Архив постов: Красавіка 2025

— О-о, куды я патрапіў! Няўжо такое насамрэч існуе?

Кірпаносы, віхрасты хлапчук сядзеў на беразе кручы над ракою і размаўляў з птушкамі і матылькамі. А яны, гэтыя заўзятыя спевакі ды рознакаляровыя модніцы, што між радаснымі сваімі спевамі-посвістамі сноўдаліся туды-сюды, садзіліся яму на плечы, на рукі, а самыя смелыя – і на яго светлавалосую галаву.

Хлопчык  углядаўся, гладзіў каторага, штосьці нашэптваў. А яны ў падзяку лашчылі яго твар дотыкам крылцаў ды зіготкіх лапак. А як падляцела Сарока, ён схапіў яе ды як шпурне з кручы ў раку.

Круча тут абрывалася стромкай жоўта-чорнай сцяной і толькі ўнізе, пры самай рацэ, заканчвалася пакатым шаўкавіста-зялёным схілам. І там з-пад раскідзістага вербалозу, дзе сядзела кнігаўка, булькатала крынічка.

— Навошта ты Сароку пакрыўдзіў? Можа, яна павітацца захацела.

— А ты што, у люстэрка глядзішся? – устрапянуўся хлопчык. – Вось і любуйся сабою, і не замінай мне сканцэнтравацца!

— Во як! Якія мы камп’ютарныя нервовыя! Спусціся сюды ды пабачыш, што тут за цікавосткі такія! А разам і прабычацца патрэбна, - падклікала яго Кнігаўка.

— Яна ўжо зляцела, - казаў Лёнік. – І не надта што затуляй тую зладзюжку, не заплача. Яна калісьці  ў мяне нататнік у залатой вокладцы сцянула да сябе ў гняздо і раскудлаціла на шматкі, а ты за яе…- І ўсё ж, што там такое цікавае, што  паўгадзіны любуешся?

— Люстэрка!

— Якое шчэ люстэрка ў трыснягу?

— А вось такое - Крынічка! Гэта мяне як заваражыла сваёй жывой крышталёвасцю, якое пераліваецца цераз ніжэйшы край, а імклівыя струменчыкі праклалі вунь у той траве і прыбярэжным пяску раўчукі да самай ракі. Вось і ўглядалася.

— Кнігаўка, а няўжо так цікава?

— Яшчэ як! Углядалася ў яе свежаць і разважала пра тое, што дзякуючы гэтай крынічцы мы, птушкі, ды  звяры будзем круглы год з вадою, - адказвала вясёлая Кнігаўка. - Гэта вам, людзям, лета або зіма – усё адно, вада ёсцека ў калодзежы, або ў кране. А нам трэба самім аб усім дбаць.

Выказалася і зляцела на бліжэйшы поплаў.

Раптам падляцеў да хлопчыка матылёк з ярка-блакітна шаўкавістымі крылцамі і сеў на вуха.

— Давай знаёміцца! Я— Блакітны Ікар! А цябе як зваць?

— А я - Лёнік! Бачу, што ты і сапраўдны на самалёт падобны! Такі ж вялікі і бліскучы.

— Ну прывітанне! А як жа, самалёт! Ну, а ты хто, Лёнік з канапушкамі? – спытаў матылёк. – І чаму ты такі сумны? Радуйся вясне!

— Прывітанне, матылёк! Я – школьнік, у трэцім класе вучуся. Сумны, кажаш. А я і сам не ведаю чаму. Нічога не хочацца рабіць.

— Як гэта нічога не хочацца? Што зрабілася? А ну, давай расказвай!

— Разумееш, на ўроку прыродазнаўства нам задалі “схадзіць у прыроду” і ўвачавідкі пазнаёміцца з яе насельнікамі – птушкамі, матылькамі, жучкамі рознымі.

— Дык гэта ж цудоўнае заданне!

— Вось іменна, што цудоўнае! Я і пайшоў па інэрнэце блукаць. Там так здорава! Столькі ўсяго цікавага! А тата з мамай сварыліся на мяне і ўрэшце на месяц забаранілі ў кампютары забаўляцца. Сказалі, каб ішоў не ў віртуальны свет, а з мальбертам да рэчкі, што нібыта незвычайная сярэбраная лента,  цячэ, працягнуўшыся каля горада.

— А тут (адкуль толькі ўзялася!) Кнігаўка пралятала, ну і падтрымала намеры бацькоў. Сказала, што і ёй будзе з кім паразмаўляць: “Чыы-ы-вы, чыы-ы-вы, чыы-ы-вы…”, бо ўсё на сваім гняздечку сядзіць, што зусім непадалёку аліўкава-бурыя яечкі з чорнымі плямінкамі сагравае.

— Дык што тут кепскага?

— А тое, што трэба ўсё запісваць, а потым расказаць ля дошкі, што бачыў, якія змены ў прыродзе адбыліся, якія кветкі і дзе растуць.

— І што?

— А тое, што я, як будучы мастак, ўсё ўбачанае павінен перанесці на паперу, намаляваць акварэллю, разумееш?

— Ура-а! Блакітны Ікар будзе ў эпіцэнтры карціны! Ці не так, Лёнік?

— Вось гляджу на ўсё гэта і думаю, як намаляваць, каб усё ўмясцілася на аркуш? І тады я буду лепшым у класе!

— Лепшым ты і так станеш! Толькі навошта ўсё уціскаць на адзін аркуш? Выбірай галоўнае і малюй!

— Ну гэта ты па-свойму разумееш, я ж не ведаю ні кветак, ні птушак, - недаўменна адказваў хлопчык Лёнік. (Ён і сам не ўяўляў, што хацеў сказаць матылёк). - А там, у камп’ютары, я ўжо многа гульняў закрытымі вачыма ведаю, дзе шмат узроўняў прайшоў, засталося яшчэ крыху, і я стаў бы пераможцам, - голас Лёніка зазвінеў і вочы заблішчэлі.

— Не-е разумею, - працягваў матылёк. – Вось дык цікава, жывеш сярод прыроды, а сутыкнуўся з ёю ўпершыню! І табе даражэй тыя штучныя камп’ютарныя забавы за гэтую прыгажосць?

— Ну-ну, не задзірайся, - пагрозліва агрызнуўся будучы мастак. - Я бачу навакольны свет, чаго яшчэ трэба?

— Бачыць мала, яго разумець трэба!

— Ой, толькі не трэба павучаць, - супрацівіўся Лёнік. – Цяпер час такі!

— А ніхто і не павучае, толькі падказваю. Лёгка збіцца з тропу, толькі ці лёгка на яго вярнуцца.

Міма іх праляцеў доўганогі Бусел у чырвоных ботах, за ім – чародка Драздоў і колькі рознакаляровых матылькоў з непрадказальнымі траекторыямі палёту.

— Ты толькі зірні, зірні! Яны такія яркія, і кожная на ўздзіў без канца прыгажуня, якіх ты яшчэ не бачыў.

— Я толькі ведаю капусніцу ды крапіўніцу, - выказаўся Лёнік, - і развёў рукамі.

— Галоўнае – пільна ўглядайся ў наваколле! Запамінай аблічча, рухі…

Нечакана перад імі, гучна закрычаўшы: “Эррр…эрррр…кува”, вылецела буравата-белая курапатка.

— Цьфу! – плюнуў у бок Лёнік. – Напалохала!

— Ха-ха-ха… - зарагатаў Блакітны Ікар. - Цяпер ты на свае вочы бачыш: вось дзе сапраўдныя забавы! Толькі паспявай занатоўваць у памяці, а потым перанясеш на паперу.

— Я не паспею.

— Яшчэ як паспееш! Табе ўсяго што і патрэбна, дык гэта любіць кожную жывую істоту! Хаця б поглядам. І яны самі да цябе пацягнуцца. Зірні, вунь качкі ляцяць!

“Віць, віць, віць”, - над іх галовамі часта-часта засвісталі, махаючы крыламі буравата-шэрыя птушкі. І селі непадалёку.

— Кра-кра-кра, - неўзабаве данеслася адтуль.

А яшчэ праз хвіліну яны выплылі акурат насупраць юнага мастака:

— Лёнік, намалюй нас! – у адзін голас звярнуліся да яго Качкі. - І паспяшайся! А тое ў лазняку хітрая пралаза ў рыжым кажушку з візітам цікуе.

Лёнік нарэшце ўвайшоў у творчы запал, і на аркушы акрамя рэчкі быў Бусел з Драздамі, Кнігаўка з Качкамі і яшчэ многа што.

— А вунь і чорны з фіялетавым адлівам Грак прыляцеў, апусціўся ля самай вады, бачыш? “Кр-крр, кр-крр, кр-крр…” – вымаўляе. - Дзівіцца твайму з’яўленню. Напэўна, цікава і яму патрапіць на тваю карціну.

— Я толькі і марыў цябе сустрэць, Грак! – гукнуў Лёнік і літаральна за колькі рухаў алоўкам зрабіў партрэт таго франта.

Грак павольна хадзіў па беразе, углядаючыся ў ваду, раз-пораз спыняўся, браўся крыламі ў бокі, папраўляў белы гальштук-бабачку, пазіраваў мастаку. Мусіць, і ён у тыя хвіліны марыў аб адным, што абавязкова падорыць свой партрэт любай сяброўцы.

— Хаця не абыдзі ўвагай вунь тую пару Лебедзяў! – прапанаваў Блакітны Ікар.

— І Сіваграка, і чараты, і аер са стракозамі, і нават вунь тыя спелыя суніцы… - ўжо бачу. І ўсё бачу! І не абміну, не хвалюйся! Галоўнае – у цэнтры карціны будзеш ты! І назавём яе – “Адзін на адзін з прыродай”.

— Ну вось і цудоўна! Так што крыўдзіцца ні накога не трэба, - дадаў Блакітны Ікар. – Кожную, асабліва бацькоўскую, параду шануй і цані! Урэшце, трэба быць удзячным усім, Лёнік, зразумеў?

— Ды ўжо зразумеў. Вось ты, матылёк, добразычлівы мой сябар, а я і не ведаю, чым цябе падсілкаваць, - пацікавіўся Лёнік. – У мяне акрамя бутэрбродаў з сырам нічога няма.

— Для мяне харч па ўсім наваколлі! Бач, колькі квецені навокал! І сталуемся мы нектарам кветак, - адказаў Блакітны Ікар.

— Напэўна, гэта так здорава?

— Так, Лёнік. Смаката! Акрамя таго што самі радуемся такому харчу, дык яшчэ і для чалавека і для саміх раслін карысць прыносім.

— Як гэта?

— Збіраючы нектар, мы адначасова апыльваем іх. І расліны, кветкі, дрэвы даюць сваё  плады, якія спажывае кожны ахвотны, у тым ліку і ты.

— Як цікава! А скажы мне, калі ласка, а вось такія неверагодныя каляровыя ды фігурныя спалучэнні ва ўборах і ў цябе, і ў тваёй сяброўкі?

— Не, нашыя шаўкавістыя крылцы, якія, дарэчы, на сонцы пераліваюцца, маюць розную афарбоўку, - распавёў Блакітны Ікар. – Маю прыгажосць ты бачыш, а вось у маёй сяброўкі – карычневы тон з паўмесяцавымі аранжавымі плямамі.

— От здзівіў, дык здзівіў! – усцешыўся Лёнік.

Сапраўднае ж дзіва было наперадзе. У той дзень на ўроках толькі і казалі што пра карціну Лёніка. Гэта ён адзін з класа “схадзіў” у жывую прыроду і падцвердзіў цудоўным малюнкам, які ні адной віртуальнай вандроўкам не пад сілу зрабіць. Нездарма яго карціна “ Адзін на адзін з прыродай” адразу знайшла сваё месца ў школьным музеі.

А тая крынічка ля ракі бурліць і плюскоча. Імклівымі ручайкамі пераліваецца, сцякае па раўчуках на поплаў, дзе жыватворнай вільгаці чакаюць як хадзячыя, так і лятаючыя, і поўзаючыя – усё жывое на гэтай зямельцы.

І зараз Лёнік, які дакрануўся да чыстай душы Прыроды, расказвае пра яе неспазнаную таямнічасць і загадкавасць. Каб не было такіх прасветленых куточкаў, не было б і той прыгажосці, якой дыхае светла плынная наша краіна.

Шкодныя звычкі не пазычаюцца, або Калі вучоба не ў радасць. Частка 6 (казка) + аўдыё

Традыцыйна ў Беларусі памінаюць памерлых продкаў на Дзяды. Адбываецца гэта некалькі разоў на год. Адзначаюць Масленічныя, Радаўніцкія, Духаўскія, Пятроўскія, Дзмітраўскія Дзяды.

Радаўніцкія Дзяды ці Радаўніца – паганскае свята ўсходніх славян, якое прынята адзначаць на дзявяты дзень пасля праваслаўнага Вялікадня. Афіцыйна святочным днём лічыцца аўторак. Аднак не ва ўсіх рэгіёнах Беларусі Радаўніцу адзначалі на другі дзень тыдня. На Палессі, напрыклад, днём ушанавання памерлых продкаў быў чацвер.

Першапачаткова Радаўніцу святкавалі тры дні. Першы дзень прысвячалі абрадам, звязаным з ушанаваннем Зямлі. Другі дзень адводзіўся для памінання і аплаквання продкаў. А на трэці дзень усе — хто жывуць на гэтым свеце і нябожчыкі — святкавалі вясну.

Але ў розных краіны рэгіёнах былі свае звычаі. На Палессі ў памінальным абрадзе бралі ўдзел толькі жанчыны. А на Міншчыне перад паходам на магілы родных прыходзілі да курганоў-волатаў. Лічылася, што там продкі ўсіх людзей — веліканы-волаты. І шанаваць іх памяць неабходна, інакш у складаныя часы яны не дапамогуць.

Звычайна курганы-валатоўкі падсыпалі, а на іх вяршынях закопвалі фарбаваныя яйкі. Таксама на курганы высыпалі вуголле, а чыгуны, у якіх іх неслі, разбівалі і там пакідалі. У паўночна-ўсходніх рэгіёнах Беларусі быў іншы абрад: курганы ўпрыгожвалі галінкамі і першацетамі, а пасля вадзілі карагоды.

Звычайна да Радаўніцы рыхтаваліся загадзя: прыбіралі магілы, гатавалі святочную ежу. У залежнасці ад традыцый рэгіёна рабілі ад сямі да дванаццаці страў. У некаторых традыцыях лічылася, што колькасць страў абавязкова павінна быць няцотнай. На Радаўніцу пяклі бліны і пірагі, смажылі яешню, рыхтавалі куццю і бабку.

Яйкі фарбавалі не ў чырвоны колер, як на Вялікдзень, а ў зялёны ці жоўты. На Палессі такія яйкі называлі «жаласнымі». У памінальны дзень збіралі пачастункі для продкаў і ўсёй сям'ёй, ішлі на могілкі. Магілы накрывалі ручнікамі, запальвалі свечку, выкладвалі велікодныя стравы.

Гаспадар каля магілы ў зямлю закопваў фарбаванае яйка. Памінальная трапеза пачыналася з запрашэння нябожчыка. Звычайна казалі: «Святыя радзіцелі, хадзіце да нас хлеба-солі кушаць!» Па заканчэнні памінак казалі: «Маі радзіцелі, выбачайце, не дзівіцеся, чым хата багатая, тым і рада». Пасля абеду і лёгкіх гутарак частку святочнага абеду пакідалі на магіле і сыходзілі. Увечары моладзь адпраўлялася на гулянні, пелі песні, гулялі ў біткі, а сталыя людзі заставаліся дома.

З Радаўніцай, як і з іншымі святамі з паганскімі «каранямі», звязана шмат прыкмет. На Радаўніцкія Дзяды мыліся вясновым дажджом, што прыносіла шчасце і здароўе. А калі біў першы вясновы гром, то маладыя жанчыны мыліся дажджавой вадой праз сярэбраныя і залатыя кольцы — для захавання прыгажосці і маладосці. На Радаўніцу не працавалі на зямлі, каб продкі «не выйшлі» з зямлі. І не мыліся ў лазні, бо даўней у гэты дзень яе тапілі для памерлых родных.

Радаўніцу нельга называць толькі журботным святам, бо з ім звязаны і ўспаміны пра родных, і вера ў вечнае жыццё, і радасць гэтага дня.

Вы ведалі, што Беларусь — гэта радзіма мяккага клінковага сыру? А верхнядзвінскія сыравары адвозілі свой смачны прадукт у Варшаву і Берлін? Так, аказваецца нашу краіну па праве можна называць «сырнай».

Самым простым у падрыхтоўцы быў клінковы сыр — белы і мяккі. Яго рабілі з кіслага малака, якое перапальвалі і злівалі сыроватку. Пакінуты згустак змяшчалі ў палатняны мяшок, шчыльна завязвалі і вешалі пад сталом або на печы. Праз некалькі дзён сыр у форме клінка быў гатовы. Мяккі сыр елі з хлебам і травой, падавалі яго да святочнага стала і проста елі ў пост.

Клінковы сыр  рабілі з тлустага казінага малака, а ў якасці закваскі выкарыстоўвалі кавалачак лімону.

Вырабіць клінковы сыр параўнальна проста. Посуд з сыроваткай (са стыхійна скіслым малаком) апускаюць у вядро з гарачай вадой. Для большай тлустасці можна яшчэ дадаць смятану. Затым згустак адцэджваюць у палатняным мяшочку і кладуць пад прыгнёт (ці пад адмысловы прэс). Пакідаюць так на 1–2 сутак, папярэдне пасаліўшы і дадаўшы кмен. (Характэрная прапорцыя: на 5 л. сыроваткі — 1 ч. лыжка солі і 2 ч. лыжкі кмена). Праз 5-6 ці больш гадзін сілу прэса можна павялічыць удвая. Гатовы сыр мае выгляд маналітнага (не рассыпістага) бруска. Раней замест кмена часам дадавалі мак, чарнушку, розную рэзкую траву. Затым сыр сушылі, як правіла, пад столлю сялянскай хаты. Практычна да цвёрдасці каменя, так што перад ужываннем яго трэба было доўга размочваць. Або крышыць нажом — інакш была рэальная рызыка зламаць зубы.

Цёрты тварожны сыр можна было ўжываць як інгрэдыент розных страў. Аж да сярэдзіны XIX стагоддзя, выраб сушанага тварожнага сыра быў ці ледзь не адзінай магчымасцю захавання запасаў малака ў традыцыйнай замкнёнай натуральнай гаспадарцы. Але сыр быў большы, чым проста прадуктам. У нейкім сэнсе — гэта яшчэ і захавальнік сямейнай памяці. Беларускі дызайнер і этнолаг М. Анемпадыстаў пісаў, што мяшочкі-клінкі для вырабу сыру часам перадаваліся ад бабулі да ўнучкі. Разам з самым дарагім: заручальным пярсцёнкам. Кожны мяшочак меў свой унікальны малюнак шва. Па яго адбітку ўважлівая гаспадыня магла адрозніць свой уласны сыр, нібы ўласнае дзіця, ад сыра суседзяў

А яшчэ, каб сыр лепей захоўваўся, яго злёгку падсушвалі ў негарачай печы да ўтварэння жоўтай скарынкі.

Сыр з кменам ці кропам. Для прыгатавання традыцыйнага сыру часта выкарыстоўвалі спецыі — яны дапамагалі кансерваваць прадукт, рабілі яго смак больш насычаным і багатым.

На другі дзень Вялікадня на стале беларускіх шляхцічаў традыцыйна з'яўляўся плаўлены сыр. Яго гатавалі са свежага тварага з дабаўленнем яек і сметанковага масла, а таксама дробкі солі і перцу. Смачным сырам змазвалі хлеб або падавалі яго з грыбамі і травой у якасці закускі.

Сычужны сыр гатавалі толькі на продаж, зрэдку яго можна было ўбачыць на стале ў заможных шляхцічаў. Увесь сакрэт сыра ў сычузе — частцы страўніка быка ці свінні, які мылі і замочвалі ў саляным растворы.

Гатаванне такога прадукта патрабавала вялікага майстэрства, таму сычужны сыр ніколі не быў даступным і сёння яго гатуюць толькі ў некаторых фермерскіх гаспадарках пад замову.

Легенда аб сыры

Як сцвярджаюць гісторыкі, на тэрыторыі сучаснай Беларусі налічвалася да 200 сыраварняў. У асноўным гэта былі сямейныя прадпрыемствы, дзе сыр гатавалі некалькі чалавек практычна ў хатніх умовах.

Прамысловыя сыраварні з'явіліся ў нас у другой палове XIX стагоддзя, і прадукт тут варылі па еўрапейскіх тэхналогіях з захаваннем усіх тонкасцей працэсу.

Галоўкі сыру з беларускіх гарадоў можна было ўбачыць і ў Расіі, і ў гарадах Еўропы. Таксама шанаваўся тлусты тварог і іншыя малочныя прадукты.

У XIX і пачатку XX стагоддзя асаблівую славу набылі сыры з паўночнай Беларусі. Калі б тады існавала паняцце мясцовага брэнда, то сыр з Дрысы (сучасны Верхнядзвінск) сапраўды быў бы па-за канкурэнцыяй.

Прамысловая вытворчасць прадукта пачалося ў Дрысе ў 1932 годзе. Тады ў мястэчку быў пабудаваны масла-сыраробны завод, у навакольных вёсках таксама працавалі цэхі па вытворчасці масла і сыру.

У многіх гарадах Беларусі працуюць сыраробныя заводы або цэхі па вытворчасці сыру. Амаль усюды выпускаюцца цвёрдыя сыры тыпу «Гауда», «Пашахонскі» ці «Расійскі», часта можна сустрэць сыр з дзіркамі, вырабляюцца гатункі з цвіллю тыпу «Бры».

А ў невялікім Тураве гатуюць сыры па італьянскіх рэцэптах. У лінейцы прадуктаў ёсць і мяккая рыкотта, і маскарпонэ, і далікатная мацарэла ў шарыках.

З кожным днём сырная геаграфія толькі пашыраецца, і ў вас заўсёды ёсць магчымасць знайсці той самы смак родам з Беларусі. У вайну амаль усё абсталяванне было знішчана або разрабавана, і пасля вызвалення Беларусі сырную прамысловасць прыйшлося аднаўляць практычна з нуля.

Полацкія сырнікі. Пакрокавы рэцэпт.

«Лабірынты памяці» — гэта першы выставачны праект Лізаветы Пастушэнка ў Нацыянальным мастацкім музеі Рэспублікі Беларусь. У экспазіцыі прадстаўлена больш за 30 твораў, выкананых у розных тэхніках графікі, у тым ліку змешанай з выкарыстаннем такіх матэрыялаў, як сепія і сангіна.

Лізавета Пастушэнка — беларускі мастак-графік, чыя творчасць ахоплівае шырокі спектр тэм і тэхнік. Яна вядомая сваімі алегарычнымі і філасофскімі работамі, а таксама цікавымі ілюстрацыямі да дзіцячых кніг. Аўтар з'яўляецца сябрам Саюза мастакоў Беларусі і загадчыкам падрыхтоўчага аддзялення Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў.

Графічныя работы мастачкі адрозніваюцца глыбокім эмацыйным зместам і трапяткім стаўленнем да гісторыі і традыцый сваёй краіны.

У работах яна выкарыстоўвае розныя тэхнікі, такія як літаграфія, ксілаграфія, лінагравюра і акварэль, што дазваляе ёй ствараць унікальныя мастацкія вобразы.

Лізавета Анатольеўна нарадзілася ў 1982 годзе ў Мінску. Скончыла дзіцячую мастацкую школу №1 імя В.К. Цвіркі, Мінскую дзяржаўную гімназію-каледж мастацтваў, Беларускую дзяржаўную акадэмію мастацтваў па спецыяльнасці «Графіка».

З 2005 года Лізавета актыўны ўдзельнік і пераможца рэспубліканскіх і міжнародных праектаў, мастацкіх выставак і пленэраў, сярод якіх: «Восеньскі салон з Белгазпрамбанкам» (2015–2023), «Арт-Мінск» (2018–2024), «Арт-Панарама», выстаўка намінантаў на Нацыянальную прэмію ў галіне выяўленчага мастацтва (2023, Мінск), «Станковая і кніжная графіка ХХ–ХХI стст.» (2023, Мінск). Удзельнік міжнародных праектаў, рэалізаваных пры падтрымцы Міждзяржаўнага фонду гуманітарнага супрацоўніцтва дзяржаў — удзельніц СНД: пленэр і выстаўка «Здраўнёва ў асобах і лёсах», прысвечаны 175-годдзю І.Я. Рэпіна (2019, Віцебск), графічны пленэр і выстаўка «Масты» (2021, Санкт-Пецярбургская дзяржаўная мастацка-прамысловая акадэмія імя А.Л. Шцігліца). Удзельнік выстаўкі, прысвечанай 500-годдзю першага выдання паэмы «Песня пра зубра» (2023).

Разам з выставачнай дзейнасцю Лізавета Пастушэнка прымае ўдзел у афармленні мастацкіх кніг і навучальных дапаможнікаў у дзяржаўных выдавецтвах «Мастацкая літаратура», «Народная асвета», «Літаратура і мастацтва». Сярод выдадзеных кніг: «Залатая яблынька» (2007), «Мінск і крумкач. Парыж і прывід» (2010), «Крынічка Буль-Буль» (2010), «Нам засталася спадчына» (2011).

Аўтар актыўна супрацоўнічае з Нацыянальнай кінастудыяй «Беларусьфільм». У якасці мастака-пастаноўшчыка і мастака па фонах працавала на анімацыйных фільмах «Сараканожка» (2011), «Гуслі» (2019), «Азбука небяспек – 2» (2020), «Мемарыяльныя помнікі Беларусі. Прарыў» (2024).

Графічныя творы Лізаветы Пастушэнка знаходзяцца ў філіяле Віцебскага абласнога краязнаўчага музея «Музей-сядзіба І.Я. Рэпіна «Здраўнёва», Светлагорскай мастацкай галерэі «Традыцыя» імя Р. Пранішнікава, музейным фондзе Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў, музеі Свята-Успенскага Жыровіцкага манастыра, Набярэжначалнінскай карціннай галерэі імя Г. Хакімавай (Рэспубліка Татарстан, Расія), прыватных калекцыях Расіі, Германіі, Францыі, Польшчы, Іспаніі і іншых краін.

«Мая прафесія — гэта кісларод». Юлія Мацура расказала пра асабістае стаўленне да мастацтва

15 красавіка ў мастацкай галерэі «Мастацтва» адбылося адкрыццё выстаўкі «Шыфры». Мастак Дар’я Ерамеева, пераасэнсаваўшы беларускія традыцыйныя ўзоры, стварыла серыю карцін, у якіх спалучаюцца чорна-белыя арнаменты і яркія каляровыя рашэнні.

Дызайнеры Наталля Павільцава і Аксана Панамарэнка распрацавалі крэатыўныя ювелірныя вырабы, ідэі для якіх навеялі карціны Дар’і: «Дажынкі», «У раўнавазе», «Саракі», «Шчукі», «Формула палёту».

Аўтар выстаўкі была прызнана лепшым фатографам Еўропы. Віцяблянка Дар'я Ерамеева стала першай з Усходняй Еўропы і першай прадстаўніцай жаночага полу, якая атрымала такі высокі тытул і галоўны прыз прэстыжнага міжнароднага конкурсу «Залатую камеру».

У яе скарбонцы дзясяткі сусветных прэмій. Творчы брэнд жывапісу і фатаграфіі — DASHA ART — даўно стаў вядомым. Дзяўчына з'яўляецца сябрам Беларускага саюза дызайнераў, Асацыяцыі еўрапейскіх фатографаў.

Работы нашай зямлячкі ўпрыгожваюць вокладкі самых прэстыжных выданняў па фотамастацтве, іх можна ўбачыць на станцыі метро ў Барселоне, на вуліцах Мілана. Яе творы былі прадстаўлены ў Тайландзе, Кітаі, Францыі, ЗША.

Усе яе персанажы размешчаны ў геаметрызаванай мастацкай прасторы. Услед за мадэллю глядач пераносіцца ва ўмоўны свет формаў і колераў, дзе чалавек — толькі частка гэтага незвычайнага свету. І жанчына, і аблічча, якое заблудзілася ва ўзоры з рознакаляровых колаў і трыкутнікаў, сведчаць аб тым, што сусвет можа існаваць па законах прыгожага — важна толькі злёгку навесці ў ім парадак.

Імпульсам для стварэння чарговай работы могуць паслужыць самыя нечаканыя рэчы. Мастачка знаходзіць натхненне ў самых звычайных рэчах вакол, паэтызуючы любы бытавы прадмет, няхай гэта будзе стары імбрычак або сетка для абароны ад пчол — першапачатковая функцыя не важная, вынікам будзе твор мастацтва.

Дадзены праект вельмі незвычайны для нашай мясцовасці. Пад карціны Дар’і былі прыдуманы ювелірныя ўпрыгожанні і такі сінтэз разам нібы магчымасць разважаць над розным мастацтвам у адным кантксце.

Прастаўленая выстаўка выглядае вельмі стыльнай, каляровай, яе экспанаты кідаюцца ў вочы, нават калі толькі бачыш іх з вуліцы праз вакно, ужо зацікаўлівае падача мастацкага матэрыялу і ідэя.

Тут можна ўбачыць як яркія абстрактныя работы, так і экспанаты ў цёплых танах. Усе яны выкананы ў стылі кубізму, супрэматызму і сюррэалізму.

DASHA ART — гэта свайго роду стыль, у якім ярка праяўляе сябе маляўнічая стыхія. Невыпадкова сярод прадстаўленых на выстаўцы твораў можна ўбачыць і прысвячэнні мастакам-авангардыстам, якія праславілі Віцебск на ўвесь свет. Апошнія некалькі гадоў Дар'я і сама ўсё часцей эксперыментуе з жывапісам. Тым цікавей азірнуцца назад - і зірнуць на ключавыя работы з фотапраектаў розных гадоў.

На сённяшні дзень на рахунку аўтара — дзясяткі ганаровых узнагарод у міжнародных конкурсах дызайну і сучаснага мастацтва, а таксама перамог у фотаконкурсах, у тым ліку прэстыжных Siena International Photo Awards, International Photography Awards (IPA), Moscow International Foto Awards (MIFA) і многіх іншых. У 2020 годзе Дар'я атрымала званне лепшага прафесійнага фатографа Еўропы па версіі FEP. У тым жа годзе яна прадстаўляла сваю краіну на Сусветнай выстаўцы ў Дубаі, стаўшы аўтарам экспазіцыі ў нацыянальным павільёне Рэспублікі Беларусь. У 2023-м DASHA ART стала адным з аўтараў-лаўрэатаў Эрарта Прэміі.

Кранальныя гісторыі пра жыццё. У Мінску прэезентавалі выстаўку, прысвечаную рамяству Кітая

Урачыстае адкрыццё выстаўкі «Партрэт народа. Рамяство і мастацтва Кітая» прайшло ў Нацыянальным мастацкім музеі Рэспублікі Беларусь. Выстаўка заклікана адлюстраваць бытавыя аспекты жыцця традыцыйнага Кітая, яго разнастайнасць і сутнасць.

Рамяство і мастацтва з'яўляюцца часткай культуры, адлюстраваннем жыццёвага ўкладу. Гэта справядліва і для шэдэўраў, натхнёных рэлігійна-філасофскімі ўстоянымі канструкцыямі, і для твораў, створаных у першую чаргу для бытавых мэт. Паколькі і ў простых рэчах праяўляецца пэўная тэхналогія і майстэрства выканання, уласцівыя дадзенаму этапу культуры, і канстанты яе (культуры) светапогляду.

Выстаўка размясцілася ў новым корпусе НММ на вул. Карла Маркса. У экспазіцыю ўключана больш за 80 твораў з калекцыі дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва Усходу Нацыянальнага мастацкага музея Рэспублікі Беларусь, выкананых у розных тэхніках — тут і разьба па дрэве і косці, эмаль, лакавы роспіс, фарфор, традыцыйная вышыўка тунхуа, выкананая найтанчэйшымі шаўковымі ніткамі. Многія экспанаты ўпершыню прадстаўляюць увазе гледачоў, сярод іх — новыя папаўненні ў калекцыі НММ.

— Выстаўка выклікае непадробную цікавасць, гэта радуе, — адзначыла першы намеснік генеральнага дырэктара Нацыянальнага мастацкага музея па навуковай, міжнароднай і асветніцкай дзейнасці Вікторыя Кузьміна. — Супрацоўніцтва з Кітайскай Народнай Рэспублікай мае глыбокія карані ў нашай краіне, і калі расказваць пра дзейнасць нашага музея, то выставы мастацтва Кітая сталі традыцыйнымі на нашых пляцоўках. У мінулым годзе ў рамках святкавання Новага года па кітайскім календары ў нас прайшло ўрачыстае адкрыццё выставы «Ачышчаецца сэрца маё, ідучы па хуткай рацэ». Сёння мы сталі сведкамі адкрыцця новага выставачнага праекта, за які мне хацелася б падзякаваць куратару Багдану Тупчыенку, якая прарабіла вельмі вялікую працу.

Гісторыя калекцыі прадметаў мастацтва краін Усходу ў НММ налічвае больш за 60 гадоў, яе асновы закладваліся ў 1960-я гады. Новы выставачны праект расказвае, як праз прадметы дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва раскрываецца партрэт народа, яго штодзённы побыт, сутнасць і светапогляд.

— Кітайскі народ сапраўды блізкі нам у вельмі многіх светапоглядных аспектах, гэта мы бачым як раз у сферы мастацтва, — лічыць Вікторыя Кузьміна. — Таксама хачу адзначыць, што ў мінулым годзе намі падпісана пагадненне з Нацыянальным мастацкім музеем Кітая, і мы спадзяемся на рэалізацыю сумесных выставачных праектаў.

Традыцыі Паднябеснай фарміраваліся на працягу шматлікіх тысяч гадоў. Сярод іх асаблівы стыль візуальнага выражэння эмоцый, каліграфія, унікальны погляд на арганізацыю прасторы, тэхніка разьбы па дрэве.

Сярод экспанатаў можна вылучыць вырабы для мужчын і жанчын. Да першых адносяцца каліграфіі і прылады для пісьма, настольныя ўпрыгожанні, касцюм і партабак. Да другой групы — жаночыя нашыўкі "туаньхуа", вееры, шырмы і многае іншае.

Нягледзячы на ​​тое, што рэчы ў экспазіцыі былі створаны ў першую чаргу для бытавых мэт, яны дэманструюць высокае майстэрства і карпатлівую, тонкую працу рамеснікаў.

— Возьмем, да прыкладу, шкатулкі, якіх у нас прадстаўлена тры. Першая з іх — са слановай косткі, з матывамі пор года. Яшчэ дзве - лакавыя: адна пакрыта чорным лакам і інкруставана перламутрам і каралам, а іншая выканана ў тэхніцы паліхромнага разнога лаку. Для выраба апошняй майстар на драўляную аснову ў вызначаным парадку наносіў пласты лаку, змяшаныя з рознымі пігментамі. Пасля застывання з іх выразаліся рознакаляровыя ўзоры. Тут важна адзначыць, што сок лакавага дрэва вельмі таксічны - ён становіцца бясшкодным толькі пасля поўнага высыхання. Выраб такой шкатулкі прычыняла вялікую шкоду здароўю майстра, — тлумачыць куратар праекта Багдана Тупчыенка.

Адным з ключавых экспанатаў выстаўкі з'яўляецца драўляная лакавая шырма, інкруставаная перламутрам і косткай. Прадмет датуецца канцом XIX — пачаткам XX стагоддзя. На вітрыне з разьбянымі вырабамі з косткі звяртае на сябе ўвагу партабак - дзіўная па тонкасці выканання работа. Не менш захапляе і касцяны шар, які складаецца з некалькіх сфер, якія круцяцца адна ўсярэдзіне іншай.

Асаблівую ролю ў рабоце выстаўкі адыграў Кітайска-еўрапейскі культурна-адукацыйны цэнтр «Дуноў». У 2019 годзе ён быў афіцыйна зарэгістраваны ў Рэспубліцы Беларусь. А ў 2023-м Нацыянальнаму мастацкаму музею цэнтрам было перададзена шэсць прадметаў кітайскага мастацтва — гэта быў не проста падарунак, а сімвал надзеі на далейшае культурнае ўзаемадзеянне. Дырэктар цэнтра Цуй Вэньцзэ таксама расказала аб накіраванні праекта і ўдзеле "Дуноў".

— Выстаўка расказвае кранальныя гісторыі пра жыццё простых кітайцаў. Кожны экспанат прасякнуты любоўю майстра да свайго рамяства і адлюстроўвае ідэю «народ у цэнтры ўсяго». Мы заўсёды верылі, што жыццёвая сіла культуры заключаецца ў яе цыркуляцыі, і сёння садзейнічаць яе развіццю можа кожная арганізацыя — няважна, дзяржаўная або, прыватная".

Экспазіцыю можна будзе паглядзець да 1 чэрвеня. Да гэтага часу пройдуць тэматычныя лекцыі і майстар-класы.

У Нацыянальным мастацкім адкрылась беларуска-кітайская выстаўка

Мацярынства — гэта абсалютная любоў, густа замяшаная на трывозе, болі і роспачы. І калі пазітыўныя эмоцыі прынята шчодра ліць у навакольны свет, то негатыўныя, лічыцца, — павінна замоўчваць. Інакш прыляціць ад усіх, хто мае іншае меркаванне. Дваістасць мацярынства наглядна дэманструе аднайменная выстаўка, якая адкрылася 10 красавіка ў сталічным музеі Заіра Азгура.

Акварэль і гліна, салома і масла, шкло і вада, кранальныя лісты ад рукі і строгія, выразна вывераныя графікі кармлення дзіцяці — экспазіцыя ўяўляе сумесь тэкстур, якія трансфармуюцца ў дастаткова абстрактныя выявы. З аднаго боку, вось яна — канкрэтная постаць маці або выразна вядомы профіль салодка спячага нованароджанага. З іншага, не ўсё так празрыста і зразумела. Нават шклянка вады ў цэнтры залы. Здаецца менавіта гэтую шклянку прыстойнае дзіця павінна паднесці бацькам. Ці гаворка больш пра аптымістаў і песімістаў, з іх розным поглядам на паўпустыя ці паўнапоўненыя ёмістасці?

Маці мае права на злосць і стомленасць. Адна з аўтараў праекта, Надзея Хмыль, вырашыла паказаць мацярынства без купюр. Так, мама можа злавацца, стамляцца, адчуваць адзіноту. Галоўнае — не затрымацца ў гэтым, а знайсці сілы ісці далей. І дапамагаюць у гэтым тыя самыя маленькія ручкі, якія абдымаюць, нават калі пяць хвілін таму білі цябе па спіне.

— Абстрактнасць была адным з крытэрыяў адбору работ, — распавяла адзін з куратараў выстаўкі «Мацярынства», старшы навуковы супрацоўнік Мемарыяльнага музея-майстэрні З. І. Азгура Ульяна Івашчанка. — Запрасіць гледача задумацца, паразважаць не толькі над тым, што хацеў сказаць аўтар, але і як работа адгукаецца на эмацыйным узроўні. Нават калі вы пакуль ці ўжо не маеце дачынення да бацькоўскай ролі.

Другі куратар і адна з аўтараў экспазіцыі — Надзея Хмыль. Менавіта яна падала ідэю паказаць мацярынства як яно ёсць. Паказаць, што мама - жывы чалавек і мае права на ўвесь спектр эмоцый. Галоўнае - не заставацца ў гэтых цёмных матэрыях, знаходзіць у сабе сілы рухацца далей.

Выстаўка вядзе гледача па эмацыйным маршруце:

«Зараджэнне» — новае жыццё, надзеі.

«Расшчапленне» — калі свет літаральна разбураецца на часткі.

«Прыняцце» — замілаванне, любоў, але і сталая трывога.

На маршруце аўтары нагадваюць нам: жанчына шматгранная. Яна не толькі маці і дачка, але навуковец і творца, яркая дама і ўтульная захавальніца хатняга агменю, гуллівая і стомленая да шалёнасці. Пра гэта кажуць работы пэндзля Ірыны Котавай, кожная з якіх звязаная лентамі.

Адна з самых кранальных работ — «Ліст да Веры». У ёй аўтар Вольга Ранько звяртаецца да сваёй маленькай дачкі. Той выпадак, калі самыя простыя словы прабіраюць больш, чым выкручастыя метафары і параўнанні. Палатном для лістоў выступаюць дзіцячыя малюнкі: у нейкай ступені аўтарскі тандэм і дэбют юнай Верачкі.

— Выстаўка размаўляе з гледачом на розных мовах, паказвае разнастайнасць вобразаў і эмоцый, але лейтматыў адзін — ты не самотны(а), ёсць тыя, хто цябе сапраўды разумее, а не механічна ківае для падтрымання размовы, — падкрэсліла Ульяна Івашчанка.

А фінал — карціна «Добры дзень, трывога!». Яркія, сакавітыя колеры, але за імі — дэман дэпрэсіі ў прыбранай вопратцы. Гэта пра маскі, якія носяць мамы: «У мяне ўсё выдатна!», а ўнутры могуць быць пустата і страх. Гэта выстаўка для тых, хто адчувае сябе самотным.

— Галоўны пасыл: ты не адзін, — падкрэсліваюць куратары. — Ёсць тыя, хто сапраўды разумеюць твае эмоцыі.

Своеасаблівы фінал экспазіцыйнага маршруту — карціна «Добры дзень, трывога!». Колеры яркія, сакавітыя: аранжавы, ружовы, фіялетавы. На першы погляд, дысануюць з назвай. Многія псіхолагі выказваюць меркаванне, што чалавек у дэпрэсіі часцей звяртае ўвагу менавіта на ружовы і фіялетавы адценні. І чым яны больш насычаныя, тым больш сур'ёзная праблема.

— З аднаго боку, яркія колеры — гэта аўтарскі стыль Дар'і Аляксандравай, — адзначае куратар. — З іншага — «гульня слоў» тут сапраўды ёсць. Гаворка пра маску «я ў парадку, усміхаюся, жыццё цудоўнае», якую апранаюць многія мамы, баючыся ў тым ліку вымовы і асуджэння. А пад гэтым колерам хаваецца змрок, які на карціне выпісаны дэманічным чынам той самай дэпрэсіі ў прыбраных адзеннях.

Гэтая выстаўка— не пра ідэальных мам. Яна пра сапраўдных. Прыходзьце, калі гатовы да сумленнай размовы.

Арт-Мінск 2025. Што змянілася ў канцэпцыі самага маштабнага выставачнага праекта?

У Мастацкай галерэі Беларт адкрылася выстаўка жывапісу мастачкі Наталлі Івановай «Радасць быцця»

Экспазіцыя выстаўкі запрашае гледача акунуцца ў атмасферу душэўнага цяпла, шчырасці і гармоніі са светам. У сваіх карцінах мастачка даследуе простыя, але важныя моманты жыцця: дзіцячыя ўспаміны, сузіранне прыроды, шчырыя эмоцыі і цёплыя ўзаемаадносіны. Выкарыстоўваючы прыглушаныя колеры і плыўныя лініі, яна стварае вобразы, напоўненыя святлом і дабрынёй.

Карціны Наталлі Івановай падобныя на ціхія песні, якія гучаць унутры нас. Яны перадаюць атмасферу ціхамірнасці, утульнасці і летуценнасці. Музыка, дзяцінства, прырода — гэта тыя тэмы, якія звязваюць выявы мастачкі ў адзіны лірычны матыў. Гэта нібыта ілюстрацыі да казкі, напісанай добрай рукой часу. Тут мары і ўспаміны пераплятаюцца, а персанажы жывуць у свеце, дзе ўсё магчыма. Гэта прастора, дзе дзяцінства і даросласць злучаюцца ў  сне.

Творчасць мастачкі адлюстроўвае глыбокую сувязь паміж чалавекам і прыродай. Яе работы нагадваюць пра важнасць моманту «тут і цяпер», дорачы гледачу магчымасць перажыць імгненні цішыні, радасці і гармоніі.

Тут няма месца мітусні і трывогам, толькі цёплыя, светлыя моманты. Жанчыны, дзеці, жывёлы, музыка — усё ў гэтых карцінах кажа аб простых радасцях жыцця, якімі мы часам забываем атрымліваць асалоду ад жыцця.

Творчасць мастачкі адлюстроўвае глыбокую сувязь паміж чалавекам і прыродай. Яе работы нагадваюць аб важнасці моманту «тут і цяпер», дорачы гледачу магчымасць перажыць імгненні цішыні, радасці і гармоніі. Мастачка па-майстэрску перадае настрой і эмоцыі праз гульню святла, мяккасць каларыту і выразнасць дэталяў.

Дарослыя, мы часта губляем здольнасць заўважаць маленькія цуды вакол. Гэтая выстаўка нагадвае, што свет поўны дабрыні, гульні і радасці, калі толькі спыніцца і прыглядзецца.

Выстаўка «Радасць быцця» – гэта магчымасць спыніцца на імгненне, зірнуць на свет вачыма аўтара і адчуць прыгажосць навакольнай рэальнасці. У кожным творы закладзена адчуванне лёгкасці, вясновага абнаўлення і ўнутранага спакою.

Усяго на выстаўцы прадстаўлена каля 20 жывапісных работ (палатно, масла).

Наталля Іванова ўсё жыццё прысвяціла менавіта добраму мастацтву, якое дазваляе чалавеку не проста пазнаёміцца з жывапісам, даведацца пэўныя дэталі пра творчасць аўтара, а таксама адчуць усю неверагоднасць цеплыні прадстаўленых работ.

У сям’і Наталля  Іванова чэрпае энэргію і натхненне. Яе муж Рыгор і дачка Галіна таксама мастакі, кожны з прадстаўнікоў якой імкнецца падтрымаць адзін аднаго ў самыя розныя перыяды.

Баланс у творчасці і адносінах. Наталля і Рыгор Івановы расказалі пра дыпламатыю ў сям’і

У Мінску стартаваў фестываль «Арт-Мінск» – адна з галоўных падзей у свеце сучаснага беларускага мастацтва. Сёлета ён адкрыўся раней звычайнага і сабраў рэкордную колькасць заявак.

Першапачаткова на фестываль паступіла больш за 1300 заявак. Гэта абсалютны рэкорд за гады яго правядзення. Мэта фестывалю — узбагачэнне культурнага жыцця горада і прадстаўленне найбольш актуальных напрамкаў мастацкай арт-сцэны. І з гэтай задачай арганізатары паспяхова спраўляюцца. Наведвальнікі, якіх сёння ў Палацы мастацтва кожны дзень вельмі шмат, актыўна вывучаюць работы, шукаюць творы вядомых майстроў, цікавяцца наватарскімі плынямі і эксперыментамі ў мастацтве.

Мяжы паміж гледачамі і творамі фактычна няма. Кожны можа знайсці па душы карціны і аўтараў, якія стануць для яго адкрыццём. У экспазіцыі жывапіс, графіка, скульптура, творы дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва і дызайну. Вочы разбягаюцца ад разнастайнасці ўбачанага.

Першы намеснік старшыні грамадскага аб'яднання «Беларускі саюз мастакоў» Наталля Шаранговіч адзначыла, што наведвальнікаў на выстаўцы вельмі шмат, а фестываль з кожным годам становіцца ўсё цікавейшым. Нескладана знайсці работы, якія будуць блізкія кожнаму, бо ў экспазіцыі прадстаўлены творы як знакамітых, так і маладых творцаў.

«Агульны кошт усіх работ на выстаўцы ступіў далёка за 1 мільён беларускіх рублёў», – адзначыў на адкрыцці куратар карпаратыўнай калекцыі «Белгазпрамбанка» мастацтвазнаўца Аляксандр Зінкевіч.

У Палацы мастацтваў наведвальнікі могуць убачыць шыкоўную серыю работ Аляксандра Некрашэвіча, які фактычна адправіў у неба самалёцікі з габеленаў. А каб даведацца, колькі каштуе гэтая раскоша, можна прасканаваць QR-код, размешчаны каля самой работы.

Далей па зале спыняемся ля палатна Эльміры Мухтаровай. Работа напісана маслам на палатне і спалучае ў сабе тонкую рэалістычную дэталізацыю і фантазійны сюжэт.

Аляксандр Зінкевіч запэўніў, што журы не прыдумляла ніякага канцэпта для праекта «Арт-Мінск», таму што галоўныя крытэры для адбору на выставу і так усім вядомы — майстэрства і мастацкая каштоўнасць.

Мастакі, работы якіх прадстаўлены на выстаўцы, працуюць у розных тэхніках. Так, напрыклад, работа Аляксандра Барташэвіча выканана ў стылі тэкстурнага жывапісу. Пры дэталёвым разглядзе можна меркаваць, што аб'ём аўтар надаў пры дапамозе губкі.

Увагу да сябе прыкоўваюць таксама работы скульптара Андрэя Асташова, які на гэты раз вырашыў выставіць у тым ліку і гіпсавыя скульптуры, але няпростыя.

Мастацтвазнаўца растлумачыў, што такія гіпсавыя формы з'яўляюцца апошняй стадыяй перад тым, як работа адправіцца на адліўку. Немагчыма прайсці міма вельмі рэалістычнага палатна Віктара Варанкевіча.

А вось Марыя Богдан у серыі работ «Адчуваць. Кахаць. Жыць», выкананых маслам на палатне, паведамляе, што кожны піша сваю гісторыю кахання. А кахаць — значыць быць шчырым, адкрытым, сапраўдным і чалавечным. Работа, дарэчы, так і называецца — «Практыкаванне ў гіперрэалізме».

Унікальныя творы са шкла Аляксандра Трускоўскага, у якіх ён надаў форму «Думкі», «Дараванню», «Пытанню без адказу» і нават стварыў «28 захадаў».

Мар'яна Карповіч прадэманстравала крохкія творы з тэкстылю, пластыка, пацер і нітак з серыі «Залюстроўе». А таксама працы з серыі «Брама», у стварэнні якіх выкарыстоўваліся тэкстыль, вышыўка і акрыл.

Знайшлося ў экспазіцыі месца і бронзавым творам вядомага мінскага скульптара Уладзіміра Жбанава. Наведвальнікі выстаўкі нязменна звярталі ўвагу на «Папялушку», якая прыціскала да грудзей туфлік.

Аляксандр Зінкевіч звярнуў нашу ўвагу, што сёлета на «Арт-Мінск» нават зрабілі невялікі куток з фолкавым падтэкстам з работ Анастасіі Чадзій і Сяргея Ашухі.

Уражвае работа Анастасіі Чадзій «Палеская хатка». Гэта нейкая святочная ідэя – здаецца, чуваць песні Палесся, і ты нібыта стаіш пасярод ракі, дзе плывуць хаты. Дахі на іх нагадваюць тыя самыя накiдкі на падушкі, якія можна было ўбачыць на бабуліным ложку.

Нельга прапусціць пранізлівую па сваёй эмацыйнасці і мастацкаму ўвасабленню карціну Усевалада Швайбы — «Ікона Хатыні», якая нічым не саступае яго знакамітай «П'еце».

Вельмі цікавай аказалася інсталяцыя Уладзіслава Хацкевіча, які здолеў у мініяцюры перадаць жыццё дзевяціпавярховай панэлькі. Дарэчы, любы жадаючы наведвальнік зможа выклікаць мініятурны ліфт і прачытаць, што ўнутры напісалі «мясцовыя» жыхары.

Сапраўды манументальнымі можна смела назваць карціны Мішы Дайліда, якія аб'яднаны адной канцэпцыяй і назвай — «Модныя жывёлы».

Дарэчы, серыя карцін Андрэя Клюйко нечакана нагадвае атмасферу серыяла. Такое адчуванне нечага светлага, калі ты не бачыш пагрозы і проста атрымліваеш асалоду ад жыцця, а яно дзесьці побач, можа, па-за рамай карціны? Магчыма, таму якраз насупраць знаходзіцца серыя Ганны Плотнікавай «Хтанічная трылогія»?

Сёлета на выстаўцы шмат серыйных работ: трылогіі, трыпціхі, серыі. Здаецца, што на папярэдніх «Арт-Мінсках» гэта не было так выразна. Зараз з’явілася больш колеру.

Ёсць на выстаўцы мастакі, якія былі прадстаўлены на «Арт-Мінску» кожны год. Дасведчаныя людзі перш за ўсё ідуць глядзець, што на гэты раз выстаўляе любіміца публікі Алеся Скарабагатая. «Апошні інгрэдыент» з савой і мухаморамі і «Садавод-аматар» з мішкай — максімальна мілыя і цікавыя работы, вакол якіх хочацца затрымацца.

Усё бліжэй да Алесі Скарабагатай па стылі становіцца Алесь Багданаў. На гэты раз ён прадстаўляе «Першае спатканне» з белай галубкай і шызым голубам, які кідаецца па палатне з кветачкай у дзюбе.

Шмат гасцей цікавіцца жывапісам, прабягаючы міма скульптур. Але і тут на беларускім арт-рынку ёсць свае зоркі. Максім Пятруль працягвае распрацоўваць тэму бязважкасці — у граніце і бронзе.

Вядома, што 90% работ даступныя на анлайн-платформе Artcenter.by. Біяграфіі аўтараў і апісанні карцін можна знайсці, прайшоўшы па QR-кодзе на этыкетках.

Наведвальнікі могуць набыць работы, якія ім падабаюцца Акрамя таго, падтрымаць мастакоў шляхам галасавання да 4 мая. Лепшыя аўтары атрымаюць дыпломы і прызы партнёраў праекту. Прыходзьце, каб атрымаць натхненне і ўбачыць тэндэнцыі сучаснага беларускага мастацтва.

Як фестываль «Арт-Мінск» уплывае на прафесійны лёс знакамітых і пачынаючых мастакоў Беларусі?

Юныя мастакі часам уражваюць нас сваімі талентамі ў сферы выяўленчага мастацтва, бо яны так тонка адлюстроўваюць на палотнах усё, што бачаць. Аднак убачыць мала, трэба яшчэ адшукаць натхненне. Многія звяртаюцца да вобразаў роднага горада. Выхаванцы музычных школ, творчых студый і аматары-мастакі расказалі, як да іх прыходзіць натхненне і якія месцы горада над Сожам ім хацелася б намаляваць.

Уладзімір Зайцаў, 18 гадоў, аматар:

– Я б намаляваў Палац Румянцавых-Паскевічаў. Можна сесці на лавачку, якая размешчана насупраць, і адлюстраваць усе дробныя дэталі, падкрэсліўшы яго прыгажосць і велічнасць. Нельга ўпускаць і таго, што там ходзяць людзі, растуць дрэвы, кветкі. Без гэтых дэталяў карціна будзе выглядаць пустым чарцяжом. У палаца таксама ёсць свая гісторыя, ад гэтага працэс малявання становіцца куды больш цікавым. А натхненне можа прыйсці раптоўна. Ніколі не ведаеш, што распаліць у табе іскру. Я, напрыклад, магу проста сядзець, займаючыся сваімі справамі, тут мне ў галаву прыйдзе якая-небудзь ідэя і я захачу яе рэалізаваць. Магу ўбачыць малюнак іншага чалавека і загарэцца жаданнем маляваць гэтак жа, а можа і лепей.

Мікіта Панамарчук, 17 гадоў, выпускнік Дзіцячай школы мастацтваў № 4 г. Гомеля:

– Я выканаў малюнак Дома культуры мікрараёна Касцюкоўка, калі быў у чацвёртым класе музычнай школы. Адлюстраваць на палатне менавіта гэты будынак я вырашыў не проста так. Па-першае, яно ўражвае сваёй прыгажосцю і адначасова прастатой знешняга выгляду, а па-другое, Дом культуры – месца, дзе праходзяць усе значныя мерапрыемствы і падзеі майго мікрараёна.

Лізавета Шчэмарава, 16 гадоў, выхаванка ДШМ № 4 г. Гомеля:

– Часцей за ўсё ў сямейных архівах і інтэрнэт-рэсурсах я знаходжу атмасферныя фота горада. Прыходзяць выявы, я ўспамінаю, як добра было гуляць у тым месцы. Старыя вуліцы Гомеля, Гомельскі палацава-паркавы ансамбль, багацце рэдкіх раслін… Менавіта гэтыя ўспаміны даюць штуршок да натхнення і захоўваюць маю музу. Адразу з'яўляецца жаданне ўзяць у рукі аловак і бясконца доўга ствараць эскізы будучых работ.

Паліна Сувіга, 16 гадоў, наведвае школу малявання «Ключ»:

– Некалькі гадоў таму я малявала Палац Румянцавых-Паскевічаў. Тады гэта было проста заданне ў мастку, але выбар гэтага архітэктурнага аб'екта быў невыпадковым. Для мяне гэта ў нейкім сэнсе сімвал горада, бо няма чалавека, які ведае пра Гомель, але не ведае пра адну з галоўных славутасцяў. Што тычыцца натхнення – гэта штука складаная, я і сама не зусім яе разумею. Яно можа прыйсці адкуль заўгодна: ігры, фільмы, кнігі, песні. Нават сумны ўрок дапамагае прыдумаць што-небудзь. Бывае часам, што нічога не раблю, а потым «бах!» – і вось ужо малюю да позняй ночы…

Паліна Падсыпанікава, 15 гадоў, выхаванка ДШМ № 2 г. Гомеля:

– Мне было б цікава намаляваць Абласны драматычны тэатр, лічу яго візітнай карткай Гомеля. Не толькі з-за выгаднага месцазнаходжання, але і праз яго прыгажосць і архітэктуру. Вельмі падабаюцца калоны карынфскага ордэра, ім адпавядаюць пілястры па перыметры будынка. Інтэр'еры асноўных памяшканняў аздоблены ляпнінай. Такія «паветраныя» аб'екты натхняюць мяне на стварэнне няпростых карцін, у якіх трэба адлюстраваць кожную дэталь.

Юныя мастакі даказалі, што натхненне – гэта не толькі працэс, які патрабуе чакання, цярпення і вялікай канцэнтрацыі сіл, але і стан душы. Трэба быць уважлівым і пачуццёвым, каб убачыць яго ў абліччы роднага горада. Паспрабуйце, бо галоўнае – пачаць!

Як навучыцца адчуваць слова? Сустрэча з паэтам Эдуардам Валюшэнка пайшла ў адной з гомельскіх школ