Удар па органах. Шкоднае ўздзеянне алкаголю на чалавека

Чым больш алкаголю трапляе ўнутр, тым больш магутны ўдар па ўнутраных органах, а сіл супрацьстаяць яму ўсё меней. Статыстыка не хлусіць: жыццё чалавека, залежнага ад алкаголю, не проста так карацейшае за жыццё перакананага непітушчага ў сярэднім на 15-20 гадоў. 60% тых, хто злоўжывае алкаголем, пакутуюць ад розных формаў панкрэатыту.

Хваробы СКТ – у кожнага 5-га аматара моцна выпіць. Сухоты рана ці позна развіваюцца ў 15-20% людзей, залежных ад алкаголю. Да кардыяміяпатыі «дапіваюцца» больш за 80% алкаголікаў. Іншыя не менш сур'ёзныя захворванні сардэчна-сасудзістай сістэмы і СКТ падпільноўваюць кожнага 4-га чалавека, які злоўжывае алкаголем, хваробы органаў дыхання – кожнага 20-га.

Уплыў алкаголю на страўнік

Першымі прымаюць на сябе ўдар алкаголю стрававод і страўнік.

Стрававод пакутуе двойчы: ад прамога ўздзеяння алкаголю на слізістую і ад пякоткі, бо сфінктар паміж страўнікам і страваводам пад уздзеяннем этанолу расслабляецца і змесціва страўніка закідваецца назад у стрававод. На слізістай узнікаюць множныя эрозіі, часам язвы.

Хутка развіваецца хранічны эзафагіт (у большай ступені гэта тычыцца мужчын – на эзафагіт пакутуе кожны трэці), страўнікава-страваводны рэфлюкс становіцца пастаянным спадарожнікам.

Пасля гэтага нават невялікія дозы любой ежы ці пітва адклікаюцца пачуццём палення, болем пры праходжанні стрававода, адрыжкай. Ад раку стрававода людзі, якія злоўжываюць алкаголем, пакутуюць у 10 разоў часцей за непітушчых.

Паражальнае дзеянне алкаголь аказвае і на страўнік. Пранікаючы ў яго слізістую, спірт пашкоджвае яе ахоўны бар'ер, затым ідзе разбурэнне крывяносных капіляраў, што сілкуюць страўнік.

Пры аднаразовым прыёме вялікай дозы алкаголю развіваецца эразіўны або гемарагічны (з кровазліццём у слізістай абалонцы) гастрыт. Рэгулярны і працяглы прыём спіртных напояў прыводзіць да атрафіі залоз страўніка – атрафічнага гастрыту. Слізістая органа вытанчаецца і ацякае. Працэс стрававання, натуральна, парушаецца, ежа альбо застойваецца ў страўніку, альбо не ператраўленая трапляе ў кішэчнік. Чалавека мучаць млоснасць, пякотка, ранішнія ваніты сліззю, часам з прымешкай крыві. Адначасова ў яго павялічваюцца слінныя залозы, пачынаюць з'яўляцца так званыя «шчокі хамяка». Так арганізм спрабуе хаця б збольшага папоўніць востры недахоп сакрэту страўніка.

Акрамя таго, звычайная справа для алкаголіка – язва страўніка. На яе пакутуе кожны 5-ы з тых, хто злоўжывае спіртным, прычым усё роўна, што ён п'е: піва ці віно, каньяк або гарэлку. Па вялікім рахунку не мае значэння нават аб'ём выпітага: мінімальная колькасць алкаголю можа пакласці пачатак хваробе. Бо этылавы спірт зніжае ахоўныя ўласцівасці слізістай страўніка і тым самым спрыяе больш лёгкаму пашкоджанню яе мікробам Helicobacter pylori, які адыгрывае першарадную ролю ў развіцці язвавай хваробы. Акрамя таго, алкаголь запавольвае працэсы гаення язвы і спрыяе ўзнікненню яе ўскладненняў.

Пры рэгулярным ужыванні спіртнога алкаголь аказвае прамы таксічны ўплыў на клеткі кішэчніка, пашкоджваючы мембраны і змесціва гэтых клетак. Пры гэтым усмоктванне карысных рэчываў кішэчнікам парушаецца. Паражэнне тонкай кішкі праяўляецца дыярэяй, зніжэннем колькасці бялку ў сыроватцы крыві, стратай вагі, недахопам мікраэлементаў, вітамінаў…

Уплыў алкаголю на мозг

Адным з першых пад удар алкаголю трапляе мозг чалавека. Ужо праз 3 хвіліны пасля ўжывання спірт аказваецца ў клетках галаўнога мозгу. Таксічнае ўздзеянне этанолу на нейроны непазбежна нават пры лёгкай ступені ап'янення. У тым ліку і таму, што кровазабеспячэнне мозгу ў разы вышэй, чым астатніх органаў і тканак. Існуе здагадка, што пры алкагалізме больш пакутуе правае паўшар'е – адсюль ранняя страта крытыкі да колькасці і частаты ўжывання алкаголю.

У людзей, залежных ад алкаголю, парушаецца сінтэз бялкоў у рэчыве мозгу. Гэта прыводзіць да таго, што ў чалавека развіваюцца нервова-псіхічныя расстройствы, а таксама атрафічныя змены галаўнога мозгу, пераважна ў лобных долях абодвух паўшар'яў. Распаўсюджанае сцвярджэнне: «Алкаголь забівае клеткі мозгу» ў медыцынскай практыцы мае абсалютна дакладнае выяўленне.

Пры мікраскапічным даследаванні мозгу алкаголіка выразна бачныя дыстрафічныя змены нервовых клетак, іх колькаснае скарачэнне. Таксама фіксуюцца множныя ачагі клеткавага спусташэння кары галаўнога мозгу. Назіраюцца і сасудзістыя змены: вены, як правіла, пашыраныя з-за паўнакроўнасці (застою вянознай крыві), нярэдкія дробнае кровазліццё, ацёк рэчыва мозгу. Не дзіўна, што людзі, якія злоўжываюць алкаголем, пакутуюць ад вострых парушэнняў мазгавога кровазвароту (інсультаў) у 4-5 разоў часцей за тых, хто не п'е.

У рэшце рэшт «адказам» мозгу на доўгае (на працягу некалькіх гадоў) таксічнае ўздзеянне алкаголю можа стаць дэлірый (белая гарачка), дэменцыя (прыдуркаватасць), эпілепсія, энцэфалапатыя, полінейрапатыя…

Уплыў алкаголю на сэрца

Частае і доўгае ўжыванне алкаголю парушае працэсы забеспячэння сэрца важнымі мікраэлементамі і пажыўнымі рэчывамі. А значыць, рана ці позна «матор забарахліць».

Кардыяміяпатыя, захворванне, пры якім парушаецца структура і функцыі сэрца, – біч усіх алкаголікаў. Кожны другі з іх пакутуе на боль у сэрцы, парушэнні сардэчнага рытму і можа назіраць у сябе прыкметы сардэчнай недастатковасці – так выяўляецца алкагольная кардыяміяпатыя. Часцей за ўсё да яе схільныя мужчыны 30-55 гадоў, якія злоўжываюць моцнымі спіртнымі напоямі: гарэлкай, каньяком, віскі…

У апошні час шэрагі пацыентаў з кардыяміяпатыяй паскоранымі тэмпамі папаўняюць аматары піва. Празмернае ўжыванне пеннага напою прыводзіць да таго, што ў чалавека фарміруецца так званае «піўное» ці «бычынае» сэрца. Сэрца павялічваецца ў памерах, яго маса можа дасягаць 600-800 грам (пры норме ў сярэднім у мужчын 330 грам, у жанчын – 250 грам). Пашыраюцца поласці сэрца, развіваецца гіпертрафія міякарда (сардэчнай мышцы), адбываецца яго тлушчавае перараджэнне, разрастаецца злучальная (нефункцыянальная) тканка. Міякард становіцца друзлым, часцяком пакрытым дробнымі рубцамі, часам у поласцях сэрца фарміруюцца прысценкавыя тромбы.

Акрамя гэтага, частата сардэчных скарачэнняў павялічваецца, узнікаюць арытміі, павышаецца артэрыяльны ціск. Кожны трэці выпадак гіпертаніі ў мужчын сярэдняга ўзросту справакаваны рэгулярным ужываннем алкаголю.

Аднак кардыяміяпатыю можна ўзяць пад кантроль, калі своечасова спыніцца і завязаць з выпіўкай. Калі гэтага не зрабіць, таксічнае ўздзеянне алкаголю на сэрца будзе працягвацца і пагаршаць ужо наяўныя праблемы. У канчатковым выніку, на апошняй стадыі алкагольнага паражэння сэрца дысфункцыя і разбурэнне яго структур становяцца незваротнымі і, як апагей, развіваецца сардэчная недастатковасць: з'яўляюцца ацёкі на нагах, дыхавіца нават у стане спакою, азызласць твару, ссіненне вушэй, кончыкаў пальцаў, павялічаная печань.

Уплыў алкаголю на печань

Печань – орган-«чысцілішча» ў арганізме чалавека. Прасцей кажучы, яна ачышчае кроў, абясшкоджваючы i пазбаўляючы яе таксінаў і шлакаў.

Алкаголь, трапляючы ў арганізм чалавека, усмоктваецца ў страўнікава-кішэчным тракце – у страўніку, тонкім кішэчніку – і трапляе ў кроў. Прыкладна 10% алкаголю і яго метабалітаў выводзіцца праз ныркі і лёгкія. Такім чынам, печань прымае на сябе ўдар, роўны 90% алкаголю, што спажываецца.

Калі на працягу 10-12 гадоў мужчына ў сярэднім выпівае штодня больш за 40 грам чыстага спірту (= 150 грам гарэлкі або каньяку; або 2 літры піва мацункам 4,5%), а жанчына больш за 20 грам спірту (= 60 мл гарэлкі; або 200 мл віна; або 1 бутэлька піва аб'ёмам 0,5 л і мацункам 4,5%), развіццё алкагольнай хваробы для іх фактычна непазбежна. Гэта вельмі асераднёныя дадзеныя. З'явіцца хвароба раней ці пазней, як і з якімі ўскладненнямі будзе працякаць, залежыць ад індывідуальных асаблівасцяў чалавека: узросту, масы цела, стану здароўя і г.д.

У любым выпадку злоўжыванне алкаголем вядзе да таго, што ў цытаплазме пячоначных клетак назапашваецца тлушч, парушаецца іх нармальнае функцыянаванне. Развіваецца алкагольны гепатоз (тлушчавая печань).

Калі чалавек не спыняе ўжыванне алкаголю, тлушчавая дыстрафія пераходзіць у хранічны гепатыт, а там і да цырозу

Кожны 5-ы залежны ад алкаголю чалавек «дапіваецца» да цырозу печані. Гэта змяненне структуры печані, пры якім фарміруюцца вузлы рэгенеруючай тканкі, падзеленыя праслойкамі злучальнай тканкі. Печань становіцца бугрыстай, набывае шэра-жоўты колер (хаця ў норме мае чырвона-карычневы). Парушаецца функцыя органа. Разрослая рубцовая тканка сціскае дробныя сасуды печані, павышаецца ціск у варотнай вене. Кроў вымушана шукаць абыходныя шляхі, таму ў людзей, якія пакутуюць на цыроз печані, пашыраныя вены стрававода, гемараідальныя вены, вены вакол пупка. Акрамя таго, парушаецца выпрацоўка і адток жоўці, у кроў трапляе лішак білірубіну, – развіваецца жаўтуха, скура хворага набывае насычаны жоўты колер.

Цыроз, – як ні страшна гучыць, – заўсёды пачатак канца. Толькі на самым раннім этапе хваробы яе развіццё можна затрымаць і максімальна адтэрмінаваць з'яўленне ўскладненняў.

Уплыў алкаголю на падстраўнікавую залозу

Падстраўнікавая залоза на рэгулярнае і доўгае ўздзеянне таксічных метабалітаў спірту рэагуе запаленнем – алкагольным панкрэатытам. Пры гэтым ёй абсалютна ўсё роўна, чым яе труцілі: дарагім каньяком, танным «чарнілам», півам або алкагольным сурагатам…

У хваробы ёсць дзве формы: вострая і хранічная.

Развіццё вострага алкагольнага панкрэатыту, як правіла, правакуе вялікая доза алкаголю, ужытая за кароткі час і «за адзін прысест». Тым больш верагоднасць яго ўзнікнення, чым сыцей і багацей была закуска. Залоза ацякае, павялічваецца ў памерах і сціскае органы, якія размешчаны побач, яе абалонка расцягваецца, выклікаючы моцны боль. Даволі часта вострыя алкагольныя панкрэатыты заканчваюцца панкрэанекрозам, пры якім гіне калі не ўся, дык значная частка залозы. Часцей за ўсё з прыступамі вострага панкрэатыту на бальнічныя ложкі трапляюць мужчыны 30-50 гадоў.

Хранічны панкрэатыт – лагічны працяг перанесенага вострага. Хаця зарабіць яго можна і без вострых прыступаў, выпіваючы кожны дзень усяго па 20 грам алкаголю. Хвароба праявіць сябе першымі сімптомамі ўжо праз 2 гады. Чалавек губляе апетыт, яго мучаць пастаяннае пачуццё млоснасці, ваніты і дыярэя.

Пры хранічным панкрэатыце нармальная тканка залозы замяшчаецца тлушчам і злучальнай тканкай, дэфармуюцца пратокі і парушаецца натуральны адток сакрэту падстраўнікавай залозы, парушаецца выпрацоўка інсуліну. Як следства, развіваецца цукровы дыябет. Хранічны панкрэатыт немінуча прыводзіць да страты працаздольнасці і інвалідызацыі.

Уплыў алкаголю на лёгкія

Ніколі не задумваліся, чаму ў горкіх п'яніц голас, як правіла, сіплы?

Падчас ужывання каля 5% метабалітаў алкаголю чалавек папросту выдыхае. Пары спірту пагібельна ўздзейнічаюць на слізістую дыхальных шляхоў і тканку лёгкіх, прыводзячы да адмірання і злушчвання эпітэлію слізістай абалонкі бронхаў і лёгачных альвеол. Бактэрыі і вірусы фактычна бесперашкодна могуць пранікаць у арганізм чалавека. Самая малая прастуда ператвараецца ў зацяжную хваробу, нярэдка з ускладненнямі.

У людзей, якія злоўжываюць спіртным, як правіла, у хранічнай форме працякаюць фарынгіт і ларынгіт. Адсюль і сіплы голас. Яны часта хварэюць на бранхіты і пнеўманіі, якія ў многіх выпадках працякаюць са «сцёртымі» сімптомамі і суправаджаюцца цяжкімі ўскладненнямі.

Паколькі з-за злоўжывання спіртным імунітэт у алкаголіка паніжаны, актывізуецца палачка Коха – узбуджальнік туберкулёзу. Большасць выпадкаў хваробы, якія рэгіструюцца, развіваецца на фоне хранічнага алкагалізму. Непасрэдна сярод алкаголікаў сухоты фіксуюцца ў кожнага пятага.

Уплыў алкаголю на ныркі

Ныркі фільтруюць і выводзяць з арганізма лішнюю вадкасць, а разам з ёй таксіны і прадукты жыццядзейнасці, у тым ліку тыя, якія ўтварыліся пасля перапрацоўкі алкаголю печанню.

Непаладкі ў працы нырак бачныя няўзброеным вокам: апухлыя твары, ацёкі рук і ног, так уласцівыя алкаголікам.

Нават аднаразовы прыём алкаголю парушае працоўны рытм нырак. У аналізе мачы выяўляецца бялок і паталагічны асадак. Чым даўжэй і масіўней ужыванне алкаголю, тым больш пакутуюць ныркі.

Развіваецца алкагольная нефрапатыя. Орган, які пастаянна атручваецца таксічнымі метабалітамі спірту, не ў стане нармальна функцыянаваць. У арганізме назапашваюцца натрый, хлор, азот, таксіны і прадукты жыццядзейнасці, працягваючы яго атручваць. Менавіта пры алкагольнай нефрапатыі з'яўляюцца характэрныя ацёкі твару і канечнасцяў.

Калі не спыніць ужыванне алкаголю на дадзеным этапе, паражэнне нырак можа набыць характар хранічнага гламеруланефрыту, які немінуча прывядзе да нырачнай недастатковасці. Ныркі дэфармуюцца, у іх пачынае разрастацца злучальная тканка, орган мяняе структуру і шчыльнасць, зморшчваецца. 12% усіх хворых на хранічны гламеруланефрыт – алкаголікі са стажам.

Паколькі ныркі актыўна ўдзельнічаюць у працэсах метабалізму і сінтэзе гармонаў, кожныя суткі фільтруюць вялікія аб'ёмы крыві, якая забяспечвае ўсе органы, уключаючы сэрца, найменшы збой у працы нырак тут жа адаб'ецца на арганізме ў цэлым.

Уплыў алкаголю на рэпрадуктыўную сістэму

У траціны людзей, якія хранічна злоўжываюць алкаголем, тым ці іншым чынам праяўляе сябе расстройства рэпрадуктыўнай сістэмы. Прычым тычыцца гэта як мужчын, так і жанчын.

Для мужчын, якія п'юць шмат і часта, характэрныя склератычныя змены ў яечках, пашкоджанне сперматагеннага эпітэлію, што ў сваю чаргу негатыўна адбіваецца на якасці спермы.

У здаровага непітушчага мужчыны чвэрць спермы складаюць хворыя, аслабленыя, дэфармаваныя сперматазоіды. Але іх шанц паўдзельнічаць у апладненні нікчэмна малы, у адрозненне ад здаровых палавых клетак. Алкаголь жа «ўраўноўвае» шанцы для ўсіх. Такім чынам, верагоднасць апладнення яйцаклеткі дэфектным сперматазоідам шматкроць павялічваецца. Адсюль высокая верагоднасць зачацця і нараджэння дзіцяці з рознымі адхіленнямі…

Адначасова з рэпрадуктыўнай функцыяй пад уздзеяннем алкаголю пакутуе і гармонпрадуцыруючая, – у мужчын, якія п'юць, паступова выпрацоўваецца ўсё менш тэстастэрону. Як вынік: у знешнім выглядзе мужчыны праяўляюцца жаночыя рысы, істотна зніжаецца патэнцыя.

Жанчыны, якія злоўжываюць, дапіваюцца да зваротнага эфекту: тэстастэрон (мужчынскі палавы гармон) памаленьку пачынае выцясняць эстрадыёл (жаночы палавы гармон).

У выніку першага ў арганізме жанчыны, якая моцна п'е, празмернасць, а другога – востры дэфіцыт. Дысбаланс гармонаў адбіваецца на знешнасці: рысы твару жанчыны грубеюць, набываюць мужападобнасць. Таксама зніжаецца рэпрадуктыўная функцыя. Нават невялікія порцыі спіртнога могуць прывесці да парушэнняў менструальнага цыклу, а пастаяннае злоўжыванне алкаголем – верны шлях да ранняй менапаўзы.

Дзетародныя органы жанчыны пад таксічным уздзеяннем метабалітаў алкаголю паступова атрафіруюцца. Магчымасць зацяжарыць становіцца малаверагоднай. Калі ўсё ж такі цяжарнасць наступае, а жанчына працягвае піць, высокая верагоднасць самаадвольнага выкідышу. Менавіта так заканчваецца цяжарнасць у кожнай трэцяй пітушчай жанчыны.