да 15 000 тон насення чыа ў выглядзе даніны. Тагачасныя заваёўнікі лічылі, што насенне давала ім звышнатуральную сілу і ўладу.
Карысныя ўласцівасці чыа
100 г чыа = паўкіло шпінату як крыніца жалеза = 200 г арэхаў як крыніца магнію = кілаграм чырвонай рыбы як крыніца амега-3 = тры бананы як крыніца калію = 3 шклянкі дурніц як крыніца антыаксідантаў = 3 порцыі аўсянай кашы як крыніца клятчаткі = паўлітра малака як крыніца кальцыю.
Лічыцца, што можна з'ядаць не больш за 2 сталовыя лыжкі насення чыа ў дзень, якія папоўняць 40% сутачнай патрэбы ў клятчатцы, 30% у магніі, 30% у монаненасычаных тлустых кіслотах, 15% у раслінным бялку, а таксама з'яўляюцца крыніцай цынку, фосфару, вітамінаў А, Е і С, рыбафлавіну, пры гэтым іх энергетычная каштоўнасць складае ўсяго 85 калорый.
У чым сакрэт чыа?
Пры ўжыванні насення чыа нармалізуецца функцыянаванне стрававальнага тракта. Памяншаецца вага цела. Умацоўваюцца косткі і зубы.
Эфектыўна для нарошчвання цяглічнай масы пры трэніроўках.
Паляпшаецца праца сардэчна-сасудзістай сістэмы. Зніжаецца ўзровень халестэрыну ў крыві. Стабілізуецца ўзровень цукру ў крыві.
Паляпшаецца колер і тонус скуры твару, стан валасоў і пазногцяў.
Як ўжываць насенне Чыа?
Перад набыццём рэкамендуем звярнуць увагу на краіну паходжання насення.
Перавагу варта аддаць Цэнтральнай і Паўднёвай Амерыцы, але не Азіі. Важна праверыць наяўнасць сертыфікатаў якасці, што гарантуюць бяспеку прадукту. У нашай краіне кошт 100 гр насення чыа вагаецца ад 15 да 20 беларускіх рублёў.
Насенне чыа для беларусаў хутчэй экзотыка, чым штодзённая ежа. Таму ўводзіць у свой рацыён іх лепш паступова.
Найбольш зручны і карысны варыянт – замочванне ў вадкай ежы: вечарам – у ёгурт і паставіць на ноч у халадзільнік; раніцай можна дадаць каліва ў смузі за 15 хвілін да яго ўжывання; у сок, ваду, любы напой; у цёплую кашу раніцай.
Насенне чыа ў вадкасці набрыняюць, створаць вакол сябе жэлепадобную сферу, якая павялічваецца ў памеры ў 5 разоў.
Варта быць уважлівымі і добра размешваць насенне чыа, інакш яно можа сфарміраваць камяк, які зробіць цяжкім працэс праходжання і пераварвання ежы.
Шкода ад ўжывання насення чыа
Насенне чыа можа быць прычынай залішняга фарміравання газаў у кішэчніку з-за павышанага ўтрымання харчовых валокнаў.
Магчыма моцная алергічная рэакцыя ў выглядзе дыярэі, цяжкасці з дыханнем і высыпанняў на скуры.
Недапушчальна адначасова ўжываць з прыёмам аспірыну і антыкаагулянтаў.
Строга забаронена есці іх людзям з язвавай хваробай страўніка і бранхіяльнай астмай.
З асцярожнасцю варта ўжываць людзям з паніжаным ціскам, цяжарным і жанчынам, якія кормяць.
Простыя рэцэпты з чыа
Мус або пудынг з чыа
1 сталовая лыжка чыа, паўшклянкі малака (можна жывёльнае ці соевае, міндальнае, какосавае), каліва любых ягад або мяккай садавіны, ваніль або карыца на ўласны густ. Усё, акрамя чыа, змяшаць у блэндары, заліць атрыманай масай чыа, добра перамяшаць і паставіць у халадзільнік як мінімум на 30 хвілін.
Каша з чыа
Зварыць паўшклянкі аўсянкі (не хуткай), змяшаць з любым ёгуртам (100-150 гр) 1 сталовую лыжку чыа, дадаць ягады або джэм. Пакінуць у халадзільніку на ноч.
Раніцай карысны і сытны сняданак гатовы!
Суп-пюрэ з чыа
На агароднінным або курыным булёне зварыць бульбу, моркву і цыбулю. Даць злёгку астыць, дадаць крэм-чыз або вяршкі. Паставіць на агонь, зняць, не даводзячы да кіпення.
Даць астыць, узбіць блэндарам. Дадаць 2 сталовыя лыжкі чыа і пару кропель аліўкавага алею. Падаваць з маслінамі або аліўкамі.
Магчыма, вам будзе цікава:
Рыс беднякоў, альбо Крупы па-ўсходняму булгур
Крупы касманаўтаў – «маці насення» кіноа
Соя — «каралева пратэіну». Расказваем пра самую спрэчную травяністую расліну
