Пра тое, як дапамагчы сталым людзям перажыць ізаляцыю, інфармацыйнаму парталу Здаровыя людзі распавяла наш пастаянны эксперт, галоўны пазаштатны герантолаг Міністэрства аховы здароўя, кіраўнік Рэспубліканскага геранталагічнага цэнтра (актыўнага даўгалецця) Людміла Жылевіч.
Чаму пасля 60 гадоў людзям складана
Здольнасць адэкватна рэагаваць на тую ці іншую цяжкую сітуацыю абумоўленая стрэсаўстойлівасцю. У кожнага яна розная. Хтосьці з лёгкасцю спраўляецца нават з самімі цяжкімі праблемамі, у іншых нават невялікія бязладзіца выклікае паніку, пагаршэнне самаадчування (павышэнне артэрыяльнага ціску, пачашчанае сэрцабіцце і часам абвастрэнне хранічных захворванняў). У некаторых выпадках нават патрабуецца дапамога спецыялістаў.
На жаль, зніжэнне стрэсаўстойлівасці развіваецца па меры прагрэсавання старэння. Шмат у чым гэта абумоўлена ўзроставымі зменамі, асаблівасцямі характару чалавека, зніжэннем адаптыўных магчымасцяў арганізма. Разам з тым, высокі ўзровень трывожнасці ў людзей сталага і старэчага ўзросту можа стаць прычынай знясілення рэзерваў адаптацыі, прывесці як да псіхічных, так і фізічных парушэнняў.
Па меры старэння людзі могуць перажываць страту ўпэўненасці ў сабе, пачуццё адзіноты, бескарыснасці, адчуваць страх перад будучым (што асабліва актуальна ў небяспечнай сітуацыі, якая склалася з-за каранавіруснай інфекцыі).
Вялікае значэнне ў сталым узросце адыгрывае сацыялізацыя, магчымасць стасункаў, пачуццё, што патрэбны сваім дзецям і ўнукам. Горш за ўсё для людзей у старэчым узросце – адзінота. Таму вельмі важна ў сітуацыі, якая склалася, забяспечыць ім максімальную падтрымку.
Самаізаляцыя для сталых людзей – гэта не толькі пэўныя абмежаванні. Змена звыклага рытму жыцця можа пазбавіць іх адчування таго, што яны па-ранейшаму самастойныя і актыўныя, што для іх прынцыпова важна. Для сталых нават самастойны выхад куды-небудзь – своеасаблівае пацверджанне гэтага. Цяпер яны пазбаўленыя нават такой магчымасці. Цалкам верагодна, што некаторыя будуць нават пярэчыць прапанове сваіх дзяцей або ўнукаў скарыстацца паслугамі бескантактавай дастаўкі.
Што можна зрабіць
Спецыяліст адзначыла, што працяглы стрэс, сацыяльная ізаляцыя і адзінота ў сталым узросце могуць прывесці да развіцця дэпрэсіі. Самыя частыя прыкметы пачатку захворвання – пачуццё стомленасці, праблемы са сном, адчуванне, што не хапае жыццёвых сіл, трывога і хваляванне. Прычым у сталым узросце дэпрэсія можа выяўляцца выключна фізічнымі сімптомамі, напрыклад, адсутнасцю апетыту, стратай вагі, болем, які складана апісаць або растлумачыць, а таксама расстройствамі стрававальнай сістэмы.
Іншымі прыкметамі могуць быць бяссілле, складанасці з канцэнтрацыяй увагі і немагчымасць перажываць радасць. Дэпрэсія таксама зніжае жаданне рухацца, а гэта ў сваю чаргу пагаршае стан, зніжае дзеяздольнасць сталага чалавека.
Ва ўмовах ізаляцыі для захавання псіхалагічнага здароўя сталых людзей немалаважна, каб актыўнасць сацыяльных стасункаў і фізічная актыўнасць заставаліся максімальна набліжанымі да звычайнага жыцця.
Абавязкова трэба высыпацца. На думку вучоных, стрэсаўстойлівасць шмат у чым залежыць ад якасці і колькасці сну чалавека.
Прыдумайце занятак, які мае на ўвазе клопат пра сваіх блізкіх, але пры гэтым не вымагае выхаду з дому. Напрыклад, раскажыце пра магчымыя хобі (рукадзелле, кулінарыя, рамёствы і г.д.) або нагадайце пра захапленні, якія цікавілі раней вашых блізкіх (можа хтосьці добра вязаў або шыў, хтосьці захапляўся жывапісам, і зараз самы час прыгадаць гэтыя навыкі ). Асабліва добрыя заняткі, якія задзейнічаюць дробную маторыку рук. Гэта эфектыўны спосаб прафілактыкі старэчай прыдуркаватасці. Запампуйце ім любімыя пазітыўныя фільмы і серыялы, папоўніце бібліятэку новымі кнігамі.
У гэтых умовах вельмі важна рэгулярна тэлефанаваць сваім блізкім. Пры гэтым не варта пытацца толькі пра іх стан здароўя і самаадчуванне ці пра тое, ці не выходзілі яны з дому. Абавязкова варта распавесці, як прайшоў дзень у вас, падзяліцца сваімі пазітыўнымі навінамі, усяліць у іх упэўненасць у спрыяльным зыходзе пандэміі. Падтрымайце пахвалой іх жаданне весці актыўны лад нават у хатняй адзіноце.
Растлумачце ім, што выхад на вуліцу магчымы толькі ў выпадку неабходнасці. Калі яны жывуць у сельскай мясцовасці, у асобным доме, яны могуць гуляць па прысядзібным участку. Сонейка і свежае паветра спрыяльна адаб'ецца на іх псіхалагічным статусе. Проста раскажыце ім пра тое, як моцна вы іх любіце і ганарыцеся тым, як яны стойка пераносяць нягоды самаізаляцыі, адзначыла эксперт.
Купіце ўсе неабходныя лекі. Растлумачце, што ў выпадку, калі закончыўся рэцэпт, ісці да ўрача працягваць яго не абавязкова. Неабходна патэлефанаваць у паліклініку, і яго прынясуць дахаты, дадала эксперт.
Як варта харчавацца падчас ізаляцыі? Гэтак жа, як і ў звычайны час. Важна, каб рацыён быў збалансаваны. Штодзённае меню павінна ўключаць не толькі мяса і крупы, але і гародніну, садавіну і зеляніну.
Дарэчы, вучоныя з Гарвардскага ўніверсітэта даведаліся, якія прадукты варта ўключыць у свой сняданак, каб на працягу дня не паддавацца негатыўным эмоцыям і ўмацаваць стрэсаўстойлівасць. У выніку эксперыменту высветлілася, што найбольш высокі парог супраціўляльнасці да стрэсу аказаўся ў тых, хто на сняданак ужываў неабходную норму бялку.
Калі ўсё ж такі ваш сталы родзіч вырашыў выйсці з дому, трэба нагадаць, што пасля гэтага варта абавязкова памыць рукі, працерці антысептыкам банкаўскую картку, мабільны тэлефон і звязку ключоў, а таксама ручкі дзвярэй.
Будзьце ўважлівыя да зменаў у псіхічным стане вашых блізкіх сталых людзей! Гэта дапаможа ім своечасова пазбегнуць наступстваў, пераадолець стрэс і напружанне ў гэтай няпростай сітуацыі.
Падпісвайцеся на наш канал у Telegram, групы ў Facebook, «УКантакце», у «Аднакласніках» – і будзьце ў курсе свежых навінаў! Толькі цікавыя відэа на нашым канале YouTube, далучайцеся
