Беларусы — сапраўдныя гурманы па частцы квасу. Па статыстыцы кожны жыхар краіны штогод ужывае 6,6 літраў гэтага напою! У нашай рэспубліцы папулярны і традыцыйны хлебны квас, і напіткі на яго аснове — з сокам і экстрактамі.
Квас прыйшоў на тэрыторыю сучаснай Беларусі з Візантыі ў канцы X стагоддзя. Ён хутка стаў папулярным — ужо праз некалькі стагоддзяў было мноства спосабаў яго гатавання. Спачатку яго гатавалі з хлеба, вады і цукру, а пазней сталі дадаваць розныя травы і садавіну. Ужо праз некалькі стагоддзяў адзначалася мноства спосабаў яго падрыхтоўкі. Былі і безалкагольныя, і алкагольныя варыянты — да 8%. Таму няма нічога дзіўнага, што ў апісанні добрых якасцяў вялікага князя літоўскага Альгерда сярод хмельных напояў, якія не ўжываў уладар беларускіх земляў, быў і квас.
Нягледзячы на папулярнасць у народзе, квас доўгі час заставаўся напоем, які гатавалі выключна дома — у кожнай сям'і быў свой асаблівы рэцэпт.
У часы Вялікага Княства Літоўскага ён быў напоем сялян і мяшчан. Яго налівалі ў карчмах гарадоў і мястэчак. Сапраўдная зорная гадзіна ў квасу здарылася ў пачатку XX стагоддзі. У 1914 годзе ў Расійскай імперыі ўвялі «сухі закон», які фактычна забараніў вытворчасць піва. Піўныя заводы хутка зарыентаваліся ў новай сітуацыі і пачалі разліваць безалкагольныя напоі, у тым ліку і квас. Прамысловы выпуск квасу набыў яшчэ большыя маштабы ў часы Савецкага Саюза. Легендарныя жоўтыя бочкі з ледзяным напоем сталі звыклай часткай ландшафту беларускіх гарадоў.
Традыцыі і значэнне беларускага кваса
Квас быў не проста напоем — яго лічылі сімвалам дабрабыту. Сяляне бралі яго ў поле, салдаты ўключалі ў пайку, а князі атрымлівалі асалоду ад асаблівых рэцэптаў.
Карысць квасу
Квас — гэта натуральны ферментаваны напой, багаты прабіётыкамі, вітамінамі і арганічнымі кіслотамі. Ён:
– Паляпшае страваванне і мікрафлору кішачніка.
– Спрыяе ўмацаванню імунітэту.
–Асвяжае і спаталяе смагу ў гарачае надвор'е.
У квасе змяшчаюцца вітаміны групы В. У інтэрнэце можна знайсці мноства артыкулаў аб карысці квасу. Адразу хачу адзначыць, што гэтая карысць моцна перабольшана. Так, квас утрымоўвае вітаміны групы В, але лічыць яго паўнавартаснай крыніцай гэтых кампанентаў нельга. Каб атрымаць значную колькасць гэтых вітамінаў, давядзецца выпіць вельмі шмат квасу.
Не будзем забываць, што квас — гэта яшчэ і дадатковая крыніца калорый. У сярэднім у 100 мл. квасу змяшчаецца 38 калорый.
Паказчыкі каларыйнасці могуць вагацца ад 25 да 45 калорый у 100 мл у залежнасці ад уваходных у квас кампанентаў.
Колькі квасу можна піць у дзень?
Квас часцей за ўсё п'юць у спякотнае надвор'е. Рэкамендаваная доза — 1-2 шклянкі (200-400 мл) у дзень. Важна: не варта напой занадта моцна астуджаць. Адзін з распаўсюджаных міфаў, злучаных з квасам, складаецца ў тым, што яго трэба піць вельмі халодным. Гэта не так. У спякотны дзень халодны квас (як і любы іншы напой) стварае моцны перапад тэмператур і негатыўна ўплывае на эмаль зубоў. Піце яго астуджаным, але не ледзяным.
Як піць квас правільна?
Але як піць квас правільна: як самастойны напой ці ў спалучэнні з ежай? Квасам любяць запіваць ежу, з ім гатуюць халаднік. Ён знаходзіцца ў складанай катэгорыі: з аднаго боку, гэта напой, а з другога — ежа. Хтосьці запівае квасам хлеб, хтосьці — радыску. Аднак менавіта гэта можа стаць прычынай дрэннага стрававання на фоне няўдалага спалучэння прадуктаў.
Калі вы любіце квас, лепш ужываць яго асобна ад ежы. Калі ж гатуеце халаднік, рэцэпт можна зрабіць больш карысным і лёгкім для пераварвання. Халаднік — сезонная страва, актуальна асабліва ў летні час. Традыцыйна мы рэкамендуем выкарыстоўваць пры гатаванні як мага больш зеляніны, агуркоў, радыскі і дадаваць менш бульбы. Не варта выкарыстоўваць каўбасу, яе можна замяніць мясам курыцы. І ўсё ж больш фізіялагічным з'яўляецца рэцэпт халадніку не на квасе, а на кефіры ці натуральным ёгурце. Такое спалучэнне прадуктаў з'яўляецца лягчэйшым для арганізма. Хоць тут могуць быць супярэчанні ад аматараў традыцыйнай кухні.
Міфы аб квасе
- Квас карысны для стрававання
Квас сапраўды можна аднесці да ферментаваных прадуктаў, і некаторая карысць для стрававання прысутнічае. Але лічыць квас лячэбным прадуктам нельга. Больш за тое, з усіх лячэбных дыет ён, як правіла, выводзіцца. Гэта прадукт для здаровых людзей.
- Квас стымулюе апетыт
Магчыма. Ніякіх навуковых доказаў гэтаму не існуе. У некаторых людзей сапраўды можа быць такая індывідуальная рэакцыя.
- Квас выдатна спаталяе смагу
Многія вераць у гэты міф і ўлетку п'юць квас у вялікіх колькасцях менавіта для таго, каб наталіць смагу. Гэта памылка. Вы, напэўна, чулі, што даросламу чалавеку неабходна каля двух літраў вады ў суткі. Важна памятаць, што квас не ўваходзіць у водны рэжым, гэта значыць улічваць яго ў гэтых двух літрах катэгарычна нельга. Квас — сярэднекаларыйны напой, які змяшчае прыродны цукар, гэта значыць практычна прадукт харчавання. Таму ўжываць яго трэба з асцярожнасцю, і поўнасцю замяняць ім ваду нельга.
- Квас — крыніца дрожджаў, таму паляпшае стан скуры, валос і пазногцяў.
Квас утрымоўвае некаторую колькасць вітамінаў групы В, але ён наўрадці можа істотна паўплываць на стан скуры, валос або пазногцяў.
Ці можа квас нашкодзіць?
Супрацьпаказанні для ўжывання квасу — цукровы дыябет, падагра, пасляаперацыйны перыяд, пажылы ўзрост, алергія і індывідуальная непераноснасць.
Цяжарным пры адсутнасці супрацьпаказанняў можна піць квас у невялікіх колькасцях па ўзгадненні з лекарам.
Тым, хто хоча скінуць вагу, можна піць квас, але не больш за 200 мл. у дзень.
Як адзначыць Дзень квасу?
У гэты дзень можна:
— Прыгатаваць хатні квас па традыцыйным рэцэпце.
— Паспрабаваць розныя яго віды — фруктовы, мядовы, хлебны.
—Арганізаваць дэгустацыю і выбраць лепшы на смак
— Пачытаць гісторыю напою і даведацца пра новыя факты.
Квас — гэта не проста напой, а частка культурнай спадчыны славян. У Дзень квасу варта ўспомніць яго багатую гісторыю і атрымаць асалоду ад асвяжальнага смаку!
Грыбны, бурачны і нават ягадны. Які квас любілі гатаваць беларусы ў старажытныя часы
