Сваю тэму ў мастацтве мастак Мікалай Таранда знайшоў яшчэ 50 гадоў таму: жыццё беларускай вёскі было і застаецца яму асабліва блізкім.
Майстар ніколі не хаваў і нават ганарыўся сваімі сялянскімі каранямі, заўсёды з гонарам расказвае пра тое, што быў трынаццатым дзіцем у вялікай дружнай сям'і. Ніхто нават падумаць калісьці не мог, што гэтага працавітага хлопчыка чакае будучае прафесійнага мастака.
На мінулым тыдні ў Мастацкай галерэі імя Міхаіла Савіцкага адкрылася вялікая выстаўка творцы «Слухаючы прастору», прымеркаваная да 75-годдзя мастака.
Аўтар здольны прыцягваць людзей сваім шчырым і цёплым характарам. Пры першым поглядзе на гэтага сціплага чалавека адразу заўважаеш спакойную, прыміраную мудрасць, ад якой становіцца цёпла і ўтульна. Толькі паразмаўляўшы з Мікалаем некаторы час, бачыш, што гэты спакой нейкім неверагодным чынам суседнічае з шалёным тэмпераментам, напорыстасцю, сталай смагай спазнання і працаздольнасцю, якой можна толькі пазайздросціць.
Мастак нарадзіўся ў вёсцы Падлессе Ляхавіцкага раёна, але ўсё яго творчае жыццё звязана з Віцебшчынай. У 1970 годзе Мікалай Таранда скончыў мастацка-графічны факультэт Віцебскага дзяржаўнага педагагічнага інстытута - горад Шагала, Пэна, Малевіча ў той час вабіў да сябе многіх маладых творцаў.
Любоў да зямлі продкаў, прыроды роднага краю чытаецца не толькі на саміх палотнах, але і ў назвах многіх работ Мікалая Таранды: «Орша», «Сельскі дворык», «Азёры», «Хутарок», «Сасновы бор», «Іллінка», «Забытыя сажалкі», «Святыя месцы»...
Сёння яго майстэрня ў вёсцы Зайцава Аршанскага раёна, куды Мікалай Іванавіч перабраўся шмат гадоў таму, сустракае гасцей сотнямі жывапісных палотнаў, графічных лістоў, гуашоў, алоўкавых малюнкаў, афортаў, лінагравюр і скульптур. Апроч уласных работ, Таранда беражліва і з любоўю захоўвае падарункі сяброў – творы народнага мастака Георгія Паплаўскага, украінскага графіка Георгія Якутовіча. Знайшлося ў майстэрні месца і карцінам вучняў. Мастацкай студыяй майстар кіраваў больш за 20 гадоў.
Мікалай Таранда ўвайшоў у гісторыю беларускага мастацтва перш за ўсё як пейзажыст. Усё сваё жыццё ён піша адзін раман — аб роднай прыродзе і зямлі: аб тым, як палаюць макі і залацяцца сланечнікі; як разгульваецца на небе феерыя навальнічных аблокаў і ўстае ў блакітнай марознай смузе панарама вёскі з заснежанымі дахамі; як далікатна срэбрыцца царква на ўзгорку і гуляе вясновае сонца ў зацвілых садах.
На выстаўцы прадстаўлена каля 100 жывапісных і графічных работ розных жанраў, выкананых за больш як пяцідзесяцігадовы перыяд творчай дзейнасці, з калекцыі мастака і збору Нацыянальнага мастацкага музея Рэспублікі Беларусь. Многія творы дэманструюцца ўпершыню.
Рэтраспекцыя жывапісу дае уяўленне аб асноўных вобразных матывах і творчай эвалюцыі мастака. У экспазіцыі прадстаўлены раннія работы, партрэты блізкіх, графічныя серыі 1970-х - 1980-х гадоў і практычна ўся стылістыка жанру пейзажа ад традыцыйна рэалістычных да пейзажаў-станаў, так званых экспрэсій, дзе прыродны матыў, напісаны па памяці, практычна пераходзіць у абстракцыю.
Мікалай Таранда — мастак поліфанічны, ён прадстаўлены ў творчасці ў некалькіх напрамках: як скульптар, графік і жывапісец, як аўтар класічнага жанравага рэпертуару. Спадчына аўтара налічвае больш за 500 пейзажных работ. Рамантычныя і драматычныя, восеньскія і вясновыя, рэалістычныя і экспрэсіўныя, "чыстыя" і якія прадстаўляюць чалавека ў адзінстве прыроды, штодзённых клопатах, гарадскія і вясковыя, старанна распрацаваныя і пейзажы-знакі. І ў гэтым сэнсе мастака можна смела назваць «энцыклапедыстам» пейзажнага жанру, які стаў яго запалам ў жыцці.
