Старэнне насельніцтва — адна з дамінуючых тэндэнцый сусветнага дэмаграфічнага развіцця 21 стагоддзя. Гэта заканамерны, прагназуемы і незваротны працэс, адзначаюць спецыялісты. За апошнія 10 гадоў доля пажылога насельніцтва ў Беларусі вырасла на 2 працэнтныя пункты. Калі ў 2010 годзе яна не перавышала 14%, то сёння амаль 16% насельніцтва нашай краіны — пажылыя людзі ва ўзросце 65 гадоў і старэй. А гэта амаль паўтара мільёна чалавек.
Штогод у кастрычніку ва ўсім свеце адзначаецца Міжнародны дзень пажылых людзей. Пра тое, як ажыццяўляецца сацыяльная падтрымка людзей срэбнага ўзроста, распавяла начальнік галоўнага ўпраўлення сацыяльнага абслугоўвання і сацыяльнай дапамогі Мінпрацы і сацыяльнай абароны Таццяна Фёдарава.
Галоўны дакумент
Стварэнне ўмоў для таго, каб пажылыя людзі маглі як мага даўжэй працягваць працоўную дзейнасць, падоўжыць сваю прафесійную актыўнасць, сацыяльную запатрабаванасць з улікам усіх аспектаў старэння насельніцтва — ключавыя пазіцыі прынятай у Беларусі Нацыянальнай стратэгіі «Актыўнае даўгалецце - 2030». Дакументам вызначаны прыярытэтныя напрамкі развіцця, якія тычацца адукацыі і занятасці, сацыяльнай уключанасці і фарміравання даступнага асяроддзя жыццядзейнасці. Мэта стратэгіі — найбольш поўная і эфектыўная рэалізацыя патэнцыялу пажылых грамадзян, павышэнне якасці іх жыцця.
Сацыяльная дапамога пажылым. Што рэалізавана?
У краіне развіваецца і сфарміравана маштабная сетка дапамогі пажылым людзям: працуюць 146 тэрытарыяльных цэнтраў сацыяльнага абслугоўвання насельніцтва ў кожным адміністрацыйным раёне нашай краіны і 83 стацыянарныя ўстановы. Іх дзейнасць накіравана на рашэнне праблем людзей у пажылым узросце, аказанне ім неабходнай падтрымкі і сацыяльнай самарэалізацыі.
Таццяна Фёдарава:
— Вельмі папулярныя ў пажылых людзей аддзяленні дзённага знаходжання, арганізаваныя на базе тэрытарыяльных цэнтраў, якіх сёння 155. Іх наведваюць амаль 13 тысяч пажылых людзей. Дзейнасць аддзяленняў дзённага знаходжання накіравана ў тым ліку і на арганізацыю вольнага часу (розныя гурткі, клубы па інтарэсах і г.д.). Тут пажылыя людзі асвойваюць камп’ютарную пісьменнасць, займаюцца творчасцю, вывучаюць замежныя мовы, займаюцца фізкультурай. Усім тым, на што ў іх, магчыма, не хапала часу, пакуль яны працавалі і выхоўвалі дзяцей.
Для тых, хто мае патрэбу ў дапамозе або дагляданні, не можа самастойна вырашыць бытавыя праблемы, арганізавана абслугоўванне дома, у аддзяленнях дзённага, а таксама кругласутачнага знаходжання (іх 64, і разлічаныя яны на больш чым 2 тысячы месцаў). Найбольш запатрабаванымі ў пажылых з'яўляюцца сацыяльныя паслугі, якія аказваюцца на даму сацыяльнымі работнікамі і сядзелкамі. Такім комплексным сацыяльным абслугоўваннем дома зараз ахоплена 94 тысячы непрацаздольных грамадзян, 47% атрымальнікаў сацыяльных паслуг прыпадае на ўзрост 80 гадоў і старэй.
Асаблівая ўвага пры аказанні сацыяльнай дапамогі, адзначыла Таццяна Фёдарава, надаецца ветэранам ВАВ і асобам, якія пацярпелі ад яе наступстваў (14 тысяч чалавек), а таксама адзінокім пажылым людзям (іх налічваецца 129 тысяч). Гэтыя людзі і ўмовы іх пражывання вывучаюцца работнікамі сацыяльных цэнтраў з мэтай выяўлення існуючых праблем і аказання неабходнай дапамогі.
Валанцёрскі рух сярод пажылых карыстаецца папулярнасцю не толькі ў плане выкладання і арганізацыі гурткоў. Амаль 2 тысячы актыўных людзей у складзе валанцёрскага «дэсанту» дапамагаюць старым, даглядаюць за тымі, хто страціў здольнасць самаабслугоўвання, аказваюць маральную падтрымку (ініцыятыва «Пажылыя - старым»). Удзельнікі акцыі «Бабуля на гадзіну» бяруць на сябе клопат за маленькімі дзецьмі, каб у іх мам з'явіўся вольны час.
Новыя напрамкі сацыяльнай падтрымкі
Па словах Таццяны Фёдаравай, у пажылога чалавека павінен быць выбар агульнадаступных і бясплатных паслуг. І праца над пашырэннем гэтага пераліку вядзецца пастаянна. Напрыклад, у 2020 годзе ўведзена новая паслуга дзённага нагляду для пажылых людзей з дэменцыяй ці іншымі зменамі кагнітыўнага здароўя, пакуль іх родныя працуюць.
Таццяна Фёдарава:
— Такі нагляд забяспечвае іх бяспеку. Пажылому чалавеку прапануюць своечасова выпіць лекі, прасочаць, каб ён не адкрыў газ, зачыняць ваду і г.д. За першае паўгоддзе 2021 года новая паслуга ўжо прадастаўляецца звыш 100 пажылым людзям.
Значная частка пажылых людзей атрымлівае догляд ад блізкіх. Гэта складаная праца і фізічна, і маральна. Яна патрабуе адпаведных ведаў, навыкаў і ўменняў. Менавіта таму для сваякоў, якія самастойна даглядаюць за маламабільнымі пажылымі людзьмі, было арганізавана спецыяльнае навучанне, распавяла спецыяліст.
Людзі, якія маюць патрэбу ў кругласутачным доглядзе і медыцынскай дапамозе, могуць атрымаць комплекснае абслугоўванне ў стацыянарных установах. Сёння працуе 83 дома-інтэрната, у якіх разгорнута больш за 19 тысяч месцаў. Акрамя пражывання на пастаяннай аснове, дамы-інтэрнаты прадастаўляюць паслугі па абслугоўванні на кароткачасовай аснове сем'ям, якія самі даглядаюць за сваімі пажылымі сваякамі. Гэта так званая сацыяльная перадышка, вольны час, які неабходны ў той ці іншай сітуацыі.
З 2017 года сацыяльныя паслугі можна атрымаць на падставе дагавораў пажыццёвага ўтрымання.
У рамках такога дагавора чалавек атрымлівае комплекснае бясплатнае сацыяльнае абслугоўванне, а жылое памяшканне, якое знаходзіцца ў яго маёмасці, перадаецца органу ўлады. Акрамя таго, чалавек атрымлівае штомесячную рэнту, памер якой залежыць ад плошчы жылля. Мінімальны памер рэнты складае 2 базавыя велічыні ў месяц. Такія паслугі прадастаўляюцца ў Мінску, Рэчыцкім і Рагачоўскім раёнах, у Барысаве.
Яшчэ адна форма сацыяльнага абслугоўвання, якая была ўведзена, — замяшчальныя сем'і для адзінокіх пажылых людзей і інвалідаў, якія маюць патрэбу ў доглядзе.
Таццяна Фёдарава:
— У такіх «прыёмных» сем'ях — агульны бюджэт, у які пажылы чалавек аддае 75% сваёй пенсіі, і за ім ажыццяўляецца поўны догляд. Пры гэтым сям'і, якая бярэ да сябе інвалідаў 1-й групы, якія страцілі здольнасць да самаабслугоўвання, мясцовымі органамі прызначаецца і выплачваецца ўзнагароджанне. Усяго ў нас ужо ёсць 258 замяшчальных сем'яў, у якіх пражывае 261 непрацаздольны чалавек.
Таксама чытайце па тэме:
Стары – значыць адзінокі? Чаму важныя стасункі ў сталым узросце
Герантолаг Кірыл Прашчаеў: «У любым узросце чалавек павінен адчуваць сябе годна…» (+відэа)
Медыцынскі аспект стратэгіі актыўнага даўгалецця. Меркаванне ўрача
