Да 2020 года замест звыклых нам тэрапеўтаў прыём будуць весці ўрачы агульнай практыкі. У кола абавязкаў такога спецыяліста ўваходзіць аказанне медыцынскай дапамогі, у тым ліку экстраннай і неадкладнай, клопат пра захаванне здароўя насельніцтва, прафілактыка хвароб, дынамічнае назіранне за пацыентам.
Па сутнасці, урач агульнай практыкі – спецыяліст, які можа аказаць першасную медыцынскую дапамогу незалежна ад узросту і полу пацыента. Мае веды і ўменні не толькі тэрапеўта, але і афтальмолага, отарыналарынголага, неўролага і хірурга.
Пра ўрачоў агульнай практыкі Здаровым людзям распавялі нашы эксперты:
Такі кірунак у ахове здароўя, як агульная ўрачэбная практыка, не з'яўляецца нечым новым. У Беларусі ён пачаў развівацца яшчэ ў 1992 годзе. Праз шэсць гадоў у БелМАПА была арганізавана першая кафедра агульнай урачэбнай практыкі.
Людміла Богуш:
– Асноўнае месца працы ўрача агульнай практыкі – урачэбныя амбулаторыі, сельскія ўчастковыя бальніцы, бальніцы сястрынскага догляду, гарадскія паліклінікі. Сёння большасць урачоў агульнай практыкі працуюць у рэгіёнах.
Укараненне ўрача агульнай практыкі – стратэгічны кірунак развіцця першаснай медыцынскай дапамогі. І асноўная задача – інтэграваць гэтую спецыяльнасць ва ўмовах горада. Плануецца, што ўжо праз два гады амбулаторны прыём будуць весці ўрачы агульнай практыкі. Падобнае рашэнне – вынік планамернага развіцця сістэмы беларускай аховы здароўя.
Вадзім Сушынскі:
– Ва ўсім свеце ўрачы агульнай практыкі, іх яшчэ называюць сямейнымі дактарамі, выконваюць асноўны аб'ём медыцынскай дапамогі на першасным этапе. У кампетэнцыю такіх спецыялістаў у розных краінах уваходзяць акушэрства і педыятрыя, праца з дарослымі, прафілактычныя мерапрыемствы і дыспансернае назіранне.
Урач агульнай практыкі – універсальны спецыяліст, які можа самастойна аказаць разнастайную і больш кваліфікаваную медыцынскую дапамогу, упэўненая Людміла Богуш.
Людміла Богу:
– Зараз участковы тэрапеўт часта працуе па прынцыпе дыспетчара. Пацыент прыходзіць да яго са скаргамі, а ўрач вызначае, да якога спецыяліста трэба звярнуцца. Вузкія спецыялісты загружаюцца часам непатрэбнымі кансультацыямі, прафілактычнымі аглядамі, што з'яўляецца для сістэмы аховы здароўя эканамічна неэфектыўным. Сёння гаворка ідзе пра тое, каб ужо на першасным этапе аказання медыцынскай дапамогі працаваў такі ўніверсальны ўрач, які мог вырашыць пэўны аб'ём пытанняў пацыента самастойна. Калі ж пацыенту патрабуецца высокатэхналагічная дапамога, то гэта ўжо – сфера дзейнасці вузкіх спецыялістаў, якія змогуць надаць дастаткова ўвагі больш складанай праблеме. Такі вопыт існуе ва ўсім свеце.
Акрамя пашыраных медыцынскіх кампетэнцый, урач агульнай практыкі выступае як каардынатар усяго лячэбна-дыягнастычнага працэсу, прыцягваючы неабходныя рэсурсы сістэмы аховы здароўя для вырашэння праблем пацыента.
Урач агульнай практыкі – гэта сапраўды спецыяліст шырокага профілю. Такі доктар зможа выканаць простыя хірургічныя маніпуляцыі, аказаць медыцынскую дапамогу пры самых розных захворваннях: сардэчна-сасудзістай, мачапалавой сістэм, органаў дыхання, стрававання, хваробах суставаў і многіх іншых.
Зрэшты, перавага працы ўрача агульнай практыкі заключаецца не толькі ў наборы ведаў і ўменнях па розных спецыяльнасцях. Змяняецца сама сутнасць падыходу да лячэння, якая заключаецца ва ўспрыманні пацыента як індывіда. На думку Людмілы Богуш, успрыманне пацыента ў кантэксце з яго асяроддзем, з сям'ёй, дапаможа ў вырашэнні цэлага шэрагу медыцынскіх праблем. Падобны падыход дазваляе ўбачыць «карціну» цалкам, а не яе «фрагменты».
Вадзім Сушынскі:
– Застаючыся шмат у чым тэрапеўтам, урач агульнай практыкі зможа аказаць кваліфікаваную дапамогу пры афтальмалагічных і лор-паталогіях, вызначаных неўралагічных станах. Мы гаворым пра неўскладненыя формы захворванняў. У выпадку неабходнасці, для больш дэталёвай дыягностыкі або лячэння пацыента накіруюць, напрыклад, да кардыёлага, хірурга, траўматолага або неўролага.
Безумоўна, такі спецыяліст павінен працаваць у камандзе. Дапамагаць урачу агульнай практыкі будуць медыцынская сястра і памочнік урача. Кабінеты даабсталююць сучаснай медыцынскай тэхнікай. Спецыялістам, у тым ліку, плануюць закупіць планшэты.
Дзякуючы гэтаму доктар зможа ў рэжыме рэальнага часу атрымаць поўную медыцынскую інфармацыю пра пацыента: захворванні, прызначаныя лекавыя прэпараты, вынікі лабараторных аналізаў. Участковыя тэрапеўты пройдуць перападрыхтоўку і курсы павышэння кваліфікацыі ў медыцынскіх універсітэтах Гродна, Віцебска, Гомеля, а таксама на базе БДМУ і БелМАПА.
Больш за 60% пацыентаў у Беларусі ўпершыню звяртаюцца да практолага, калі развіццё гэтай «непрыстойнай» хваробы дасягае позняй стадыі. Спецыяліст у галіне практалогіі распавёў Здаровым людзям, чаму нельга ігнараваць нават нязначныя сімптомы хваробы і якія метады яе лячэння выбраць.
Яна можа выяўляцца ў форме хранічнага гемарою або вострага гемараідальнага трамбозу (вострага гемарою). Магчыма спалучэнне гэтых двух станаў, калі трамбоз узнікае на фоне хранічнага гемарою.
Пры гемараідальнай хваробе вузлы павялічваюцца ў памерах, з-за чаго ссоўваюцца са свайго анатамічнага месцазнаходжання і выпадаюць вонкі. У гэтым месцы ўзнікае боль, тканкі траўміруюцца, на іх з'яўляюцца мікратрэщчынкі, што выклікае крывацёк.
Дадатковыя фактары:
На 3 стадыі вузлы выпадаюць і назад ужо не хаваюцца, іх даводзіцца «ставіць на месца» пальцам, што непрыемна і балюча. А на чацвёртай і гэта становіцца немагчымым, паколькі вузлы ўвесь час знаходзяцца звонку. Не заўважыць, як кажуць, складана.
Яшчэ адна праява хваробы – востры гемараідальный трамбоз. Яго абывацель можа пазнаць па ўзнікненні «гузоў» на сценках прамой кішкі. Хоць медыкі ў гэтым выпадку будуць гаварыць пра зацвярдзенні гемараідальных вузлоў. Такі стан можа развіцца «з нуля».
Пры гэтым трамбоз можа працякаць і бессімптомна, калі ўшчыльненне на месцы вузла з'яўляецца, але не баліць.
Па словах Сяргея Шахрая, паменшыць верагоднасць развіцця захворвання можна. Напрыклад, не захапляцца вострай ежай, алкаголем, сачыць за якасцю стула, не правакаваць запоры. Аднак самае галоўнае пытанне прафілактыкі – звяртаць на сябе ўвагу і своечасова прыходзіць да ўрача, калі нешта турбуе.
Беларускія пацыенты з гемараідальнай хваробай 1-2 стадыі, як правіла, ідуць не ў паліклініку, а ў аптэку за свечкамі, якія прадаюцца без рэцэпту.
Самастойнае прызначэнне няправільных прэпаратаў, роўна як і выбар лекаў па радзе фармацэўтаў альбо знаёмых, толькі шкодзіць. Бо ў свечак і мазей рознае дзеянне. Адны памяншаюць крывацёк, іншыя анестэзуюць, трэція здымаюць запаленне.
Цікава, што немалая частка жанчын за першаснай дапамогай пры гемароі звяртаецца да гінеколага. З-за большай даверлівасці, сарамлівасці.
Дыскамфорт ў прамой кішцы сігналізуе не толькі аб гемараідальнай хваробе. Болі могуць з'явіцца пры міжпазваночнай грыжы, экзэме, грыбку ў перыанальнай вобласці. Таксама гэта можа сведчыць і пра захворванні страўнікава-кішачнага, урагенітальнага тракта, гінекалагічныя паталогіі.
Вядома, штогадовыя прафілактычныя агляды ў практолага будуць лішнімі. Але адкладаць візіт да ўрача пры з'яўленні відавочных скаргаў па яго частцы – глупства.
Калі ў вас гемараідальная хвароба, то рана ці позна вы ўсё ж такі запішыцеся на прыём да практолага. Як яе лечаць спецыялісты?
Большасць такіх аперацый выконваецца амбулаторна, з мінімальным дыскамфортам для пацыента – да 15 хвілін па часе. А на поўнае аднаўленне спатрэбіцца 3-7 дзён. Пры звароце да ўрачоў на позніх стадыях гаворка ідзе ўжо пра больш сур'ёзную аперацыю са шпіталізацыяй на 5-7 дзён і рэабілітацыяй у амбулаторным рэжыме на працягу месяца.
Гемараідальныя вузлы фарміруюцца ў пэўных сектарах прамой кішкі і анальнага канала. У 80% выпадкаў гэта 3, 7 і 11 гадзін па ўмоўным цыферблаце.
Пры гэтым у пацыентаў з не пралечанай гемараідальным трамбозам здараюцца абвастрэнні. Можна згладзіць клінічнае цячэнне хваробы, выкарыстоўваючы свечкі і мазі, аднак у 80% выпадкаў «праблемны» вузел зноў запаляецца.
Сумна, але многія пацыенты па-ранейшаму больш ахвотна вераць рэкламе фармкампаній і парадам з інтэрнэту, а не ўрачам.
Яшчэ адна катэгорыя беларусаў свята верыць у сілу народнай медыцыны.
Аматары «вострых адчуванняў» для лячэння гемараідальнай хваробы выбіраюць гірудатэрапію.
Калі хвароба зрушылася з месца, з ёй трэба змагацца і ліквідаваць яе ачаг. А не спадзявацца на чароўныя метады без прысутнасці хірурга. Не адкладайце візіт да ўрача, бо гэта ваша здароўе і толькі вы за яго адказваеце!
Слухаючы аповеды пра тое, як той ці іншы чалавек захварэў, нам здаецца, што ўжо з намі такога дакладна не здарыцца. Пройдзе міма. Падобны зман паспяхова «працуе» ў дачыненні да практычна ўсіх хвароб. Не выключэнне і інсульт. На жаль, самападман часам становіцца фатальным.
Слушна даведаліся пра самыя частыя памылковыя думкі, якія звязаны з інсультам. Абвергнуць іх парталу дапамагла наш эксперт – навуковы супрацоўнік неўралагічнага аддзела Рэспубліканскага навукова-практычнага цэнтра неўралогіі і нейрахірургіі Таццяна Паўлоўская.
Вельмі часта можна пачуць, што інсульт можа здарыцца толькі ва ўзросце «далёка за...». Ну, ці пасля 50. Маўляў, узрост, хваробы, арганізм старэе і не можа паўнавартасна працаваць. Вось тады інсульт і дагоніць. Такі пункт гледжання памылковы. Вострае парушэнне мазгавога кровазвароту можа здарыцца практычна ў любым узросце.
У пэўным сэнсе такое сцвярджэнне дакладнае. Спадчыннасць адыгрывае не апошнюю ролю ў развіцці многіх захворванняў. Напрыклад, артэрыяльнай гіпертэнзіі, цукровага дыябету і інш., а гэтыя захворванні, у сваю чаргу, могуць справакаваць развіццё інсульту.
Існуе меркаванне, што да пэўнага ўзросту жаночыя палавыя гармоны – эстрагены – абараняюць жанчын ад інсульту. У некаторай ступені гэта праўда. Толькі вось з надыходам менапаўзы «шанцы» займець інсульт ураўноўваюцца.
Безумоўна, урачы робяць часам немагчымае, каб вярнуць чалавека да жыцця. Сучасныя метады лячэння дазваляюць вылечваць ад сур'ёзных хвароб. Ды і ў галіне лячэння інсульту медыцына прасунулася далёка наперад. Але ўдумайцеся!
Сусветная арганізацыя аховы здароўя даўно падлічыла, што здароўе толькі на 10% залежыць ад узроўню медыцыны, на 20% ад уплыву прыродных фактараў, яшчэ на 20% – ад спадчыннасці. Астатнія 50% – гэта нашы звычкі, лад жыцця, зацікаўленасць у тым, каб быць здаровымі.
Разам з тым, абапіраючыся выключна на дасягненні медыцыны і магчымасці фармацэўтыкі, цалкам перакладаючы на іх адказнасць за сваё здароўе, застаючыся пры гэтым прыхільнікам шкодных звычак, – зусім не тая дарога, якая прывядзе да даўгалецця і здароўя.
Так што калі вы хочаце як мага даўжэй заставацца фізічна актыўным чалавекам, перш за ўсё трэба пакінуць свае «дрэнныя» звычкі і прытрымлівацца здаровага ладу жыцця. І ў такім выпадку, хутчэй за ўсё, удзел урачоў не спатрэбіцца.
Амаль у 35% з 12 436 школьнікаў Гомельскай вобласці выяўлены розныя паталогіі зроку, прычым у 48% з іх – упершыню. У Гомелі падвялі вынікі рэалізацыі сацыяльнага праекта «Я бачу» за 2017 год.
Дзве мабільныя брыгады урачоў-афтальмолагаў на працягу года працавалі ў 14 сельскіх раёнах Гомельскай вобласці. За час працы праекту ўрачы праехалі 47 305 кіламетраў, выпісалі 1 117 рэцэптаў на акуляры, прызначылі дадатковыя абследаванні ва ўмовах стацыянара 331 дзіцяці, 71 накіравалі на аперацыю.
Дабрачынны праект «Я бачу!» па праверцы зроку ў дзяцей рэалізуецца ўжо два гады: у 2016 годзе ён праходзіў у Магілёўскай вобласці, а ў 2017 годзе – у Гомельскай.
За два гады дзеяння праграмы абследаваны ўжо звыш за 25 тысяч дзяцей. Для працы мабільных афтальмалагічных брыгад арганізатарамі былі абсталяваны спецыяльныя аўтамабілі, набыта партатыўная дыягнастычнае абсталяванне і аплочаны ўсе выдаткі, звязаныя з праектам.
У 2018 годзе праект «Я бачу!» працягнецца ў Брэсцкай вобласці на сродкі, сабраныя падчас васьмой дабрачыннай каляднай ініцыятывы кампаніі velcom «Рабіць дабро так проста». У ёй прынялі ўдзел больш за 20 000 чалавек. Выніковая сума – 118 240 рублёў – дазволіць рэалізаваць праект у сельскіх раёнах Брэстчыны.
Рэспубліканскі сацыяльны праект супраць інсультаў і інфарктаў «У адным вымярэнні» пачынае серыю сустрэч жыхароў нашай краіны з вядучымі спецыялістамі ў галіне кардыялогіі і неўралогіі. І першая такая «народная» прэс-канферэнцыя прайшла 11 студзеня ў 39-ай гарадской паліклініцы Мінска. На чарзе – Гродна, Віцебск, Брэст, Гомель і Магілёў, іншыя абласныя і раённыя цэнтры нашай краіны.
Праект «У адным вымярэнні» стартаваў у Беларусі ў кастрычніку мінулага года. Яго рэалізуюць вытворца танометраў «Microlife», сайт «Слушна» і Нацыянальны партал пра здаровы лад жыцця «Здаровыя людзі» пры падтрымцы Міністэрства аховы здароўя нашай краіны. Мэта праекта – прафілактыка інсультаў і інфарктаў.
Ганна Акуліч
Прадстаўнік брэнда танометраў
— Наш праект працягваецца і ўслед за адкрытымі гісторыямі вядомых людзей пра інсульты мы запускаем другі этап нашага праекта – адкрытыя мерапрыемствы для ўсіх жадаючых. Жыхары абласных і раённых гарадоў змогуць асабіста задаць пытанні неўролагам і кардыёлагам. Мы ўжо працуем два месяцы і бачым, што ў людзей ёсць высокая патрэба ў атрыманні інфармацыі пра ўласнае здароўе.
У актавай зале паліклінікі першы «прыём» правялі кандыдат медыцынскіх навук, дацэнт, урач анестэзіёлаг-рэаніматолаг Бальніцы хуткай медыцынскай дапамогі Мінска і кіраўнік парталаў Слушна і Здаровыя людзі Вольга Святліцкая, галоўны пазаштатны неўролаг Міністэрства аховы здароўя і загадчык неўралагічнага аддзела Рэспубліканскага навукова-практычнага цэнтра (РНПЦ) неўралогіі і нейрахірургіі Сяргей Ліхачоў, вядучы навуковы супрацоўнік лабараторыі артэрыяльнай гіпертаніі РНПЦ «Кардыялогія» Марыя Лівенцава.
У фае лячэбнай установы можна было памераць ціск і ацаніць сваю рызыку развіцця інсульту, у прыватнасці, вызначыць, ці ёсць у чалавека прыкметы мігальнай арытміі (фібрыляцыі перадсэрдзяў). Гэтая паталогія – частая прычына вострага парушэння мазгавога кровазвароту.
Пры такім парушэнні рытму сэрца, як мігальная арытмія, у левым перадсэрдзі альбо ў жалудачку сэрца могуць фарміравацца тромбы, якія з токам крыві трапляюць у галаўны мозг. Вынік – эмбалічны інсульт, які развіваецца ў 20-30% выпадкаў вострага ішэмічнага парушэння мазгавога кровазвароту.
Звяртаючыся да ўдзельнікаў сустрэчы, галоўны пазаштатны неўролаг Міністэрства аховы здароўя і загадчык неўралагічнага аддзела Рэспубліканскага навукова-практычнага цэнтра (РНПЦ) неўралогіі і нейрахірургіі Сяргей Ліхачоў, яшчэ раз нагадаў пра тыя прычыны, якія ў большасці выпадкаў прыводзяць да развіцця інсультаў.
Сяргей Ліхачоў
Галоўны пазаштатны неўролаг Міністэрства аховы здароўя, загадчык неўралагічнага аддзела РНПЦ неўралогіі і нейрахірургіі
— Перш за ўсё, гэта артэрыяльная гіпертэнзія, цукровы дыябет, атлусценне, алкагалізм і курэнне. Гэта асноўныя фактары рызыкі. І змагацца з імі – абавязак кожнага чалавека. Калі артэрыяльная гіпертэнзія не паддаецца лячэнню, не трэба здавацца, а варта дабіцца таго, каб нармалізаваць лічбы ціску. Не сакрэт, што здароўе чалавека і якасць яго жыцця толькі на 10% залежаць ад узроўню аховы здароўя. Астатнія 90% – гэта сукупнасць фактараў, у тым ліку і ладу жыцця. І ў большасці выпадкаў захворванняў, якія здараюцца, можна пазбегнуць.
Вольга Святліцкая
Кандыдат медыцынскіх навук, дацэнт, урач анестэзіёлаг-рэаніматолаг БХМД г. Мінска, кіраўнік сайта «Слушна» і партала «Здаровыя людзі»
— Напрыклад, захапленне курэннем павышае рызыку развіцця інсульту ў 4 разы. Адмова ад гэтай звычкі практычна адразу зніжае верагоднасць сасудзістай катастрофы на 50%. Інсульт – гэта не проста захворванне, гэта трагедыя для сям'і. Чаму? Інсульт – гэта гібель участка мозгу, які адказвае ў вашым арганізме за пэўную функцыю – жыццядзейнасць, увагу ці маўленне. Інсульт – гэта дні, тыдні, гады рэабілітацыі, якія, на жаль, могуць і не дапамагчы.
Кіраўнік партала «Здаровыя людзі» нагадала, што пры вострым парушэнні мазгавога кровазвароту застаецца вельмі мала часу, каб дапамагчы такому чалавеку – усяго некалькі гадзін з пачатку прыступу ( «залатой» лічыцца 1 гадзіна). Распазнаць жа, што здарыўся інсульт, можна з дапамогай простага тэсту Face Arm Speech Test ( «твар-рука-маўленне-тэст»). Дарэчы, на нашым партале ў серыі артыкулаў «Інсульт у дэталях» размешчана падрабязная інфармацыя аб першых прыкметах гэтай сасудзістай катастрофы.
Мець дома танометр, упэўненая Вольга Святліцкая, – усё роўна, што мець дома тапачкі. А пасля 40 гадоў ціск трэба мераць рэгулярна. Гэтая простая, на першы погляд, маніпуляцыя, у большасці выпадкаў можа дапамагчы пазбегнуць такой цяжкай катастрофы.
У Беларусі, прыкладна 2 млн. жыхароў пакутуюць ад павышанага артэрыяльнага ціску. А артэрыяльная гіпертэнзія – асноўная праблема, на якой грунтуюцца ўсе астатнія сардэчна-сасудзістыя захворванні.
Марыя Лівенцава
Вядучы навуковы супрацоўнік лабараторыі артэрыяльнай гіпертаніі РНПЦ «Кардыялогія»
— Артэрыяльная гіпертэнзія – сама па сабе хвароба, якая патрабуе лячэння. Але яна і фактар рызыкі для развіцця іншых хвароб. У аснове прафілактыкі інсульту часам ляжаць элементарныя рэчы. Кінуць паліць, больш рухацца, сачыць за артэрыяльным ціскам, перагледзець сваё харчаванне. Мы ўжываем вельмі шмат паваранай солі – прыкладна 12 г у суткі. А калі чалавек гіпертонік, то норма паваранай солі не павінна перавышаць 4 г у дзень, для здаровага чалавека – 7-8 г. Нельга забывацца і на так званую «схаваную соль», якой шмат у каўбасах, сасісках, розных падліўках і г.д.
Зрэшты, лічыць Марыя Лівенцава, залішняе спажыванне солі асноўны, але не адзіны фактар, які можа прывесці да развіцця артэрыяльнай гіпертэнзіі. У штодзённым рацыёне кожнага чалавека абавязкова павінна прысутнічаць не менш за 400 г агародніны і садавіны. У выпадку, калі анамнез пацыента абцяжараны яшчэ і атэрасклерозам, то пры выбары малочнай прадукцыі варта аддаваць перавагу прадуктам з нізкай тлустасцю – не больш за 1-1,5%.
На жаль, артэрыяльная гіпертэнзія маладзее. Нават у падлеткаў могуць здарацца эпізоды павышанага артэрыяльнага ціску. Асноўны сімптом – галаўны боль. Калі ў дзіцяці баліць галава, перш, чым даваць таблетку абязбольвальнага, лепш памераць ціск.
У сваю чаргу, Вольга Святліцкая параіла кожны дзень перад сном здзяйсняць 30-40-хвілінныя шпацыры. Такі вячэрні мацыён дапаможа прывесці артэрыяльны ціск у норму.
Майстар-клас па вымярэнні артэрыяльнага ціску для ўдзельнікаў сустрэчы правяла Ганна Акуліч. Вельмі часта падчас такой працэдуры можна дапусціць шэраг памылак (досыць усяго толькі трох), якія даюць хібы да 50 мм рт. сл. Такім чынам:
Варта памятаць, што артэрыяльны ціск схільны да сутачных змен. У норме ноччу ён на 10-20% ніжэйшы, чым днём.
Больш за 4 000 жанчын у Беларусі штогод даведваюцца пра страшны дыягназ «рак малочнай залозы». Пасля першага шоку мэта толькі адна – уратавацца. Аднак не менш важна вярнуцца да нармальнага жыцця. На жаль, пра тое, што пасля лячэння вельмі важна правільна аднаўляцца, часта не ведаюць ці забываюць не толькі пацыенты.
Некаторыя ўрачы лічаць, што галоўнае – пазбавіцца ад пухліны, а рэабілітацыя – марнаванне часу і сродкаў. Але ж менавіта яна дазваляе не толькі звесці да мінімуму ўскладненні пасля радыкальнага лячэння, але і ўзнавіцца псіхалагічна, вярнуць чалавеку самога сябе, веру і магчымасць максімальна паўнавартасна жыць і далей.
Комплекснай рэабілітацыяй анкалагічных пацыентаў займаюцца ў Рэспубліканскім навукова-практычным цэнтры медыцынскай экспертызы і рэабілітацыі з 2010 года. Гэта адзіная ў краіне ўстанова, якая вядзе навуковую і практычную дзейнасць па пытаннях рэабілітацыі анкапацыентаў з рознымі лакалізацыямі хваробы. На практыцы каля траціны ўсіх пацыентаў – жанчыны пасля радыкальнага лячэння раку малочнай залозы або палавой сферы.
Цэнтр разлічаны на 110 ложкаў. У 2017 годзе дапамогу тут атрымалі 2 471 чалавек, з іх 695 жанчын пасля радыкальнага лячэння раку малочнай залозы.
Алена Багамазава
Намеснік дырэктара па клінічнай працы РНПЦ МЭіР, кандыдат медыцынскіх навук
Сёння ўжо не толькі медыкі разумеюць важнасць рэабілітацыі. Нашы пацыенты праяўляюць да гэтага ўсё большую цікавасць і актыўнасць, ствараюць свае грамадскія арганізацыі і актыўна ўзаемадзейнічаюць з намі ў пытаннях паляпшэння якасці жыцця. Важна, каб яны ведалі пра магчымасці рэабілітацыі і актыўна ўдзельнічалі ў гэтым працэсе. Усе паказанні для рэабілітацыі і ўмовы яе атрымання ў дзяржустановах можна знайсці ў Загадзе Міністэрства аховы здароўя ад 14.01.2011 № 28 «Аб парадку адбору і накіравання пацыентаў на медыцынскую экспертызу і медыцынскую рэабілітацыю ў дзяржаўную ўстанову «Рэспубліканскі навукова-практычны цэнтр медыцынскай экспертызы і рэабілітацыі» і ад 12.11.2014 года № 1168 «Аб унясенні змяненняў і дапаўненняў у загад Загада Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь ад 14.01.2011 № 28». Трапіць да нас можна пры наяўнасці паказанняў для рэабілітацыі ў накірунку з любога населенага пункта Беларусі.
Алена Багамазава
Намеснік дырэктара па клінічнай працы РНПЦ МЭіР, кандыдат медыцынскіх навук
Добра, калі рэабілітацыйныя мерапрыемствы пачнуцца яшчэ ў рэанімацыйнай палаце, калі жанчына толькі прыходзіць у сябе пасля аперацыі. Урачы разам з рэабілітолагамі (як правіла, гэтыя спецыялісты ўжо ёсць у кожнай лячэбнай установе) падкажуць, як правільна ўстаць, як апранацца, як трымаць руку, якія практыкаванні праводзіць. Многія лічаць, што гэта дробязі, але чым раней мы будзем займацца аднаўленнем, тым большая колькасць людзей вернецца да актыўнага жыцця ў больш кароткія тэрміны. Самая простая рэкамендацыя – не залежвацца ў ложку. Кожны крок, пройдзены па бальнічным калідоры, – таксама пачатковы аднаўленчы элемент.
Найбольш прадуктыўным лічыцца этап ранняй рэабілітацыі, адразу пасля радыкальнага лячэння раку грудзей (хірургічнага лячэння, хімія-і прамянёвай тэрапіі). Нескладаныя працэдуры ў гэтым выпадку могуць дапамагчы прадухіліць ці паменшыць цяжкасць постаперацыйных ускладненняў. Магчымая і позняя рэабілітацыя – для тых, у каго ад моманту лячэння прайшло больш за год.
Алена Багамазава
Намеснік дырэктара па клінічнай працы РНПЦ МЭіР, кандыдат медыцынскіх навук
Калі з моманту радыкальнага лячэння праходзіць час, жанчыны часта прыязджаюць да нас з цяжкімі ўскладненнямі. Напрыклад, калі ёсць лімфатычны ацёк рукі, абмежаванне рухаў у плечавым суставе. Часта такія пацыенткі не могуць падняць руку вышэй за 90 градусаў, у сувязі з чым самаабслугоўванне больш складанае і зніжана якасць жыцця, часта назіраюцца праблемы псіхалагічнага профілю. Наша задача ў такім выпадку – паменшыць аб'ём канечнасці хоць бы на некалькі сантыметраў, павялічыць аб'ём рухаў у суставе, правесці псіхалагічную карэкцыю, навучыць пацыентку методыцы самамасажу, лячэбнай фізкультуры, падабраць кампрэсійны трыкатаж, навучыць правілам догляду канечнасці.
Асноўныя і найбольш частыя ўскладненні збоку верхняй канечнасці пасля радыкальных мастэктамій – парушэнне лімфааттока ў выглядзе лімфатычнага ацёку канечнасці, вянознага адтоку ў выглядзе стэнозаў або аклюзій падпахавай і/або падключычнай вен, грубыя рубцы, якія абмяжоўваюць функцыю канечнасці ў плечавым суставе, і брахіапляксіт. У сукупнасці гэта і складае «постмастэктамічны сіндром».
Алена Багамазава
Намеснік дырэктара па клінічнай працы РНПЦ МЭіР, кандыдат медыцынскіх навук
У аснове рэабілітацыі анкапацыентаў ляжыць псіхалагічная і псіхатэрапеўтычная дапамога, медыкаментозная падтрымка, лячэбная фізкультура. Выкарыстоўваем мы і апаратную фізіятэрапію, бальнеалячэнне, масажы розных відаў, дыетатэрапію. Наша асноўная задача – навучыць пацыента жыць у новых абставінах.
Памяншэнне аб'ёму рукі на 4 см – значны поспех. Яго ўдалося дасягнуць дзякуючы новай методыцы – лімфадрэнажны масаж з бандажаваннем. Тэхналогію беларускія спецыялісты вывучылі ў калегаў з Польшчы, Літвы, Латвіі і Германіі, дзе метад актыўна ўжываецца і дае добрыя вынікі. Са жніўня засвоілі яго і ў цэнтры.
Спачатку пацыенту праводзіцца лімфадрэнажны масаж усяго цела. Робіцца гэта для таго, каб вызваліць лімфатычныя вузлы. Такім чынам, лімфа можа ісці з пашкоджанай канечнасці ў свабодную прастору.
Затым праводзіцца бандажаванне канечнасці з выкарыстаннем спецыяльных бінтоў кароткага расцяжэння, паралону і ваты. За кошт гэтых матэрыялаў ствараецца кампрэсія канечнасці. Гэта спрыяе больш выяўленаму адтоку лімфы з яе ў лімфоіднае рэчышча. У такім бандажы чалавек павінен хадзіць каля сутак. На этапе засваення пакуль гэты час не перавышае 12 гадзін.
Алена Багамазава
Намеснік дырэктара па клінічнай працы РНПЦ МЭіР, кандыдат медыцынскіх навук
Методыка вельмі працаёмкая і патрабуе карпатлівай працы, але дазваляе дамагчыся добрых вынікаў. Асноўная задача – стварыць правільную кампрэсію канечнасці пры накладванні бандажу. Спецыяліст накладвае матэрыялы ў пэўнай паслядоўнасці, затым фіксуе іх бінтамі кароткага нацяжэння з пэўнай ступенню кампрэсіі. Тым самым за кошт сціскання лімфа рухаецца ад дыстальных аддзелаў канечнасці да праксімальных (ад пальцаў да перадплечча).
Пакуль такое лячэнне прайшлі 10 чалавек. Вынік добры і варты сур'ёзнай увагі да гэтай методыкі. Ва ўсіх пацыентаў атрымалася значна паменшыць аб'ёмы пашкоджанай канечнасці. Плануем ацаніць вынікі праз паўгода і год, бо нам важна дасягнуць доўгатэрміновага станоўчага эфекту.
Акрамя комплекснай тэрапіі пасля радыкальнага лячэння раку малочнай залозы, у РНПЦ медыцынскай экспертызы і рэабілітацыі праходзяць аднаўленне пацыенты пасля завяршэння радыкальнага лячэння з нагоды раку іншых лакалізацый (жаночай і мужчынскай палавой сферы, шчытападобнай залозы, страўнікава-кішачнага тракта, нырак, скуры і г.д.).
Усё большы размах у свеце набірае кампанія супраць сэксуальных дамаганняў да жанчын #MeToo. А пачалося ўсё ў кастрычніку 2017 года пасля апублікавання ў газеце The New York Times артыкула пра прадзюсара Харві Вайнштейна, якога некалькі вядомых актрыс абвінавацілі ў сэксуальных дамаганнях. Вынік для прадзюсара – звальненне, пазбаўленне ўзнагарод і выключэнне са складу кінаакадэмій Вялікабрытаніі і ЗША.
У францужанак свой погляд на рэчы, і яны адкрыта выступілі за флірт паміж мужчынамі і жанчынамі, які не будзе пераходзіць межы дазволенага па Крымінальным кодэксе.
100 знакамітых францужанак, на чале з Катрын Дэнёў (між іншым, ёй ужо споўнілася 74 гады) асудзілі кампанію і ў спецыяльнай калонцы папулярнага французскага выдання Le Monde апублікавалі адкрыты ліст, дзе выказаліся ў абарону мужчын.
У ім гаворыцца пра тое, што «Згвалтаванне - гэта злачынства. Але настойлівыя або няўклюдныя заляцанні – не». Францужанкі лічаць, што падобныя акцыі дыскрэдытуюць натуральнае жаданне мужчын заляцацца да жанчын, што з'яўляецца неад'емнай часткай сэксуальнай свабоды чалавека.
Вядомых мужчын вінавацяць у дамаганнях, у той час як яны ўсяго толькі маглі дакрануцца да калена жанчыны, спрабавалі ўпотай пацалаваць, казалі аб «інтымных» рэчах на дзелавой вячэры ці адпраўлялі паведамленні з сэксуальным падтэкстам.
Восенню мінулага года ў Беларусі стартаваў рэспубліканскі сацыяльны праект «У адным вымярэнні». Яго мэта – прафілактыка інсультаў і інфарктаў. Праект рэалізуецца вытворцам танометраў «Микролайф», Нацыянальным парталам пра здаровы лад жыцця «Здаровыя людзі» пры падтрымцы Міністэрства аховы здароўя нашай краіны.
На першым этапе рэалізацыі праекта ў СМІ дэманстравалі відэаролікі з удзелам вядомых людзей нашай краіны, якія падзяліліся сваімі гісторыямі жыцця. На партале «Здаровыя людзі» выйшлі першыя публікацыі цыкла «Інсульт ў дэталях». Другі этап «Сардэчны патруль» – арганізацыя сустрэч жыхароў нашай краіны з вядучымі спецыялістамі ў галіне кардыялогіі і неўралогіі. Пройдуць яны не толькі ў буйных гарадах, але і ў абласных і раённых цэнтрах.
Першая такая сустрэча ў фармаце «народнай» прэс-канферэнцыі прайшла 11 студзеня ў 39-ай гарадской паліклініцы Мінска. У фае лячэбнай установы можна было б памераць ціск і ацаніць сваю рызыку развіцця інсульту.
У актавай зале «прыём» вялі ўрач анестэзіёлаг-рэаніматолаг Бальніцы хуткай медыцынскай дапамогі Мінска і кіраўнік партала «Здаровыя людзі» Вольга Святліцкая, галоўны пазаштатны неўролаг Міністэрства аховы здароўя і загадчык неўралагічнага аддзела Рэспубліканскага навукова-практычнага цэнтра (РНПЦ) неўралогіі і нейрахірургіі Сяргей Ліхачоў, вядучы навуковы супрацоўнік лабараторыі артэрыяльнай гіпертаніі РНПЦ «Кардыялогія» Марыя Лівенцава. Своеасаблівы майстар-клас аб тым, як правільна мераць ціск, для ўдзельнікаў сустрэчы правяла прадстаўнік брэнда танометраў Ганна Акуліч.
Перад пытаннямі грамадзян, спецыялісты выказалі сваё меркаванне аб праблеме інсультаў, распавялі пра рызыкі і фактары, якія правакуюць гэта захворванне. Напрыклад, курэнне ў 4 разы павышае рызыку развіцця інсульту, а адмова ад гэтай звычкі – зніжае верагоднасць сасудзістай катастрофы на 50%.
Інсульт – не проста захворванне. Вельмі часта яно прыводзіць да смерці хворага, або, калі ён выжыў, да цяжкай інваліднасці. Калі прыступ здарыўся, застаецца вельмі мала часу на тое, каб аказаць медыцынскую дапамогу. Дарэчы, вызначыць інсульт у чалавека ці не, можна выкарыстоўваючы просты тэст Face Arm Speech Test («твар-рука-гаворка-тэст»).
Справакаваць развіццё інсульту могуць некалькі прычын. І сярод лідараў – артэрыяльная гіпертэнзія. Таму кантраляваць лічбы свайго ціску важна і трэба. І калі ўжо ёсць такая праблема, нельга яе пускаць на самацёк, абавязкова прымаць прэпараты, якія прызначыў урач і скарэктаваць свой лад жыцця.
Падобныя сустрэчы і майстар-класы ў далейшым будуць праходзіць пастаянна. І наступны прыпынак «сардэчнага патруля» запланаваны ў канцы студзеня ў Гродні.
Дзяўчыны ў сініх сукенках, людзі ў процівагазах і звязаны вяроўкай чалавек ... Гэта не кадры сюррэалістычнага фільма, а сюжэты фотаработ, якія выйгралі ў конкурсе «Дыхай свабодна». Менавіта яны выйшлі ў лідары па выніках галасавання гледачоў.
Конкурс быў прысвечаны праблеме тытунекурэння і, у прыватнасці, арганізацыі бяздымнай прасторы ў Рэспубліцы Беларусь. Сімвалічна і тое, што стартаваў конкурс у Сусветны дзень некурэння, які штогод адзначаецца кожны трэці чацвер лістапада.
Дарэчы, барацьба ішла не на жарты. Усяго было прадстаўлена 104 работы! Але сапраўдныя баталіі разгарнуліся на форуме партала нашага партнера Здаровыя людзі, калі на суд глядацкага журы былі выстаўленыя 10 лепшых здымкаў. Менавіта іх сярод усіх фотаработ выбрала экспертнае журы. Сваё меркаванне з нагоды кандыдатаў у пераможцы выказалі больш за 3 тыс. удзельнікаў інтэрнэт-галасавання.
11 студзеня ў Рэспубліканскім цэнтры гігіены, эпідэміялогіі і грамадскага здароўя ў Мінску прайшла цырымонія ўзнагароджання пераможцаў фотаконкурсу «Дыхай свабодна». Адразу дзве прадстаўленыя на конкурс работы заваявалі роўную колькасць галасоў і падзялілі паміж сабой 1 месца.
Таццяна Сівец, галоўны рэдактар газеты «Медыцынскі веснік»:
На мой погляд, усе 10 работ былі лепшымі, і яны былі прадстаўлены на суд глядацкага журы. Такога галасавання ў нас яшчэ не было! І такой колькасці людзей, якія хацелі б прагаласаваць за каго-небудзь з удзельнікаў, таксама!
1 месца – Святлана Матавілава – загадчыца аддзела грамадскага здароўя Магілёўскага занальнага цэнтра гігіены і эпідэміялогіі;
1 месца – Аляксей Цыганоў – галоўны дзяржсанурач Круглянскага раёна Магілёўскай вобласці – галоўны ўрач Круглянскага раённага цэнтра гігіены і эпідэміялогіі;
2 месца – Дар'я Палікарпава і Юлія Літвіновіч – урачы-гігіеністы Пухавіцкага раённага цэнтра гігіены і эпідэміялогіі;
3 месца – Ларыса Волкава – псіхолаг Гродзенскай абласной інфекцыйнай клінічнай бальніцы.
Здаровыя людзі змаглі пагутарыць з кожным пераможцам і даведаліся, як стваралі работы, што сталі «лепшымі сярод лепшых».
Па словах Святланы Матавілавай, сіні колер сукенак быў абраны выпадкова.
Святлана Матавілава:
Хацелася стварыць нешта пазітыўнае, хоць курэнне далёка не станоўчая звычка. Дапамагалі знаёмыя і родныя. Пазіравалі дзве медсястры, а фатаграфавала – псіхолаг з дзіцячай паліклінікі. А мы з мужам падкідвалі тканіну сукенкі, каб атрымаўся такі паветраны эфект.
Свой мужчынскі і дзёрзкі погляд на курэнне прадставіў другі ўдзельнік конкурсу, які заняў 1 месца. І ў гэтым яму дапамагала сям'я.
Аляксей Цыганоў:
Ідэя паўстала выпадкова, літаральна ў апошні дзень. Гэта была нядзеля. Мы з жонкай абмеркавалі, што нядрэнна было б прыняць удзел. Узялі процівагазы і 2 гадзіны фатаграфавалі. Усе «ролі» на фота дасталіся мне. Жонка ж рабіла здымкі. На стварэнне канчатковага варыянту пайшло 6 гадзін».
Тэматыка конкурсу не пакінула абыякавымі і двух урачоў-гігіеністаў Пухавіцкага раённага цэнтра гігіены і эпідэміялогіі Дар'ю і Юлію.
Дар'я Палікарпава:
Фатаграфію рабілі на працоўным месцы, пазіравала Юлія. Дзве гадзіны занялі здымкі, дзень пайшоў на апрацоўку атрыманага матэрыялу. Прыйшлося шмат рэдагаваць».
Для Ларысы Волкавай конкурс даў магчымасць рэалізаваць сябе.
Ларыса Волкава:
Цяжка сказаць, як з'явілася ідэя для фота. Сюжэт прыдумалі самі. А дапамагалі брат і муж».
Мы яшчэ раз віншуем пераможцаў і ад усёй душы жадаем усім здароўя і творчых перамог у будучыні!
У самым «разгары» эпідэміялагічны сезон і «раскоша» для вострых рэспіраторных інфекцый і грыпу. Разам з тым, са снежня 2017 года выпадкаў такіх інфекцый рэгіструецца значна менш, чым за аналагічны перыяд у мінулым.
Згодна з прагнозам спецыялістаў, традыцыйны рост захворвання варта чакаць у канцы студзеня - пачатку лютага. А вось якім ён будзе, а таксама наколькі эфектыўная вакцынацыя супраць грыпу, журналістам распавялі прадстаўнікі Міністэрства аховы здароўя, РНПЦ эпідэміялогіі і мікрабіялогіі і Беларускага дзяржаўнага медыцынскага ўніверсітэта (БДМУ).
Штогадовая вакцынацыя супраць грыпу ўжо завяршылася. Прышчэпкі атрымалі 3 млн. 773 тыс. 785 чалавек ці 40,5% насельніцтва Беларусі. Пакуль пра эфектыўнасць сёлетняй кампаніі па імунізацыі меркаваць рана, але вынікі папярэдняй кажуць самі за сябе. У мінулым сезоне, па дадзеных Міністэрства аховы здароўя, менавіта дзякуючы вакцынацыі было папярэджана:
І яшчэ. Прыкладна 200 тыс. чалавек не захварэлі не толькі на грып, але і ВРІ. І таксама дзякуючы дзеянню супрацьгрыпознай вакцыны.
Як адзначыла кіраўнік Нацыянальнага цэнтра па грыпе, вядучы навуковы супрацоўнік РНПЦ эпідэміялогіі і мікрабіялогіі, кандыдат медыцынскіх навук, дацэнт Наталля Грыбкова, з 70-х гадоў мінулага стагоддзя ў эпідэміялагічны перыяд штогод цыркулюе адначасова тры разнавіднасці віруса грыпу: два віруса тыпу А і вірус тыпу В .
У гэтым сезоне на тэрыторыі нашай краіны цыркулююць практычна тыя ж (роднасныя) вірусы, што і ў мінулым. Таму і ўздым захворвання спецыялісты прагназуюць не вышэйшы і не больш цяжкі, чым у 2016-2017 гадах.
Пра тое, што грып – грознае захворванне і можа выклікаць цэлы шэраг цяжкіх ускладненняў, сказана не мала. Таму ў сезон, калі вірусы грыпу актывізуюцца, пільную ўвагу трэба надаваць (а лепш своечасова зрабіць прышчэпку):
Будьте здоровы!
Трываласць, зручнасць, устойлівасць – тры галоўныя характарыстыкі добрага зімовага абутку.
Разбіраемся, як правільна выбіраць абутак для халоднага сезона і на што варта звярнуць асаблівую ўвагу.
Калі выбіраеш зімовы абутак, важна звярнуць увагу на чатыры пункты:
Лепш за ўсё выбіраць абутак з натуральнай скуры. Яна трыалая, добра пераносіць дэфармацыі, доўга захоўвае форму, «дыхае» і сагравае ногі.
Як правіла, вытворцы размяшчаюць на абутку ярлычок, дзе схематычна абазначаюць матэрыялы, з якіх абутак выкананы. Значок шкуры паказвае на натуральную скуру, ромбік абазначае штучны матэрыял, а краты – тэкстыль.
На жаль, сучасныя тэхналогіі дазваляюць вырабіць скураное палатно з прэсаваных абрэзкаў і адходаў. Таму ўважліва чытайце этыкеткі, на іх павінна быць паказана, з якой менавіта скуры выраблены абутак.
А яшчэ ёсць два простыя спосабы праверыць натуральнасць матэрыялу.
Самы ўразлівы абутак – з велюру і замшу. Гэтыя матэрыялы хутка намакаюць і пад уздзеяннем рэагентаў маментальна страчваюць знешні выгляд.
Каб абутак з натуральных матэрыялаў захоўваў свае якасці і служыў доўга, яго неабходна апрацоўваць адмысловымі сродкамі, якія абараняюць ад бруду, пылу, а таксама воданепрымальнымі спрэямі. Першы раз варта апрацаваць абутак адразу пасля набыцця перад першай эксплуатацыяй. І затым рэгулярна паўтараць догляд у залежнасці ад частаты нашэння абутку.
Таксама, акрамя скураных, рэкамендуем звярнуць увагу на мадэлі, выкананыя з сучасных высакаякасных тэрмаматэрыялаў. Яны каштуюць танней, але не саступаюць у цеплыні і ўстойлівасці.
Аказваецца, неабавязкова набываць зімовы абутак з натуральным футрам, яго штучны замяняльнік добрай якасці грэе не горш.
Справа ў тым, што цяпло ў абутку захоўвае не столькі матэрыял уцяпляльніка, колькі аб'ём мадэлі.
Эксперты сцвярджаюць, што чым больш шчыльныя боты, тым больш халодна ў іх будзе зімой. Важна, каб захоўвалася невялікая паветраная падушка паміж абуткам і нагой.
Павінны быць мяккімі і цёплымі. Звычайна іх вырабляюць з флісу, лямцу або аўчыны. Гэтыя матэрыялы самыя цёплыя і зносаўстойлівыя.
Акрамя таго, для максімальнага камфорту можна набыць адмысловыя шматслойныя тэрмавусцілкі. Яны складаюцца з трох слаёў. Верхні – з воўны, сярэдні – з ізаляцыйнага матэрыялу, ніжні – з алюмініевай фольгі.
А цяпер ужо выпускаюць нават адмысловыя вусцілкі з падагрэвам.
Звярніце ўвагу, здымная вусцілка ў абутку ці не. Гэта дазваляе пры неабходнасці прасушыць абутак хутчэй.
Выбірайце тоўстую прагумаваную падэшву. Тады яна будзе больш захоўваць цяпло і менш слізгаць. Лепш абутак з падэшвай з тэрмаэлапласту (ТЭП). Гэты матэрыял лічыцца больш устойлівым і даўгавечным. Падэшва, выкананая з полівінілхларыду (ПВХ), слізгае, на марозе трэскаецца і праслужыць вам нядоўга.
На першы погляд вызначыць матэрыял падэшвы складана нават спецыялісту. Таму лепш за ўсё ўважліва вывучыць этыкеткі і скрынку, там вытворцы абавязаны ўказваць, з якіх матэрыялаў выраблены абутак.
Звярніце ўвагу на тое, ці прашытая падэшва. Абутак з прашытай падэшвай менш намакае і лепш вытрымлівае суровыя ўмовы надвор'я.
У абутку з нягнуткай падэшвай нага нерухомая, гэта дае дадатковую нагрузку на галёнкаступнёвы сустаў, адпаведна, ногі хутчэй стамляюцца. А ў дзяцей гэта спрыяе развіццю плоскаступнёвасці.
Святы – няпросты час для нашай стрававальнай сістэмы. Жаданне з'есці ўсё і пабольш змагаецца з ідэяй пра здаровы лад жыцця, які прынята пачынаць у першы месяц новага года. «Слушна» прапануюць не ісці на кампраміс. І пачаставацца з карысцю для арганізма.
Дапамагчы з складаннем святочнага меню мы папрасілі шэф-повара кафэ «Меркурый» Паўла Макоўку.
На 4 порцыі вазьміце:
Для запраўкі:
Любы нерафінаваны раслінны алей або натуральны ёгурт.
Як гатаваць:
Разрэжце перац на 4 часткі, ачысціце, памажце скурку алеем.
Запякайце пры тэмпературы 180°С да з'яўлення чорных падпалінак. Астудзіце, ачысціце перац ад скуркі. Астатнюю агародніну парэжце буйнымі кавалачкамі любой формы.
Выкладзіце агародніну ў салатнік, пасаліце, паперчыце, паліце алеем або ёгуртам, пасыпце семкамі лёну, зверху пакладзіце мікст з зеляніны.
Ільняныя семачкі ўтрымліваюць шмат карысных рэчываў, неабходных для нармальнага функцыянавання арганізма (станоўчы ўплыў на страўнікава-кішэчны тракт, функцыянаванне клетак нервовай сістэмы, метабалізм, нармалізацыю тлушчавага абмену, імунапратэктарнае дзеянне): поліненасычаныя тлустыя кіслоты амега-3, -6, і -9, сялен, калій, вітаміны В.
На 2 порцыі вазьміце:
Для марынаду:
Як гатаваць:
Разбярыце скумбрыю на філе. Пінцэтам выдаліце міжрэбравыя косткі.
Змяшайце інгрэдыенты для марынаду і заліце філе. Пакіньце на некаторы час.
Пакладзеце дольку лімона на філе, згарніце яго ў рулецік так, каб брушка аказалася зверху, зафіксуйце зубачысткай.
Запякайце 8 хвілін у разагрэтай духоўцы пры 160°С.
Усяго 100 грамаў скумбрыі даюць палову сутачнай патрэбы арганізма ў бялку. Гэтая рыба засвойваецца ў тры разы хутчэй, чым ялавічына, што істотна зніжае нагрузку на страўнікава-кішэчны тракт.
На 1 порцыю вазьміце:
Для марынаду:
Як гатаваць:
Нарэжце баклажан да пладаножкі веерам, замарынуйце на 30 хвілін.
Пакладзіце баклажан у форму веерам, зверху – чэры, разрэзаныя напалову, і паламаны кавалачкамі фету.
Запякайце 20 хвілін пры 170°С.
Баклажаны – нізкакаларыйны прадукт, багаты каліем і клятчаткай.
На 6 порцый вазьміце:
Для кампатэ:
Як гатаваць:
Акуратна змяшайце цытрусавае філе і цэдру з цукрам і спецыям і падагрэйце на невялікім агні.
Залейце жэлацін малаком. У рондалі злучыце вяршкі, мёд і жэлацін і давядзіце сумесь да кіпення.
Астуджаную панна-коту разліце па формачках, зверху выкладзіце кампатэ.
Смачных і карысных вам святаў!
* Кампатэ - дэсерт з садавіны і ягад, які гатавалі яшчэ ў сярэднявечнай Еўропе. У яго аснове - пюрэ або кавалачкі свежай садавіны і ягад, звараныя ў цукровым сіропе. Кампатэ з даданнем пекціну, жэлаціну або крухмалу часта выкарыстоўваюць для залівання тартоў і пірожных.
One fine body…