У арт-гасцёўні «Высокае месца» 29 студзеня адкрыўся інклюзіўны арт-праект «Паэзія кропак…» мастака Васіля Зянько.
Тактыльнае мастацтва Васіля Зянько не мае межаў у прамым сэнсе гэтага слова. Арт-праект — інклюзіўны. Карціны выкананыя ў аўтарскай аб'ёмна-контурнай тэхніцы, дзякуючы якой людзі з парушэннямі зроку, якія слаба бачаць могуць азнаёміцца не толькі з вобразамі, але і прачытаць паэтычныя радкі з твораў Максіма Багдановіча, Алеся Разанава і Пімена Панчанкі.
Урыўкі з літаратурных твораў выкананы шрыфтам Брайля і інтэграваныя ў палотны.
У 2018 годзе Васілём Зянько быў пакладзены пачатак унікальнаму аўтарскаму інклюзіўнаму кірунку ў творчасці для невідушчых і людзей са слабым зрокам. Канцэпцыя інклюзіўных арт-праектаў аўтара будуецца вакол ідэі ўзаемадзеяння паміж мастацтвам і творамі сусветнай культурнай спадчыны – паэзіяй, літаратурай, архітэктурай, паміж культурамі розных краін, людзьмі розных нацыянальных ідэнтычнасцей і фізічных асаблівасцей.
— Работы Васіля Зянько знаходзяцца ў вельмі знакавых месцах, памяшканнях Рэспублікі Беларусь. Будучы вядомым мастаком-манументалістам у Беларусі, Васіль Зянько займаецца менавіта такімі знакавыми праектамі, — падкрэсліла на адкрыцці праекта Першы намеснік старшыні Беларускага саюза мастакоў Наталля Шаранговіч. — Вельмі важна, што гэта праект сацыяльна-арыентаваны, гэта сацыяльны жывапіс, жывапіс, накіраваны на тое, каб прыцягнуць музейную прастору да асаблівасцей людзей, а таксама даць уяўленне аб літаратуры, мастацтве, архітэктуры асобам, якія ніколі не змаглі б гэтага ўбачыць.
Інклюзіўныя карціны Васіля Зянько выкананы ў аўтарскай аб’ёмна-контурнай тэхніцы, даступнай для тактыльнага ўспрымання і чытання жывапісных вобразаў. У дадатак да карцін створаны аўдыё-гіды з апісаннем твораў праз QR-коды. Арыгінальныя інклюзіўныя карціны дазваляюць людзям са слабым зрокам і невідушчым быць паўнапраўнымі наведвальнікамі экспазіцыі і «глядзець» карціны рукамі.
Мастак выкарыстоўвае аўтарскую і ўнікальную тэхніку ліста – фактурную, рэльефную. Чалавек з праблемамі зроку спачатку «чытае» кончыкамі пальцаў мініяцюрныя кропкі, рэльефныя контуры, якія пераплятаюцца, ліній, якія ствараюць аб'ёмны арнамент, і атрымлівае магчымасць «убачыць» работы Васіля Зянько, зачаравацца іх прыгажосцю і гармоніяй
— Я хачу падкрэсліць яшчэ адну важную асаблівасць гэтай выстаўкі — на ёй пабудаваны свет для людзей з асаблівасцямі развіцця, але ж гэты свет створаны і для нас з вамі, — патлумачыла Наталля Васільеўнаю — Ён вельмі знакавы. Серыя, прысвечаная помнікам, магчыма нам знаёмых, але, не ўсім. Падыходзячы да кожнай работы, скрозь каляровую графічнасць, ты пачынаеш адрозніваць контуры, учытвацца і ўглядацца ў іх, і раптам пачынаеш адчыняць для сябе гэтае месца. Вельмі ўражвае, што гэтыя праекты зроблены для людзей, якія іх не бачаць, але і для нас — гэта ўнікальная магчымасць — паглыбіцца ў новае.
Перш за ўсё, Васіль задумаўся над тым, каб стварыць лаканічныя вобразы, якія маглі б дастаткова лёгка «счытвацца» невідушчымі. Напрыклад, ён звярнуўся да творчасці беларускага паэта Алеся Разанава – класіка беларускага верлібра, аднаго з заснавальнікаў беларускага хайку ці «пункціраў». Гэта лірычныя мініяцюры з 3, 5-6 радкоў, у якіх заключана адна думка, зафіксавана адчуванне. Менавіта гэта і трэба было Васілю — стварыць яркія, якія выявы ў карціне, каб даць штуршок для разважанняў невідушчаму.
Дзякуючы асаблівай тэкстуры жывапісныя творы мастака добра «счытваюцца» навобмацак. Гэта значыць невідушчы чалавек спачатку «чытае» кароткі верш, а потым вывучае яго маляўніча-рэльефнае ўвасабленне. Для відушчых жа людзей творы Васіля Зянько ўяўляюць сабой гарманічныя па колеры карціны з прыпаднятай рэльефнай паверхняй плыўных ліній.
На выстаўцы Васіля Зянько «Паэзія кропак…» наведвальнікі ўбачаць работы з трох інклюзіўных арт-праектаў: «І адчуваючы, бачыць…», «Паэзія кропак…», «Спадчына муроў… кропкі…» з фондаў Літаратурнага музея Максіма Багдановіча і з прыватнага збора мастака.
Праект аўтара прысвечаны адраджэнню праз жывапіс страчаных помнікаў архітэктурнай спадчыны Беларусі. У аснову кожнай з 10 арыгінальных тактыльных карцін былі ўзяты выявы і апісанні твораў манументальнага дойлідства Беларусі, якія ўзводзіліся ў перыяд з 1623 па 1890 год і не захаваліся да нашых дзён.
Трэба адзначыць, што ўсе карціны мастака апроч сваёй інклюзіўнай складаючай, з’яўляюцца паўнавартаснымі, глыбокімі творамі мастацтва з цудоўнай гарманічнай каларыстыкай і рэльефна-контурнай паверхняй плаўных ліній, якія выклікаюць светлыя пачуцці і сур’ёзныя разважанні.
Своеасаблівы складаны сінтэз жывапісу і вобразаў з паэзіі і архітэктуры ў аўтарскай інтэрпрэтацыі адчыняе для кожнага наведвальніка экспазіцыі свет мастацтва, здымае межы і пашырае гарызонты пазнання.
Інклюзіўныя арт-праекты Васіля Зянько пакуль адзінае ў Беларусі пачынанне такога кшталту ў выяўленчым мастацтве, але гэта вельмі важны крок на шляху да стварэння безбар’ернага асяроддзя як у Беларусі, так і за яе межамі.
Жаноцкая вобразнасць вачыма Ганны Нічыпаровіч. Праект аўтара прадставілі ў галерэі DK
