09.02.2023
09.02.2023

Якая на смак беларуская гарбата? Традыцыі заварвання і ўжывання травяных збораў

logo
Карысныя прадукты
0
Памер шрыфта:
  • A
  • A
  • A

«Гарбата ці кава?» — гэтае пытанне па некалькі разоў на дзень задае сабе, мабыць, кожны з нас. Кава бадзёрыць раніцай. Гарбата сагравае, лечыць і суправаджае доўгія гутаркі. Але ёсць яшчэ адна гарачая альтэрнатыва, пра якую мы часта забываемся, — травяная гарбата!

Кожны беларус хоць раз зімой заварваў ліпу, маліну, мяту. Рамонак наогул, здаецца, панацэя ад усіх хвароб — ім палошчуць горла, лечаць прастуду, здымаюць раздражненні на скуры, п'юць у якасці заспакаяльнага сродку.

Таццяна Сіткевіч

Партал Слушна вырашыў паглядзець на пытанне «беларускай гарбаты» шырэй. Разам з траўніцай, рамеснікам Таццянай Сіткевіч мы пагаварылі пра самы папулярны аналаг чорнай гарбаты, якая расце ў Беларусі (і не толькі), як самастойна нарыхтаваць яе летам, чым замяніць рамонак і як правільна заварваць гарбату, каб не нашкодзіць сабе.

«Пайду гарбаты навару»

Якая гарбата вылечвае ад хвароб

Таня босая сустракае мяне на ганку драўлянага дома ў вёсцы Казельшчына недалёка ад Мінска, на вуліцы -20, мы дамовіліся сустрэцца ў адзін з самых халодных дзён гэтай зімы. Я ўжо мару сагрэцца кубачкам гарбаты, але яшчэ не здагадваюся, што выбар будзе настолькі складаным, але давядзецца пачаць з кавы.

Які посуд лепш не купляць? Разбіраемся ў якасці яго матэрыялаў

Аднаго толькі чайнага посуду на кухні траўніцы — вочы разбягаюцца! Шкляны, керамічны, фаянсавы, медны заварнікі. Піялкі рознага аб'ёму, пра колеры і расказваць няма чаго. Шклянкі з разьбой і без, падсітак і лыжачкі ... Ступка, каб растаўчы спецыі, падносы, лапаткі для гарбаты. Няма тут хіба што звыклых кубкаў.

— Мой тата з Марый Эл, і я, на здзіўленне, добра памятаю сваё дзіцячае падарожжа туды. У іх на кухні асобна стаіць маленькі стол, як кававы па памеры, толькі гарбатны. Горкамі на ім выстраены піялы самых розных памераў і кветак. Для кожнай нагоды свая, нават для часу сутак — свая. Што гэта за сподачкі такія маленькія, нібы лялечныя, мне было вельмі цікава. Разглядала іх, круціла. Адтуль мая любоў да посуду і эстэтыцы чаявання. Кітайскія чайныя піялы  — для зялёнай  гарбаты, чырвонай, белай. Са шклянак п'юць арабы, ратуюцца гарбатай у спякоту. Мне падабаецца даведвацца, як п'юць гарбату ў іншых краінах, і з кожнага падарожжа імкнуся прывезці навінкі для сваёй калекцыі.

Заварваем гарбату правільна

— Гэта праўда прыгожа і зачароўвае. А як у такія піялы патрапіла твая беларуская гарбата?

Гэта ад бабулі. Усё лета дзіцем праводзіла ў яе на Палессі. Яна заўсёды казала «пайду, гарбаты навару» або «пайду, гарбату пастаўлю». Сама ішла па агародзе і як быццам шчыпала траву, лісцік таго, лісцік таго зрывала. Парэчка, агрэст, маліна, мята... Яна ад студні да хаты пакуль даходзіла, жменьку лісцікаў збірала. У рондальчык чыгунок скідвала, вадой залівала і за засланку ў печ ставіла. Ягады часта дадавала. Неяк інтуітыўна яна збірала кампазіцыі для гарбаты і ўзвараў. Я са школы вельмі любіла біялогію і хімію, паступова ўнікала. Але да ўсвядомленага пітва, назавем гэта так, прыйшла шмат пазней. Спачатку была крамная, прамысловая гарбата — чорная ці зялёная, усё роўна, з бясконцай колькасцю густаў, дабавак, араматызатараў. Адкрываеш любы слоік, а табе пах прама «б'е» у нос. Знаёма? Адразу зразумела  — не натуральныя пахі. Больш за тое, калі пачытаць чым яны араматызуюць, гэта не пра здароўе. Смажаны, салодкі, але не карысны густ. На шчасце, зараз людзі сталі больш думаць, што ядуць і п'юць, гэта вельмі радуе. Як вядома, што пакладзеш у сябе, тое і атрымаеш.

Шафа, у якой жыве лета

Шафа, у якой жыве лета

Траўніцай наша гераіня стала, калі перабраліся сям'ёй жыць у вёску сем гадоў таму, дзе ўсё квітнее і пахне на вачах, побач. Пачала нарыхтоўваць траву для сям'і, потым для сяброў, потым для сяброў сяброў. І настолькі захапілася і палюбіла гэты працэс, што падвучылася і пачала сама складаць гарбатныя купажы. Збірала травы, якія растуць на суседнім лузе, у полі, у лесе.

— Мне сяброўкі летам пішуць, што ў кабінеце так душна працаваць, а ў мяне тут выдатна! Мой працоўны кабінет  — лугі, палі, лес! Сезон нарыхтоўшчыка кароткі, трэба ўсё паспець. Складана, калі шмат травы збіраеш за адзін дзень. Усё перабраць, высушыць, прасачыць.

З часам Таня пачала і сама вырошчваць траву, так з'явіўся каля агарода гарбатны садок!

— Першапачаткова было 10 гатункаў мяты, за адну зіму вымерзлі два, за другую яшчэ два, засталося шэсць. Тры гатункі ісопу. Класная трава, я ўсіх знаёмых ёй ратавала ад паслякавіднага кашлю. Шалфей буду падсаджваць. Яшчэ мацярдушка выдатна расце, эстрагон, амарант, календула, рамонак, фенхель і чабор.

Ідэальная травяная гарбата

Вядома, адразу захацелася ўбачыць такі незвычайны садок, але расстроіца я не паспела, усё хораша высушанае, амаль як свежае, захоўваецца ў шафе і ў каморы, у шкляных слоічках і прыгожых крамнінных мяшочках розных памераў, крафтавых папяровых пакетах. Усё акуратна падпісана. Таня беражліва перастаўляе свае слоічкі з месца на месца, адчыняе і дае мне з галавой нырнуць у водары. А яшчэ пра змесціва кожнай слоічкі яна можа казаць гадзінамі!

— Васілёк, пялёсткі чайнай ружы, календула, суквецці райскай яблыні і самі плады слайсамі — у гарбаце хутчэй элемент для прыгажосці. Хоць, калі той жа васілёк піць як супрацьацёкавае, мачагоннае, патрэбна іншая канцэнтрацыя, сумесь будзе выдатна працаваць. Але бяроза справіцца лепш! А вось таволга — маё апошняе адкрыццё, салодкая, мядовая, проста класная. Па сваіх лячэбных уласцівасцях прыродны антыбіётык, супрацьзапаленчая і супрацьпухлінная. Квітнее белымі дробнымі кветачкамі, збіраць толькі праблемна — расце часцей на багністых мясцовасцях. Шукала гэтую траву адрасна, абыходзіла і аб'ездзіла ўсю акругу, на машыне і на ровары, а аказалася яна ў нас на лузе расце. Сёлета нарыхтавала яе вагон і маленькую каляску. Амарант — дзіўная расліна, у ім самы высокі процівапухлінны індэкс, такога няма ні ў якай іншай расліны. У якасці прафілактыкі абавязкова рэкамендую ўключыць у свой гарбатны рацыён ці можна ў якасці мікразеляніны ў салатах. Ісоп, сямейства яснотковыя, вельмі алергенны, трэба акуратна прымаць асабліва дзецям і алергікам. Але ад зацяжных кашляў, як ісоп, хіба, што шалвея дапаможа і ўсё.

Смачная гарбата

У лугах збіраю — святаяннік, піжму, крываўнік, таволгу, чабор, трыпутнік, крапіву, дзьмухавец, маці-і-мачыху, васілёк, лапух, пастуховую сумку, палын, хвошч. У лесе — ядловец, хвою, брусніцы, чарніцы, суніцу лясную, алешыну…

Вельмі цудоўная наша ліпа. І як заспакойлівы, і супрацьзапаленчы сродак, многім здымае мігрэнь. Півоню, якая ўхіляецца, можна дадаваць у дэсерты, і ў гарбату Яна вельмі добра разгружае нервовую сістэму. Аронія, рабіна чарнаплодная ёсць дэкаратыўная, якая проста для прыгажосці. А ёсць лячэбная — таксама выдатна змяншае ціск. Мацярдушка, гэта той жа арэгана, (па-беларуску мацярынка, мацярушка) лічыцца жаночай травой. Усе імунныя зборы таксама з мацярдушкай!

У Таніных слоічках ёсць, напэўна, усе ягады і травы, якія можна выгадаваць у нас або сабраць у лесе — парэчка чорная і чырвоная, шыпшына, маліна, ажына, вішня, яблыня, груша, аронія, глог, календула, чарніцы, клубніцы, абляпіха , рабіна, журавіны, брусніцы. Яно ўсё дзейснае і не столькі для прыгажосці, колькі для карысці.

Смачная трава

А аксаміткі таксама можна ў гарбату дадаваць? — заўважаю і гэтых аранжавых прыгажуноў з клумбы ў адным са слоічкаў.

— Так. Гарбата з іх — выдатны сродак падчас прастуды, выводзіць таксіны, выдатна выкарыстоўваецца як мочагонны сродак, але ў маёй шафе гэта хутчэй заправа. Аксаміткі можна дадаваць у плоў замест шафрана, калі няма магчымасці купіць якасны. Толькі трэба адстрыгчы чорныя кончыкі насення. Аранжавыя пялёстачкі падфарбоўваюць і даюць водар цікавы.

Нарыхтоўкі на зіму

Я ўжо дапіла сваю каву, а ў шкляны заварнік гаспадыня сабрала лета! Каб не толькі ўспомніць яго яркія пахі, але і зноў убачыць каляровасць! Слайсы трускаўкі, маліна і, вядома, у аснове скрыпень (кіпраў вузкалісты). Больш за ўсё Таня нарыхтоўвае менавіта яго, ён і ёсць аснова ўсіх яе збораў.

Не ведаеш — не бяры

Якую траву лепш не выкарыстоўваць для ўжывання

— У складзе гэтай, здавалася б, простай травы ⅔ табліцы Мендзялеева, усе вітаміны, амінакіслоты, эфірнае масла. Скрыпень — гэта баланс, ён нармалізуе працэсы ў арганізме. У моцнай канцэнтрацыі раніцай ён можа бадзёрыць, а ўвечары, калі піць ліст, ён расслабляе, хоць гэта адзін і той жа прадукт. Дзякуючы таму, што ў яго складзе ёсць слізі, ён мякка вырашае праблемы з ЖКТ. У мяне самой былі вялікія праблемы са страўнікам — гастрапатыя, гастрадуадэніт, эзафагіт і хелікабактэр, пралечаны двойчы. Менавіта дзякуючы скрыпню я выйшла са сваіх пытанняў, піла яго кожны дзень, увесь час, як адзін з прыёмаў гарбаты штодня. Ён таксама дапамагае змагацца з авітамінозам, умацоўвае імунную сістэму, павялічвае агульны тонус арганізма пасля перанесенай хваробы ці падчас цяжкіх разумовых і фізічных нагрузак.

Скрыпень

— Ці можна назваць скрыпень беларускай гарбатай?

— Не, ён расце амаль усюды і ў нас у тым ліку. Вельмі вялікая частка менавіта ў Расіі, адтуль бярэ пачатак культура скрыпневага піцця. Сыравіна можа крыху адрознівацца па хімічным складзе, таму што дзесьці ў глебе будзе больш адных мікраэлементаў і мінералаў, дзесьці іншых. На балоце і на пяску ён будзе вельмі розны. На Русі скрыпень вузкалісты звалі карпорскай гарбатай. Не было прывазной, таму гэту пілі з задавальненнем. Калі з'явілася англійская чорная гарбата, яна адразу стала прыкметай багацця сям'і. Што рабілі людзі —  фарбавалі гарбату ў чорны колер, грошы ж былі не ва ўсіх. Фарбавалі скрыпень да чарноцця, у печах сушылі, попел падмешвалі. А яно і не трэба. Хутка высушыць пры высокіх тэмпературах, гэта не пра тое, каб захаваць карысныя ўласцівасці ліста, а каб спаліць іх.

Саму расліну выкарыстоўвалі нашмат шырэй. Калі ён квітнее ў яго прыгожыя ружовыя кветачкі, бачныя здалёку, а калі адцвітае — у стрыпках з'яўляецца пух, гэтым пухам набівалі матрацы, падушкі, на ім спалі, з кудзелістага сцябла рабілі вяроўкі, з каранёў рабілі муку, дадавалі ў хлеб.

Хатні хлеб. Падборка простых і арыгінальных рэцэптаў

Груба кажучы, выкарыстоўвалі ўсю расліну, пакідаючы толькі кавалачак сцябла.

Таццяна Сіткевіч

Добра, напрыклад, я вырашу ўлетку нарыхтаваць сабе трохі. Калі збіраць скрыпень, якія лісты павінны быць, што з імі рабіць?

— Па хімічным складзе няма розніцы збіраць да квітнення, падчас ці пасля. Ліст, які сабраны да квітнення больш далікатны, з ім лягчэй працаваць. Але! Тым, хто не разумее, якая расліна перад ім, лепш дачакацца квітнення, калі расліну сапраўды ні з якай іншай не пераблытаеш. Летась была грукатлівая гісторыя, як паненка назбірала сабе залатарніка замест скрыпня, напілася і атруцілася. Не ведаеш — не бяры, гэта першае правіла траўніка, як і грыбніка.

Збіраецца самы добры лісцік, без пашкоджанняў, без жыўнасці. Калі ўзяць саму расліну, то гэта верхнія дзве-трэці сцябла. Я заўсёды яшчэ за тое, каб не нішчыць лакацыі. Збіраць трэба беражліва і так, каб трава аднавілася. Скрыпень выдатна аднаўляецца, галоўнае не выдзіраць яго з коранем. Сабралі. Цяпер важна высушыць. Скрыпень добра ферментаваць. Неферментаваны скрыпень больш за месяц піць не рэкамендуецца! Усе мы так ці інакш знаёмыя з працэсам закісання. Дык вось ферментацыя — гэта па сутнасці акісленне пры дапамозе ферментаў гарбаты, частка працэсу натуральнага закісання. Таму ні ў якім разе сабраны ліст не мыем, каб дзікія дрожджы не змыць. Ферментацыю спыняюць, як правіла, раней, чым прадукт канчаткова збродзіць. У выпадку з лістом, прычым любым, ферментацыю спыняюць перш чым ліст згніе ці закісне.

Як зрабіць смачную травяную гарбату?

Першы этап выраба гарбаты — гэта завяльванне, калі ўвесь сабраны ліст заварочваюць у ільняныя прасціны, кладуць у цёмнае цёплае вільготнае месца, каб ён не перасох. Прыкладна суткі паляжыць, можа менш, трэба правяраць. Завяліўся — значыць пры згінанні ліста напалову ў ім няма храбусцення, тады можна працаваць далей. Бярэш па 6-8 лісцікаў і далонькамі скручваеш у трубачкі, далей шчыльна складаеш у шкляныя слоікі, або шкляныя паддоны пад прыгнёт. Я працую толькі са шклом. Яшчэ ёсць метад — «вымяс сырога цеста». Кладзеш у таз і рукамі вымешваеш лісты, як цеста. Ліст павінен пусціць сок! Гэта і ёсць пачатак ферментацыі. Груба кажучы, усе разбураныя мембраны ліста пусцілі сок, натуральныя дрожджы, якія на паверхні ліста таксама пайшлі ў дзеянне. Пачалося закісанне (ферментацыя).

Ёсць лёгкая, сярэдняя і глыбокая ферментацыя — гэта пытанне часу. 4-6 гадзін доўжыцца лёгкая ферментацыя, потым можна сушыць. І я галасую за гэты варыянт для пачаткоўцаў. Скрыпень лёгкай ферментацыі з густам і пахам! Чым глыбей ферментацыя, тым цямней ліст і адпаведна запраўка, тым больш насычаны, даўкі густ (глыбокі смак пераспелай грушы ды яблыкаў), ён будзе пяршыць горла, незвычайна пры першай дэгустацыі.

Дэгустацыя скрыпня

Ферментацыя прайшла, ліст высах у натуральных умовах або ў дэгідратары (у маім выпадку гэта дэгідратар, які дазваляе захаваць раслінную абалоніну і максімум карысных уласцівасцяў, не блытаць са звыклай электрычнай сушылкай), потым, увага, месяц ідзе сухая ферментацыя. Калі чай настойваецца, каб потым пры заварванні даць максімум колеру, водару і густу. Чым больш ён стаіць, тым больш набірае водар. Не працуе гэта так — сёння высушыў — заўтра заварыў і п'еш. Розніца ёсць і значная, паверце досведу.

Фермантацыя травяной гарбаты

— Ферментаваць можна любы ліст?

— Маліны, вішні, грушы, яблыкі, слівы, ажыны, парэчкі, суніцы, ляшчыны, клёну і многіх іншых. Вельмі смачна, калі правільна ўсё зрабіць. Што да ферментацыі больш цвёрдага ліста, часта ўжываюць метад, калі лісце спрасоўваюць у пакеты, у вакуум, замарожваюць, а потым —размарожваюць у натуральных умовах. Тады лягчэй лопаецца мембрана ліста, і ён лягчэй пускае сок. Пасля іх кладуць у шкло пад прэс, накрываюць мокрай тканінай. Далей сушаць. Ліст вішні ў запарцы глядзіцца як чорная добрая гарбата, а водар немагчыма перадаць словамі. Маліна ферментаваная на смак усё роўна што малінавае варэнне!

Скрыпень заварваецца 2-3 разы мінімум. Уся арганалептыка — смак, колер, пах — з кожным пралівам будзе слабей. Першая заварка будзе самая яркая, насычаная, цёмная. Наступныя слабейшыя, але нават калі яны слабейшыя там ёсць такія мікраэлементы, якія толькі з чацвёртага разу пераходзяць з цела ліста ў напой. Можна проста замест вады піць і атрымліваць карысць. Улетку выдатна ў чацвёрты праліў дадаць лімон, галінку мелісы, атрымаецца гатовы ліманад.

Травяныя зборы. Гатуем правільна

Траўніца і мяне поіць скрыпнем, але незвычайным, а з прыжаркай! Калі ён грануляваны абсмажваецца на распаленай чыгуннай патэльні літаральна некалькі хвілін, каб цукры, якія ёсць у лісце, карамелізавалі гранулу і запячаталі ў ёй сок. Карамельны густ у напоі і без усялякіх араматызатараў! Але не скрыпнем адзіным. Таня робіць купажы і на аснове мяты, мелісы, ферментаванага ліста пладовых культур. І ўвогуле любіць разнастайнасць і эксперыменты.

Гарбата, настой ці адвар?

Гарбата, настой ці адвар

— Я і мая сям'я п'ем гарбату кожны дзень і круглы год, але не ўсё як я. Адна з маіх любімых гарбат  — абляпіха ў камбінацыі з гваздзікам, бадзянам, апельсінам і размарынам. Ці проста з мёдам — гэта таксама райская асалода! Скрыпень часцей люблю ліставы, магу часам з дабаўкамі ўжываць, у мяне ўсё пад настрой, ці адрасна пад праблему са здароўем.

А я спрабую ўжо трэці від гарбаты. У заварніку нейкім цудоўным чынам пасябравалі меліса, карыца, кардамон, гваздзік і мёд.

— Усе спецыі і вострыя прыправы тут (паказвае на чайнік) разаграваюць энергію, даюць сілы, іх лепш піць у першы ці другі прыём гарбаты — раніцай за сняданкам і днём. Увечары заварыце мяту, мелісу, півоня, ліпу, фенхель, скрыпень. Але ўсё зноў жа індывідуальна. Я асабіста гіпатонік і раніцай у мяне абавязкова альбо чорная, альбо зялёная гарбата, доза кафеіну, так скажам, каб расплюшчыць вочы. Далей ужо днём я п'ю каву, але толькі эспрэса. Увечары нервовая сістэма патрабуе паслаблення, спакою — гэта мяккае святло, мы вячэраем пры свечках і абавязкова п'ем травяную гарбату.

Як правільна высушыць траву?

— Мне здаецца з травой трэба быць акуратным. Можна ж і нашкодзіць? Як пачну зараз піць ліпу ці рамонак кожны дзень!

— Я заўсёды кажу, што трэба разумець — ёсць гарбата, ёсць настой і ёсць адвар — яны адрозніваюцца толькі канцэнтрацыяй рэчыва на аб'ём вадкасці і спосабам тэрмаапрацоўкі. Калі піць нешта канцэнтраванае, то тут патрэбен толькі доктар-фітатэрапеўт. Па канцэнтрацыі гарбаты, калі піць 1-2 кубкі на дзень, можна зусім не перажываць, вы сапраўды не нашкодзіце сабе. Атрымаеце асалоду ад жыцця і падтрымаеце сваё здароўе. Піць гарбату мэтанакіравана, вялікімі канцэнтраванымі дозамі — гэта ўжо сур'ёзна і часам нават небяспечна, гэта самалячэнне. Лепш звярнуцца да прафесіянала.

Таксама заўсёды кажу, што ўся трава працуе павольна, гэта сістэмны абдуманы падыход да сябе і свайго арганізму. Не трэба чакаць хуткай рэакцыі, папіце скрыпень месяц і ўбачыце змены.

Як не нашкодзіць сабе травой?

Нашкодзіць у канцэнтрацыі гарбаты складана, зразумела. А якімі лайфхакамі можаш падзяліцца для жыцця, як дапамагчы сабе травой?

— Аб'еліся, цяжар у страўніку — меліса, мята спрыяюць страваванню. Яны ж прыбіраюць метэарызм і цяжар у жываце. Вельмі адрасны запыт, асабліва ў дзяўчынак, — ацёкі, затрымка вадкасці ў арганізме. Плюс апошняя хваля COVID-19 дала сур'ёзныя ўскладненні на ныркі, лісты і ягады брусніцы дапамогуць! Далей у нас шмат хто пакутуе ад ціску. Чабор паднімае ціск, гіпертонікам з ім трэба акуратна. Мята паніжае ціск, а скрыпень нармалізуе. Простая фізіка ў тым, што мочагонная гарбата і травы, аўтаматычна змяншаюць ціск. Гэта анатомія. Кава як працуе? Наадварот! Абязводжвае моцна. Асабліва жанчынам я заўсёды тлумачу, што кава высушвае скуру. П'еце яе шмат — пасадзіце дома алоэ і ўвільгатняйце твар! Не забывайце піць ваду! Кубак кавы — дзве вады. Плюс кава рэзка дае нам прыліў сіл, гадзіну-паўтары мы актыўныя, а потым рэзка прыходзіць бяссілле і мы ідзем за новай дозай. Але гэта няправільна. Сняданак, потым гарбата ці кава. Супакоіцца і расслабіцца ўвечары дапаможа ліпа, фенхель, таволга, меліса ці мята. Калі нязвыкла на смак, дадайце апельсін, сухі ці свежы. Калі сухі — галоўнае не перабраць, таму што цэдра ў вялікай колькасці дасць свае эфіры і напой будзе горкім.

Парады траўніка

— А ёсць неспалучаныя травы?

— Крываўнік, піжма і святаяннік па аднаму ці ўсе разам — вельмі горкія. Гэта лячэбныя травы, іх піць немагчыма, каб было смачна. У складзе збору, у малой канцэнтрацыі, горкасць не так адчуваецца, але гарбата ўсё роўна дапамагае. Неспалучальныя — усе эфіразмяшчальныя. Мяту, калі заварваць у вялікай канцэнтрацыі, таксама атрымаецца горка і не смачна, а можа яшчэ і сардэчны рытм дурэць ад такога канцэнтрату.

Загатоўкі да гарбаты

З чаго параіш пачаць людзям, якія наогул не п'юць травяных чаёў, не разумеюць іх?

— Пачніце з маленькага прыгожага рытуалу! З прыгожага посуду, пры свечках, у прыемныай абстаноўцы, папіце ўвечары гарбаты. Таму што на ноч разгрузіць нервовую сістэму — гэта вышэйшы пілатаж, а не ўваткнуцца ў экран гаджэтаў. Вывучыце свае густы. Што вы любіце — кіслае, салодкае, якія ягады вам падабаюцца,  якая садавіна. Падарыце сабе час з гарбатай, за гутаркай з роднымі, увядзіце гэты працэс у жыццё як пастаянны рытуал. І збірайце, не лянуйцеся, столькі ў нас усяго расце карыснага і смачнага, побач і вакол.

Як правільна заварваць гарбату?

Як правільна заварваць гарбату?

Траву важна заварваць вадой тэмпературы 80-90 градусаў. Калі няма чайніка з магчымасцю выставіць патрэбную тэмпературу, ёсць іншы метад. Чайнік закіпеў, пакуль вы ў заварнік траву насыпаеце, тэмпература ўжо ўпадзе да 90 градусаў. За 1-2 хвіліны ўпадзе дакладна. Даць пастаяць адвару хвілін 5-7. Падыхаць водарам і піць з задавальненнем. Для заварвання выдатна падыдзе кераміка, фаянс. Крыху слабей нацягваецца гарбата ў шкле, але затое эстэтычна выглядае. Ягадкі, кветачкі, пялёстачкі глядзяцца вельмі прыгожа.

як заварваем чай

Важна памятаць, што ва ўсіх кафеінавых гарбатах праз гадзіну падчас акіслення пачынаюць з'яўляцца шкодныя рэчывы пачынальна ад канцэрагенаў і далей. Для ўсіх кафеінавых гарбат працуе адно правіла — заварыў, выпіў, выліў. Зялёная гарбата: першы раз заварыў, памыў ліст — зліў. Другі раз заварыў — выпіў, яшчэ два разы заварыў — выпіў і ўсё. Выкінуў ліст. Адвар, які гадзінамі стаіць, так быць не павінна. Заварка на тыдзень — таксама не варыянт! Дарэчы, усе травяныя гарбаты могуць стаяць суткі, не больш!

Чым гарбата карысная для арганізма? Уласцівасці розных відаў напою

Матэрыялы на сайце slushna.by носяць інфармацыйны характар і прызначаныя для адукацыйных мэтаў. Інфармацыя не павінна выкарыстоўвацца ў якасці медыцынскіх рэкамендацый. Ставіць дыягназ і прызначае лячэнне толькі ваш урач. Рэдакцыя сайта не нясе адказнасці за магчымыя негатыўныя наступствы, якія ўзніклі ў выніку выкарыстання інфармацыі, размешчанай на сайце slushna.by

0

Фатограф газеты «Медицинский вестник», журналіст
Глядзіце таксама