Дзень горада, безумоўна, доўгачаканае свята як для жыхароў мясцовасці, так і для аматараў гісторыі. Такія святы стымулююць грамадства да ўспамінаў і папулярызацыі пра важныя падзеі, звязаныя з гістарычнай і культурнай спадчынай. 14 ліпеня Дзень горада адсвяткаваў Ваўкавыск.
Ваўкавыск — адзін з найстаражытных гарадоў Беларусі. Першая згадка пра горад у Тураўскім летапісе датуецца 1005 годам. У тыя часы Ваўкавыск уяўляў сабой горад-крэпасць на мяжы пражывання балцкага і славянскага насельніцтва. З 12 стагоддзя — Ваўкавыск — цэнтр невялікага княства.
У Іпацьеўскім летапісе згадка пра горад адносіцца да 1252 года ў сувязі з уварваннем галіцка-валынскіх князёў Данііла і яго брата Васілько Раманавічаў у землі Верхняга Панямоння. Гэтыя землі незадоўга да гэтага апынуліся пад уладай літоўскага князя Міндоўга, які жыў у Наваградку, а сын яго Войшалк валодаў Слонімам і Ваўкавыскам.
У 1503 годзе горад атрымаў Магдэбургскае права. У 1513 годзе ў Ваўкавыску было 9 вуліц. З 1536 года ўзгадваецца вядомая Прачысценская царква, а ў 1598 годзе быў заснаваны кляштар езуітаў. Былі часы, калі Ваўкавыск быў месцам правядзення з'ездаў сенатараў і паслоў ВКЛ. З 16 стагоддўя Ваўкавыск увайшоў у склад Рэчы Паспалітай. 17 стагоддзе было вельмі цяжкім часам у гісторыі горада. Беларусь стала арэнай шматлікіх войн, шмат гарадоў і паселішчаў было разбурана і спалена. Ваўкавыск таксама моцна пацярпеў.
Горад чатырох рэлігій. Што паглядзець турыстам на Іўеўшчыне?
Горад захоўвае памяць аб шматлікіх войнах, якія пацягнулі за сабой сур'ёзныя разбурэнні. У 1795 годзе Ваўкавыск перайшоў ва ўладанне Расійскай імперыі. Да нашых дзён захаваўся легендарны дом, у якім у 1812 годзе была разбіта штаб-кватэра генерала рускай арміі П. Баграціёна. Сёння ў будынку размяшчаецца музей імя вялікага палкаводца.
Да нашых дзён Ваўкавыск здолеў захаваць некалькі старажытных аб'ектаў культурнай і гістарычнай значнасці. Сярод такіх касцёл Святога Вацлава, заснаваны ў 1848 годзе, а таксама царква Святога Мікалая 1874 года.
Мы вырашылі расказаць вам пра незабыўныя месцы Ваўкавыскага раёна, якія з’яўляюцца цікавымі і важнымі аб’ектамі для культуры краіны.
Радавая сядзіба Тарасевічаў у вёсцы Гнезна
Людзям, якія плануюць самастойнае падарожжа па Беларусі, будзе цікава зазірнуць у Гродзенскую вобласць, у вёску Гнезна (Ваўкавыскі раён). Тут знаходзіцца радавая сядзіба 2-й паловы XIX стагоддзя.
Сядзіба належала роду Тарасевічаў — уладальнікам Гнезна. Сядзіба існавала яшчэ да 1812 стагоддзя, праўда, апісаць, якой яна была тады, немагчыма. Пажар загубіў сядзібу, і Тарасевічы былі вымушаны рэканструяваць яе. Тут мелася ўсё, што неабходна для жыцця: хата, прыгожыя алеі, гаспадарчыя пабудовы.
У 1840 годзе быў пабудаваны палац, які размясціўся прама ў падножжа сажалкі. Гэта будынак у стылі класіцызму, усе фасады ў ім абсталяваны асобным уваходам. Такую карціну, дарэчы, вы зможаце бачыць і сёння. А зайшоўшы ўнутр, убачыце карціну больш празаічную. Сёння ўнутры палаца размешчаны сельсавет.
Апроч гэтай славутасці Гродзенскай вобласці, у вёсцы Гнезна вы зможаце наведаць касцёл Святога Міхаіла Архангела.
Вадзяны млын у пасёлку Рось
Вадзяныя млыны — прадмет асаблівага шанавання ў славянскіх народаў. У Беларусі засталося не так шмат такіх збудаванняў, сярод іх і вадзяны млын у гарадскім пасёлку Рось (Ваўкавыскі раён). Млын пабудаваны ў пачатку XX стагоддзя на тэрыторыі сядзібнага комплексу роду Патоцкіх.
Млын гэты ўнікальны — самы вялікі ў Беларусі. Звычайнаму погляду ўяўляецца 5 паверхаў, разам з склепам - 6. Магутны падмурак, паўнавартасныя вокны — адразу і не зразумееш, што гэта не старадаўні дом. Унутры млына размяшчаецца вадзяное кола, каменныя жорны, свіран для гатовай прадукцыі.
Траецкі касцёл у пасёлку Рось
Траецкі касцёл быў пабудаваны на пачатку XIX стагоддзя. Гісторыя ўзвядзення касцёла такая: 26 сакавіка 1765 года святар Шымон Мачарскі і Яфім Патоцкі (тагачасны ўладальнік Расіі) селі ды і дамовіліся аб тым, што трэба ў гэтых краях будаваць касцёл.
За будаўніцтва прыняліся не адкладаючы. Дрэва ўзялі з мясцовага гаю (у той час тут быў найбагацейшы парк), а мясцовы ксёндз выдзеліў 10 тысяч злотых на будаўніцтва. Здавалася б, бяры і строй! Але нешта перашкодзіла будаўніцтву, будоўлю замарозілі і вярнуліся да справы толькі ў 1776 годзе пры Францішку Патоцкім.
Праўда, было вырашана будаваць касцёл ужо на іншым месцы. Калі сцены і вокны былі ўзведзены, нешта здарылася з дрэвам і касцёлу зноў не наканавана было нарадзіцца канчаткова.
Турыстычная Орша. Што паглядзець у горадзе за адзін дзень
Наступную спробу будаўніцтва распачалі толькі ў 1807 годзе, намаганні да гэтага прыклалі адразу некалькі чалавек: ксёндз Шымон Іваноўскі, а таксама жонка Фелікса Патоцкага Соф'я Патоцкая. Недабудаваны ў 1776 годзе, касцёл нарэшце дабудавалі, некалькі змяніўшы першапачатковы праект. Храм больш не мяняў значна сваё аблічча і дайшоў у такім выглядзе да нас.
Галоўным здабыткам касцёла з'яўляецца размешчаная ўнутры фігура Хрыста. Абраз даступны для вачэй прыхаджан толькі па вялікіх святах, многія сцвярджаюць, я ён валодае цудатворнай сілай. А яшчэ тут ёсць прадмет, якога няма больш нідзе ў Беларусі — унікальнае надмагілле ў мармуры, выкананае на смяротным ложы ўладальніца сядзібы.
Гарадзішча «Шведская гара»
На паўднёвым усходзе Ваўкавыска знаходзіцца Шведская гара. Па форме яна нагадвае ўсечаны конус. Яе вышыня дасягае 32,5 м — гэта самая высокая кропка Ваўкавыскіх узгоркаў. Па перыметры яна акружана абарончым валам, які перарываецца з паўднёвага боку, там размяшчаўся ўезд. Заходней Шведскай гары знаходзіцца іншае ўзвышша — Замчышча. Па памерах Замчышча нашмат пераўзыходзіць Шведскую гару, але саступае ёй па вышыні.
Гарадзішча «Шведская гара» ахутанае духам беларускага сярэднявечнага. Па легендзе ў часы вайны Швецыі і Расійскай імперыі каля Ваўкавыска была такая колькасць шведаў, што кожны з іх прынёс па шапцы зямлі, адсюль і пайшла назва Шведская гара.
Польскія могілкі часоў Першай Сусветнай вайны ў Ваўкавыску
Знаходзіцца пахаванне непадалёку ад касцёла Святога Вацлава. Варта адзначыць, што назва «польскія» умоўная. Там знайшлі спакой многія салдаты розных нацыянальнасцей, у тым ліку і беларусы. Акрамя гэтага, ёсць надмагіллі, якія адносяцца да 19 стагоддзя. Аднак пераважаюць тыя, якія былі ўсталяваныя ў 1920-я гады. Большасць надпісаў на помніках зроблены на польскай мове.
У тым жа месцы размешчаны вайсковыя могілкі. Гэта мэмарыял часоў грамадзянскай вайны. Ёсць памятная пліта, дзе напісана на польскай мове “Bohaterom, poleglymza Ojczyzne w latach 1918–1920. ObywatelemiastaWolkowiska». У перакладзе гэта азначае «Героям, якія загінулі за Айчыну ў 1918–1920 гадах. Жыхары горада Ваўкавыска».
Касцёл Святога Вацлава
Адной з асноўных славутасцяў горада Ваўкавыск з'яўляецца касцёл Святога Вацлава. Гэты храм выкананы ў стылі позняга класіцызму з элементамі эклектыкі. Касцёл у Ваўкавыску быў узведзены на сродкі, сабраныя прыхаджанамі. Будаўніцтва храма было распачата ў 1841 годзе, у 1845 годзе скончылі ўзвядзенне сцен, у 1846 годзе касцёл быў накрыты дахам. Канчаткова будаўніцтва храма было завершана ў 1848 годзе. У 1850 годзе касцёл у Ваўкавыску быў урачыста асвечаны і быў узведзены недалёка ад месца, дзе раней размяшчаўся больш старажытны драўляны храм.
Тэрыторыя вакол касцёла абгароджана старажытнай каменнай агароджай, выкананай у 1870-ых гадах. Раней цэнтральны ўваход на тэрыторыю храма ўпрыгожвала трох'ярусная вежа-званіца. Да нашых дзён, нажаль, дадзеная вежа-званіца не захавалася, толькі невялікі яе элемент ужо ў 1930-ых гадах быў перабудаваны ва ўваходную трохпралётную каменную браму.
Менавіта гэтая брама і захавалася да нашага часу. На тэрыторыі храма маецца таксама невялікая, але вельмі выразная капліца-пахавальня. Дадзеная капліца была пабудавана з жоўтай цэглы ў неараманскім стылі ў 1880-ых гадах.
У 1929 годзе касцёл Святога Вацлава ў Ваўкавыску моцна пацярпеў ад пажару. У тыя гады горад Ваўкавыск уваходзіў у склад міжваеннай Польскай Рэспублікі. Таму, адразу ж пасля пажару, у 1930-ых гадах была праведзена маштабная рэстаўрацыя і рэканструкцыя касцёла. У прыватнасці, па баках франтона былі надбудаваны дзве вежы, а каменная агароджа была ўпрыгожана ажурнай металічнай рашоткай. Касцёл бесперапынна функцыянаваў на працягу ўсёй сваёй гісторыі. Падчас Другой Сусветнай Вайны касцёл Святога Вацлава ў Ваўкавыску быў моцна разбураны, але мясцовыя жыхары змаглі хутка аднавіць яго сваімі сіламі.
Сабор Пятра і Паўла ў Ваўкавыску
Сабор Пятра і Паўла — праваслаўная царква, збудаваная ў раённым цэнтры ў 2004 годзе. Асвячэнне сабора адбылося ў сярэдзіне кастрычніка.
Ваўкавыскі храм асвечаны ў памяць аб двух апосталах — Пятра і Паўла. Дзень іх памяці атрымаў распаўсюджванне яшчэ з перыяду Ранняга хрысціянства і святкуецца праваслаўнай царквой 12 ліпеня, калі абодвума апосталамі было прынята святое пакутніцтва: Пятра распялі на крыжы галавой уніз, Паўлу ж, які з'яўляўся рымскім грамадзянінам і не мог быць пакараны, была адсечана галава.
У каталіцкай царкве апосталы ўшаноўваюцца 29 чэрвеня па грыгарыянскім календары.
Царква ў Ваўкавыску збудавана з цэглы. Вокны збудавання высокія, выкананы ў выглядзе арак. Да ўваходу ў храм вядзе лесвіца ў два дзясяткі прыступак. Сама царква пабудавана на высокім падмурку, мае сіметрычную форму і ўвянчана купалам па цэнтры збудавання.
Побач з будынкам сабора размешчаны бібліятэка і нядзельная школа. Тута ж размяшчаюцца гаспадарчыя пабудовы.
