Архив постов: Жніўня 2020

Калі дамагчыся стабілізацыі ўзроўню болевага сіндрому не атрымліваецца альбо ў чалавека ёсць непераноснасць супрацьсутаргавых прэпаратаў, разглядаецца пытанне аб хірургічным лячэнні.

Чаму самалячэнне – не выйсце?

Прачытаць у інтэрнэце пра сімптомы, супаставіць і прызначыць сабе лячэнне – не варыянт. Справа ў тым, што пад маскай класічнай неўралгіі трайчастага нерва могуць хавацца іншыя захворванні, якія нагадваюць неўралгію гэтага віду. А іх вялікае мноства: постгерпетычная неўралгія, сіндром верхняй вачнічнай шчыліны, кластарны галаўны боль і іншыя віды болю твару. Метады лячэння гэтых захворванняў могуць адрознівацца. А ўстанавіць дакладны дыягназ часам складана нават урачам. Патрабуецца і нейравізуялізацыя, і кансультацыі сківічна-тваравага хірурга, стаматолага, атарыналарынголага і іншых сумежных спецыялістаў.

Асабліва складана разблытаць гэты «гордзіеў вузел», калі чалавек хварэе ўжо працяглы час, выпрабаваў самастойна пэўныя прэпараты, боль прытупіўся, зрабіўся хранічным.

Ці можна папярэдзіць неўралгію?

Уласна мераў прафілактыкі па папярэджанні развіцця неўралгіі трайчастага нерва не існуе. Калі прычынай хваробы стала анатамічная асаблівасць, тут ужо мала што можна змяніць здаровым ладам жыцця. У выпадку ж, калі гаворка ідзе пра сімптаматычныя неўралгіі на фоне, напрыклад, сінусітаў, самае галоўнае правіла: пазбягаць пераахаладжэнняў, ветру, абараняць твар.

Не варта грэбаваць і асноўнымі правіламі прафілактыкі любых захворванняў: паўнавартасны сон, збалансаванае харчаванне, умераная рухальная актыўнасць. Усё гэта ў выніку спрыяе ўмацаванню імунітэту і можа зберагчы ад таго ж герпесу, які таксама здольны выклікаць сімптаматыку неўралгіі трайчастага нерва.

У выпадку хранічнага сінавіту сінавіяльная абалонка выдаляецца аператыўным шляхам.

Ускладненнямі захворвання могуць стаць абмежаванне аб'ёму руху і распаўсюджванне запаленчага працэсу на іншыя вобласці звязачнага апарата.

Асноўнымі спосабамі прафілактыкі з'яўляюцца своечасова пачатае лячэнне інфекцыйных захворванняў, якія могуць справакаваць запаленне сінавіяльнай абалонкі, а таксама выкананне мераў засцярогі пры занятках спортам, накіраваных на папярэджанне падзенняў і траўмаў.

Чытаю тое, што пісала роўна год таму… Ну што тут скажаш... Што тычыцца надвор’я, дык гісторыя паўтараецца. А што тычыцца агульнага настрою ды самаадчування… Эх!

Калі бабіна лета, маладое і сталае, нас сёлета не парадуе, значыць, надыходзіць час цёплых касцюмаў, калготак і шкарпэтак, куртак і шалікаў, парасонаў… І трэба ўжо добра захінацца ад скразнякоў, бо, здаецца, наш арганізм толькі і чакае верасня-кастрычніка-лістапада, каб расклеіцца… Але сёлета нам давядзецца насцярожана прыслухоўвацца да яго. Прастуда? Дакладна яна? А часам гэта не (???)… Не будзем вымаўляць услых… Цьфу-цьфу-цьфу! Эх – другі раз!

Вось ужо і электрычнасць трэба запальваць нашмат раней па вечарах. А хутка і ўранні будзе цёмна. І трэба зараней настройвацца на такія цёмныя дні і ночы… Грэцца пледам ды гарбатай… Альбо прапіць яшчэ да сезону прастуды курс «Фітагору»…

Па пэўных прычынах асабіста я ўжо не будую планаў. Ні на восень, ні на зіму… Няхай ідзе, як ідзе. Паглядзім, куды завядзе… А вы? Будуеце?! І што ў прыярытэце?!

Нашыя продкі, напрыклад, засыпаўшы збажыну ў засекі і адсвяткаваўшы заканчэнне жніва, працягвалі шчыраваць на ўласных палетках. Наперадзе іх чакала прыбіранне ўраджаю бульбы ды іншай гародніны, позняй садавіны… І, вядома ж, народныя святы са сваімі абрадамі ды традыцыямі.

Вось апошнія ніяк нельга было прапусціць, бо людзі верылі, што ад гэтага залежыць дабрабыт сям’і, здароўе сямейнікаў, будучы ўраджай, пра які пачыналі дбаць фактычна пасля прыбірання папярэдняга.

Таму ўшаноўвалі Кіпрыяна, на якога журавы збіраюцца ў вырай, і Тадору, на якую лета заканчваецца…Спраўлялі Багач і не хадзілі ў лес на Узвіжанне, калі змеі разам спаўзаюцца…Звярталіся да Мацея як абаронцы ад п’янства і Баўтрамея, які апекаваўся над азімым жытам… І пра ўсё гэта мы з вамі даведаемся падрабязна. У свой час. У верасні.

А сёння і заўтра яшчэ цешымся ўсведамленнем, што мы знаходзімся ў леце. Прынамсі, тыя, для каго змена сезонаў важная, хто адчувае яе духоўна і фізічна.

І пра што ўжо час прыгадаць? Канешне ж, пра добра вядомае! Пра тыя самыя прагулкі, якія можна наладжваць раніцай і ўвечары (адпаведна, ідучы пехатою на працу і з працы), а таксама ў абедзенны перапынак…

Каму лянота пераходзіць па спасылцы, кораценька нагадаю, што прагулкі ў любое надвор’е:

1. Паляпшаюць настрой і пазбаўляюць ад стрэсаў.
2. Станоўча ўздзейнічаюць на працу мозгу, канцэнтрацыю і памяць.
3. Адчувальна ўплываюць на здароўе.
4. Напаўняюць энергіяй.
5. Паляпшаюць сон.

Можна таксама пачаць загартоўвацца, пакуль у кватэры яшчэ адносна цёпла… Памятаеце, што ў гэтай справе галоўнае? Што арганізм прывучаецца падтрымліваць пастаянную тэмпературу цела пры розных умовах знешняга асяроддзя.

Ну, і мне асабіста ўсё ж такі хочацца закупіцца памідорамі, бо сваіх сёлета пазбаўленыя з-за патопу на дачным участку… І… што зрабіць? Правільна, вельмі карысны для арганізма таматны сок! Апрача таго, што ён смачны, ім жа яшчэ і лячыцца можна. Каму цікава, пераходзім па спасылцы!

Ну вось… Сказала, што планаў не будую, а ўжо тое-сёе, атрымліваецца, запланавала. Значыць, трэба выконваць. Альбо хаця б паспрабаваць.

Усім аматарам восені – добра сустрэць яе паслязаўтра! А прыхільнікам лета – правесці яго апошнія дні з карысцю. Да сустрэчы ў верасні на старонках блогу «Думкі ўслых»!

Падпісвайцеся на наш канал у Telegram, групы ў Facebook, «УКантакце», у «Аднакласніках» – і будзьце ў курсе свежых навінаў! Толькі цікавыя відэа на нашым канале YouTube, далучайцеся!

Прычыны маўленчых парушэнняў

Гэта адбываецца з прычыны парушэння мазгавога кровазвароту, пухліны, нейраінфекцыі, чэрапна-мазгавой траўмы.

Часам парушэнні выяўляюцца пасля правядзення нейрахірургічнай аперацыі. У залежнасці ад таго, у якой зоне быў закрануты маўленчы цэнтр, можа развіцца тое ці іншае маўленчае парушэнне.

На шчасце, гэта абарачальны працэс. Пры своечасова распачатай планамернай рабоце страчаныя функцыі можна аднавіць. Я цяпер якраз працую з такім пацыентам. Ён паступіў пасля інсульту з дыягназам «афазія», наогул не разумеў звернутае да яго маўленне, размаўляў, але лексікон пры гэтым быў вельмі бедным, не мог пісаць, чытаў толькі простыя словы. Прайшло 5 месяцаў пасля пачатку заняткаў – і ён ужо выйшаў на працу, жыве сваім звычайным жыццём.

Формы маўленчых парушэнняў

Самыя распаўсюджаныя маўленчыя парушэнні, з якімі паступаюць пацыенты, – афазія і дызартрыя.

Гэтыя маўленчыя парушэнні маюць 6 розных формаў і могуць быць выяўленыя слаба, умерана альбо моцна.

Так, чалавек з лёгкай ступенню дызартрыі можа блытаць літары ў слове: да прыкладу, замест «кран» казаць «кнар». Разуменне звернутага да яго маўлення, чытанне і пісьмо (гэтыя функцыі наўпрост звязаныя з маўленнем) у яго захоўваюцца.

Чалавек з сэнсарнай афазіяй можа разумець маўленне іншых людзей, але пры гэтым сам ён не ў стане выказаць уласныя думкі. Ён можа паводзіць сябе імпульсіўна, актыўна жэстыкуляваць, яго маўленне падаецца іншым бессэнсоўным патокам слоў. Пры гэтым інтэлект яго цалкам захаваны.

Пацыент з цяжкай формай афазіі (сэнса-маторнай) не разумее звернутага да яго маўлення і сам не можа нічога сказаць. Калі звярнуцца да яго з самай простай інструкцыяй – напрыклад, падняць руку ці паказаць тэлефон, ён не зразумее гэтых слоў.

Як правіла, праблему заўважае ўрач, які вядзе пацыента па яго асноўным захворванні. Звычайна ён запрашае неўролага і лагапеда, і яны ўжо выстаўляюць канчатковы дыягназ.

Лячэнне маўленчых парушэнняў трэба пачынаць як мага раней, літаральна на бальнічным ложку стацыянара. І працягваць пасля выпіскі ў рэабілітацыйнай установе. Гэта дасць больш шанцаў на выздараўленне.

Як праходзіць рэабілітацыя маўленчых парушэнняў

Да прыкладу, у нашай бальніцы з імі працуюць пяць вопытных лагапедаў. Работа грунтуецца на індывідуальным падыходзе, выкарыстоўваюцца розныя рэабілітацыйныя методыкі па аднаўленні маўлення, вялікая колькасць нагляднага матэрыялу, спецыяльныя практыкаванні, тэксты.

Пры дызартрыі выкарыстоўваем артыкуляцыйныя, дыхальныя практыкаванні, мімічную гімнастыку, практыкаванні для паляпшэння прасадычнага боку маўлення.

Заняткі доўжацца 30-40 хвілін. Пры лёгкай ступені яны праходзяць праз дзень, пры цяжкай – штодня.

Рэабілітацыя пасля чэрапна-мазгавой траўмы доўжыцца 21 дзень, пасля інсульту – 28 дзён.

За гэты час у пацыента можа пачацца прагрэс, але і пасля выпіскі спыняць заняткі ні ў якім разе нельга. Інакш ёсць рызыка адкату да ранейшага стану.

Лагапед-афазіёлаг – даволі рэдкі спецыяліст. Не ва ўсіх рэгіёнах яго можна знайсці. Тым не менш, трэба шукаць і не здавацца.

Па-першае, можна звярнуцца ў паліклініку па месцы жыхарства. Пры наяўнасці сімптомаў тэрапеўт/урач агульнай практыкі дасць накіраванне на рэабілітацыю. Да нас у бальніцу едуць з усёй рэспублікі.

Яшчэ адзін варыянт – звязацца з лагапедам анлайн, напрыклад, па відэасувязі, па скайпе. Пры лёгкай і сярэдняй форме можна працаваць цалкам эфектыўна. Пажадана выходзіць на сувязь з лагапедам два разы на тыдзень. Ён будзе ацэньваць стан, даваць заданні і кантраляваць іх выкананне.

Калі зацягнуць з аднаўленнем і звярнуцца да лагапеда, скажам, праз два гады, дык нават пры інтэнсіўнай працы вялікіх паляпшэнняў не будзе. Як ні дзіўна, такія выпадкі бываюць.

Пацыенты з сэнсарнай афазіяй часта падладжваюцца пад сваю хваробу, пачынаюць добра арыентавацца ў бытавой прасторы дома. І пэўныя элементарныя рэчы яны разумеюць, глядзяць тэлевізар разам з сям'ёй, махаюць галавой, калі да іх звяртаюцца з пытаннем. Часта сваякі нават не ведаюць, што іх блізкія людзі захварэлі. Яны не заўважаюць, што чалавек, да прыкладу, перастаў чытаць ці пісаць ад рукі.

Калі ў вас ёсць сумненні наконт блізкага чалавека, папрасіце яго прачытаць фрагмент з кнігі альбо перапісаць яго на паперы. Паглядзіце, ці змянілася маўленне, інтанацыя, тэмп чытання, почырк. Можна раскласці перад чалавекам тры прадметы і папрасіць яго сказаць, дзе тут тэлефон, расчоска альбо яблык. Калі ён не зможа гэтак зрабіць – гэта падстава звярнуцца да ўрача.

Важна памятаць, што сваякі не могуць ацаніць стан пацыента. Такую ацэнку можа даць толькі лагапед. Але сёе-тое яны зрабіць могуць.

Пры рэабілітацыі маўленчых парушэнняў выключна важная падтрымка блізкіх людзей.

Рэкамендацыі для сваякоў пацыентаў з афазіяй і дызартрыяй

Людзі з сэнсарнай афазіяй усё чуюць, але пры гэтым яны не разумеюць навакольных. Калі хочаце ўявіць, як гэта, уявіце, што да вас звяртаецца іншаземец на невядомай мове.

Хтосьці рэагуе спалохам, хтосьці – раздражненнем. Ёсць пэўныя правілы стасункаў з такімі людзьмі, іх трэба ведаць (правілы вы знойдзеце напрыканцы матэрыялу).

Адна з асноўных рэкамендацый – не ставіцца да дарослага чалавека як да дзіцяці.

Напрыклад, захварэў мужчына 55 гадоў, да інсульту ён працаваў на пасадзе кіраўніка, у яго сям'я, дзеці, статус. Так, ён страціў маўленне, але інтэлект жа ў яго захаваны. І вось сваякі, спрабуючы навучыць яго нанова чытаць і пісаць, даюць яму буквар. Гэта можа справакаваць агрэсію з боку пацыента. І гэта зразумела. Таму наглядны матэрыял павінен быць дастаткова дарослым.

На шчасце, многія сваякі пацыентаў інтуітыўна адразу знаходзяць правільны падыход – не толькі падтрымліваюць блізкага чалавека, але і разам з ім займаюцца: пішуць, лічаць, нават спяваюць песні.

Практыкаванні для самастойных заняткаў ёсць у вольным доступе ў інтэрнэце. Пры жаданні іх можна знайсці і спампаваць.

На эфектыўнае аднаўленне маўлення ўплывае шмат фактараў. Мае значэнне ачаг паражэння галаўнога мозгу і яго памеры. Таксама важна як мага раней пачаць рэабілітацыю.

Па выніках даследаванняў найлепшая эфектыўнасць дасягаецца пры старце ў першыя 3 месяцы.

Аднаўленне маўлення – вельмі працяглы і працаёмкі працэс, ён не заканчваецца ў рэабілітацыйным аддзяленні. Калі чалавек вяртаецца дадому і прыступае да самастойнай працы, для яго важная падтрымка сваякоў у яго занятках. Яны часта адчуваюць велізарны дыскамфорт, сарамлівасць, недавер, не хочуць, каб хтосьці бачыў іх хваробу. Але гэта памылка.

Я настойваю, каб мае пацыенты не ізалявалі сябе ад грамадства, а абавязкова заставаліся ў сваім звыклым блізкім коле людзей, здольных падтрымаць іх. Па майму вопыту, так пацыенты аднаўляюцца хутчэй.

Яшчэ вельмі важная матывацыя самога пацыента.

Маўленчыя парушэнні – гэта не тое, што «пройдзе само» з часам. Ці хоча чалавек сам прыкладаць намаганні і рухацца да акрыяння? У мяне быў пацыент з сасудзістай паталогіяй. Па прафесіі ён журналіст, маўленне – гэта яго заробак. Таму і матывацыя ў яго была вельмі высокая, займаўся ён з поўнай аддачай. У выніку яму ўдалося вярнуцца ў прафесію.

Тым не менш, нават з нематываваным чалавекам мы працягваем працаваць. Хвалім яго, падтрымліваем, выклікаем станоўчыя эмоцыі. У нашай бальніцы з пацыентамі працуюць яшчэ і псіхолагі – яны аднаўляюць кагнітыўныя функцыі (памяць, увагу, мысленне) і ўсяляюць веру ў сябе.

Што тычыцца ўзросту, дык я магу пагадзіцца са сцвярджэннем, што маладыя людзі, як правіла, узнаўляюцца хутчэй. Але гэта адбываецца не заўсёды. Я магу прывесці прыклад, калі вось ужо пяць гадоў 20-гадовы хлопец спрабуе аднавіцца пасля ДТЗ, але пакуль яшчэ не можа выйсці на працу. А 75-гадовая жанчына, якая страціла маўленне, за 3 месяцы так узнавілася, што цяпер самастойна жыве ў кватэры, адказвае на тэлефанаванні, і сваякі за яе спакойныя.

Памятка

Рэкамендацыі па стасунках з людзьмі з афазіяй:

• Размаўляйце павольна, кароткімі сказамі, інтанацыйна вылучаючы важныя словы.
• Пытайцеся, ці разумее вас чалавек.
• Калі важна забяспечыць разуменне, задавайце простыя пытанні, якія патрабуюць адказу «так/не».
• Давайце час на адказ, не спяшайцеся і праяўляйце цярпенне.
• Паказвайце чалавеку, што вы яго разумееце ці не разумееце.
• Выкарыстоўвайце жэсты, малюнкі, паказвайце на прадметы. Можна выкарыстоўваць для стасункаў самаробныя альбо гатовыя наборы малюнкаў ці знакаў.
• Часам чалавеку з афазіяй прасцей намаляваць, чым сказаць: майце пры сабе прылады для пісьма.
• Калі размаўляеце, можна паспрабаваць запісваць на паперы ключавыя словы ў якасці глядзельнай апоры. Аднак улічыце, што часта пры афазіі моцна парушанае і чытанне.
• Ліквідуйце фактары, якія адцягваюць увагу, і фонавы шум (радыё, ТБ).

 Чаго не варта рабіць:

• Размаўляць як з дзіцём ці як з чалавекам з парушэннямі слыху альбо інтэлекту.
• Гаварыць за чалавека, заканчваць за яго сказы.
• Абмяркоўваць чалавека ў яго прысутнасці, нават калі ён дрэнна разумее маўленне.
• Праяўляць нецярпенне, патрабаваць маўленчых стасункаў на ранейшым узроўні.
• Займацца па азбуцы альбо буквары.

Традыцыйна яднаючы народнае і царкоўнае, Першая Прачыстая (Вялікая Прачыстая, Успенне, Багародзіца, Гаспажа, Зялёная, Зельная) нагадвае нам пра ўшанаванне Боскай Маці, Царыцы Нябеснай, якую ў гэты дзень напаткаў вечны сон, а таксама пра тое, што летні сезон збору ўраджаю завяршаецца. І добра было б за гэта падзякаваць і людзям, і вышэйшым сілам – усім, хто паспрыяў вырошчванню неабходнага.

Вернікі 28 жніўня, на Прачыстую, звычайна асвячаюць у храме збожжа новага ўраджаю (змолатае альбо ў каласах), лекавыя расліны, садавіну, агародніну ды іншае.

Прынята таксама ў гэты дзень пячы хлеб ці каравай з новага ўраджаю зерня. У некаторых мясцовасцях так рабілі напярэдадні, каб асвяціць хлеб у царкве, а дома ім разгавецца.

А што ж кажа нам народная мудрасць пра гэтае свята? Што павінен быў паспець зрабіць селянін даўней і да чаго варта прыслухацца зараз?  «Да Пятра ўзараць, да Іллі – паскародзіць, да Спаса – пасеяць», «Да Прачыстай пахаць – яшчэ капну нажаць», «Свята Прачыста – поле ўрачыста», «Гаспажа – хлеба дзяжа», «Прачыста жыта сеіць, пчолак ладзіць, кадкі мёдам наліваець».

З апошняга бачна, што яшчэ 28 жніўня пчаляры ды бортнікі маглі адкатваць мёд з вулляў ды борцяў. І гэта не было запознена. А мне чамусьці падавалася, што ў дваццатых чыслах позна... Але гэтым разам мы яшчэ толькі нядаўна займелі рамку з сотамі і мёдам. Царскі пачастунак! J

Вы любіце мёд у сотах? Вельмі раю! Калі можна спажываць і няма алергіі… Нават з каваю цяпер!

Незамужнім дзяўчатам у гэты дзень здаўна казалі: «На Прачыстую не нагледзеш – зіму дзеўкай і праседзеш». Так што, дзяўчаты, звяртайце ўвагу на кавалераў побач. Ну, ці, робячы папраўку на наш дзівосны час, – у сацсетках ды месэнджарах. 🙂

На заканчэнне гэтага святочнага дня нашыя продкі часцяком наладжвалі своеасаблівае свята свечкі. Яе неслі з хаты ў хату і ў кожнай запальвалі свой агонь. Не ведаю, па якіх прыкметах абіралі таго, хто хадзіў са свечкай, але яму было дык і вельмі добра: у кожнай хаце чакаў падарунак і пачастунак! 🙂

Ну, і калі яшчэ засталіся пытанні, чаму Прачыстая – першая, і колькі іх яшчэ... Як і святаў Спасу – тры. Другая Прачыстая – 21 верасня, калі святкуецца Раство Прасвятой Багародзіцы, а трэцяя – 14 кастрычніка, на Пакроў (Пакроў Прасвятой Багародзіцы).

А мы рыхтуемся да дня заўтрашняга, калі да нас прыходзіць Трэці Спас – Арэхавы, Хлебны, Палатняны.

У некаторых мясцовасцях менавіта ў гэты дзень, а не ў папярэдні, пяклі хлеб альбо каравай з новага ўраджаю, якім абавязкова частавалі і жабракоў. Шмат народнай мудрасці прысвечана менавіта хлебу: «Трэці Спас хлеба прыпас», «Добра, калі Спас на палатне – хлебушак на гумне», «Першы Спас – на вадзе стаіць; Другі Спас – яблыкі свецяць; Трэці Спас – імянінны сноп сустракае», «Добры трэці Спас – узімку будзе квас».

А што тычыцца арэхаў, дык добры ўраджай іх, лясных, ляшчынных, прадказваў добры ўраджай жыта на наступны год. Нашыя продкі стараліся назбіраць арэхаў на Арэхавы Спас, каб таксама асвяціць іх 29 жніўня ў царкве.

Дарэчы, фундук – сапраўды мой любімы від арэхаў. А які ваш?! 🙂

Для незамужніх дзяўчатаў таксама ёсць на сёння цікавостка! І тычыцца яна менавіта збору арэхаў. Калі першым патрапіцца спарыш (здвоены), і абодва арэшкі будуць поўнымі, значыць, дзяўчына будзе ў пары, каханне будзе моцным, а сям’я – трывалай.

І, уласна кажучы, гэтымі важнымі народна-царкоўнымі святамі ў нас і заканчваецца месяц жнівень. Апошні месяц гэтага лета. Вам верыцца?! Мне – не…

Падпісвайцеся на наш канал у Telegram, групы ў Facebook, «УКантакце», у «Аднакласніках» – і будзьце ў курсе свежых навінаў! Толькі цікавыя відэа на нашым канале YouTube, далучайцеся!

Аптымальная абарона ад грыпу захоўваецца на працягу ад 3 да 6 месяцаў пасля вакцынацыі. Пік росту вострых рэспіраторных захворванняў у нашай краіне, як правіла, прыпадае на люты-сакавік. Менавіта таму вакцынацыя ўвосень забяспечвае надзейную абарону на працягу сезона ВРІ.

Прывіваць супраць грыпу, як і ў папярэднія гады, будуць у дзіцячых і дарослых паліклініках па месцы жыхарства, у прыватных медыцынскіх цэнтрах, а таксама ў Цэнтры вакцынапрафілактыкі (Гарадская дзіцячая інфекцыйная бальніца г.Мінска). Акрамя гэтага, зрабіць прышчэпку можна будзе па месцы вучобы ці працы (ва ўмовах медыка-санітарных частак).

Чаму цяпер гэта асабліва важна

Неабходнасць вакцынацыі супраць грыпу сёлета на прэс-брыфінгу па аглядзе сітуацыі адзначыў і дырэктар Еўрапейскага рэгіянальнага бюро СААЗ Д-р Ханс Клюге. Паводле яго слоў, вакцынацыя супраць грыпу гэтай восенню «будзе больш важная, чым калі-небудзь раней». Яна забяспечвае індывідуальную перавагу для здароўя, прадухіляючы захворванне на грып, зніжаючы цяжар захворвання і рызыку магчымай шпіталізацыі.

Вакцынацыя супраць грыпу паменшыць агульнае ўздзеянне рэспіраторных захворванняў на насельніцтва і нагрузку на сістэму аховы здароўя падчас цыркуляцыі інфекцыі COVID-19.

Па дадзеных на 24 жніўня 2020 года, усяго ў свеце на SARS-CoV-2 захварэлі больш за 2,33 млн чалавек, звыш 807 тысяч памерлі. Цяжкасці ў барацьбе з каранавірусам шмат у чым абумоўленыя адсутнасцю эфектыўнага лекавага сродку і вакцыны, якія маглі б спецыфічна ўздзейнічаць на вірус, засцерагаючы людзей ад заражэння, ратуючы ад захворвання і цяжкіх зыходаў.

Мы ўжо высветлілі, што цыкламен можа пазбаўляць ад дрэнных сноў. І для гэтага не трэба спажываць яго ядавітыя клубні… Што альяс, залаты вус ды індыйская цыбуля здольныя павышаць імунітэт… А заміякулькас не толькі «прыманіць» у дом даляры (у чымсьці – жарт, а ў чымсьці…), але і можа паменшыць боль у хворага чалавека.

Працягваем высвятляць, што ж яшчэ не толькі прыгожага, але і карыснага вырошчваем дома. Ну, ці якія расліны трэба завесці.

Пакаёвыя (хатнія) кветкі

Спацыфілум (у народзе – «жаноцкае шчасце»)

Калісьці мне яго падаравалі калегі па працы па маёй замове. Бо мне спадабаліся як адмысловыя лісцікі, так і белыя кветачкі ў выглядзе ветразя. Расліна аказалася такой вялікай, што я яе падзяліла і рассадзіла ў пяць вазонаў.

Спацыфілум можна трымаць у любым пакоі, апрача кухні. Бо ён не любіць перападаў тэмпературы. Па сведчаннях спецыялістаў, не толькі выдатна ачышчае паветра, але і змагаецца з наступствамі плесні, фармальдэгідаў ды іншых таксічных рэчываў. А ўлічваючы, што ў сучасныя будаўнічыя матэрыялы ды мэблю чаго толькі ні дадаюць… Трэба нам спацыфілум, трэба!

Галоўнае – не забывацца праціраць яго лісточкі, бо пыл на іх асядае актыўна. Памятаю, калісьці адна знаёмая ў мяне спыталася: а чым я праціраю спацыфілум? Здзіўлена паглядзеўшы, адказала, што анучкай, змочанай у вадзе. А яна працірае… півам, каб лісточкі набылі бляск!

Фікус Бэнджаміна

Гэтая расліна таксама забірае многія таксічныя рэчывы, тым самым ачышчаючы паветра і ад пылу. Згадваюць нават пра яго антыбактэрыяльныя ўласцівасці!

А вось сок гэтага фікуса ядавіты. Таму пасля таго, як здымеце з галінак нават пару-тройку засохшых лісточкаў, лепей адразу ж вымыць рукі з мылам! А радаваць фікус Бэнджаміна, апрача падкормак, варта частым апырскваннем кроны ў гарачае надвор’е.

Драцэна

Драцэну калісьці падаравала маёй любімай мамачцы яе ўзячная вучаніца. А кветкі ў нашай кватэры традыцыйна вырошчваю я. З маленькай 20-сантыметровай раслінкі маміна драцэна вымахала пад столь!

Што любіць гэтая расліна? Калі яе лісточкі праціраюць вільготнай анучкай. Да апырсквання таксама ставіцца спрыяльна. У адказ будзе ачышчаць паветра, у тым ліку і ад выхлапных газаў, калі яны трапляюць у пакой праз адчыненае акно.

Гербера

Апрача прыгожых кветак, гербера (якую мне чамусьці ўвесь час хочацца назваць рудбекіяй, чыіх кустоў раней поўна было на нашым дачным участку), аказваецца, таксама здольная ачышчаць паветра ад шкодных хімічных рэчываў і злучэнняў! Вось у ёй напоўніцу паядналіся прыгожы знешні выгляд і безумоўная карысць.

Бягонія

Бягонія не толькі ўбірае пыл, але яшчэ забівае мікробы і грыбкі! А гэтай напасці таксама хапае ў нашых кватэрах, асабліва старых, вуглавых, на першым паверсе, над ледзяным падвалам…

Ну, і яшчэ адзін бонус – бягонія прыгашвае электрамагнітнае выпраменьванне прыбораў.

І гэта, зноў-такі, толькі невялікі пералік карысных пакаёвых раслінаў. Так што наступным разам мы зноў выправімся ў захапляльны экскурс. А вы прыгледзелі сабе ўжо якую-небудзь раслінку?! Альбо пазналі сваю?

https://bel.24health.by/rasliny-lekary-vyroshchvaem-lechymsya/

Важна памятаць: вывіх – траўма, якая не праходзіць і не «гоіцца» самастойна. Галоўны прынцып аказання першай дапамогі ў тым, што чым хутчэй вы звернецеся па дапамогу да ўрача, тым меней верагоднасць ускладненняў і аддаленых негатыўных наступстваў атрыманай траўмы.

https://bel.24health.by/nebyaspechnyya-simptomy-peralomau-shto-rabic-da-kago-zvyartacca-pa-dapamogu/

Эх, усё ж нікуды не дзенешся ад рэцэпта, які толькі згадвала ў аповедзе пра Яблычны Спас… Падзялюся, вядома ж, але трохі пазней. Толькі дамаўляемся! Калі хтосьці лічыць, што гэта не бісквіт, не сапраўдны бісквіт, зусім не бісквіт і г.д… Той не чытае… А калі хтосьці пячэ па такім жа рэцэпце… Сябры! 🙂

А вось вельмі цікава ў наш час пабываць на млыне, нават калі гэта проста, так бы мовіць, музейная пабудова. Вы былі? Я дык – не раз. І штосьці ёсць у тых драўляных будынках заваблівае… Таямніца якаясьці, подых гісторыі… Я ўсё гэта там так выразна адчувала!

Вядома ж, цікава было б пабываць на старажытных млынах, якія працуюць… Ветраным і вадзяным… Паслухаць, як рыпяць цяжкія жорны… Паназіраць, як тонкім альбо шырокім струменем сыплецца мука… Во дзе сіла трэба была млынару! І здароўе, вядома ж… А вы б пайшлі ў млынары?! 🙂

Але-але… Толькі падчас леташняга падарожжа ў Гервяты мы задумліва пастаялі на мосце ды паназіралі за вадаспадзікам, які яшчэ ў мінулым стагоддзі круціў там якраз-такі жорны вадзянога млына…

Будынак, які захаваўся дагэтуль, пабудаваны ў 1914-ым годзе. Кажуць, што мясцовыя старажылы даўней маглі распавесці пра свой вадзяны млын у падрабязнасцях. І тое, што пабудаваў яго мясцовы пан Дамейка. І што мелася ў ім сучаснае абсталяванне, якое палягчала ручную працу. І нават самага тонкага памолу атрымлівалі муку! Уяўляеце, якія смачныя з яе пякліся бісквіты?! 🙂

Магчыма, і іх прапануюць наведвальнікам кавярні, якая размешчаная зараз у старажытным будынку. Шкада, што мы не мелі часу туды зазірнуць. Дарога клікала. І так цемначы вярталіся здалёк дадому… Ды яшчэ незапланавана завіталі ў Крэва, бо дужа хацелася зноўку там пабываць… Рэспект брату, які быў за рулём!

Але ж да бісквіту… Альбо, як даўней казалі, бісквітаў… Ці ведаеце вы, што іх гісторыя пачынаецца ў Англіі? І што тады гэта былі так званыя карабельныя бісквіты альбо марскія сухары, якія фактычна нічога не мелі агульнага з бісквітам сучасным. Не, мусіць, мелі ўсё ж – адмысловы смак… Бо недарэмна ж у свой час у Англіі вырашылі, што бісквіты дастойныя таго, каб з’явіцца на каралеўскім стале…

Што было вызначальным для іх на той час? Паколькі ў рэцэпце не мелася сметанковага масла, карабельныя бісквіты доўга не псаваліся. Да таго ж, іх яшчэ падсушвалі. І нават пры доўгім захоўванні (а плаванне магло доўжыцца месяцамі) на іх не з’яўлялася плесня. А яшчэ яны былі наяднымі і не займалі шмат месца.

Ну, а пазней бісквіты ператварыліся ў вельмі смачныя і пяшчотныя торты ды пірожныя, якімі і мы іх ужо ведаем і любім!

Зрэшты, у кожнага віду цеста – бісквітнага, пясочнага, дражджавога і г.д. – ёсць свае аматары і тыя, хто не есць адно ці другое ні пры якіх абставінах. На маё шчасце, я люблю рознае цеста, але перавагу аддаю сапраўды бісквітнаму.

Рэцэпт бісквіта

Як заўважала ўжо раней, рэцэпту, з якім са мной яшчэ на пачатку 1990-х падзялілася адна сваячка, ужо шмат гадоў. А відазмяняючы начынне і праслойку, мы ад бісквіту не стамляемся ніколі!

Рэцэпт прыводжу, ужо напалам падзелены. Бо калі пячы бісквіт на 6 яек… Атрымаецца дужа вялікім.

Інгрэдыенты:

• 3 яйкі
• ½ шклянкі цукру (вар’іруецца – у залежнасці ад густу)
• 1 шклянка мукі
• 1 пакецік ваніліну
• ¾ ст.л. разрыхляльніка для цеста (мой уласны дадатак у апошнія гады, у класічным рэцэпце не было)

Прыгатаванне:

1. Бялкі аддзяляем ад жаўткоў.
2. Любым зручным спосабам (у мяне яшчэ старэнькі, але любімы міксер) узбіваем бялкі ў моцную пену.
3. Дадаем цукар, узбіваем.
4. Дадаем жаўткі, узбіваем яшчэ раз.
5. Прасейваем (абавязкова!) муку разам з ванілінам і разрыхляльнікам, дадаем да узбітых з цукрам яек.
6. Дбайна вымешваем і даем пастаяць 10-15 хвілін.
7. Далей ужо са змазваннем-пасыпаннем-засціланнем формы (альбо з прапусканнем якіх элементаў) разбіраемся самастойна – як вы прывыклі.
8. Выпякаем пры тэмпературы 180° прыкладна 30-40 хвілін. Але, вядома ж, кантралюем працэс.

А затым... Можна есці проста бісквіт. Можна разрэзаць яго напалам і змазаць сметанковым крэмам (смятана, узбітая з цукрам, прапорцыі адвольныя) унутры і зверху. І туды, і туды дадаць парэзаны кружочкамі банан. Зверху пасыпаць шакаладам (надзерці шакаладныя цукеркі ці кавалачкі шакаладу на тарцы альбо выкарыстаць для ўпрыгажэння какаву). Калі задумалі шарлотку, на дно формы спачатку ўкладваем парэзаныя долькамі яблыкі (лепей скурку зрэзаць), а тады заліваем цестам.

Варыянтаў – мора! Проста прастора для фантазіі. Галоўнае, што аснова ўсяму – ён, бісквіт. Таму так і хочацца сёння выгукнуць: «Віват, бісквіт!» І – «Смачна есці!» А напрыканцы – традыцыйнае! 🙂 Ці любіце вы бісквіт так, як люблю яго я?!

А тым часам афіцыйны прагноз Белгідрамету яшчэ ўчора паказаў вецер (прынамсі, у нашым Чэрвені) у межах 3-5 м/с. Паглядзім, ці праявяцца тыя нечаканасці, якія шмат дзесяцігоддзяў, а можа нават і стагоддзяў назіралі беларусы.

Па народных прыкметах, калі 21-га жніўня вецер слабы і цёплы, дык да сонечнай восені. А да прыходу гэтай рыжавалосай спадарыні зусім мала часу засталося, калі меркаваць па календары. Лета-лета… А хіба ж ты сёлета было???

Што тычыцца той самай віхуры, дык яе з’яўленне прадказвае непагодны верасень. Паўночны вецер паказваў на пахаладанне і добры ўраджай жыта.

Тыя, хто верыў у варажбу, магічныя дзеянні, звычайна на Мірона Ветрагона чыталі разнастайныя замовы. Лічылася, што яны могуць ажыццявіць мару, прыцягнуць каханне і нават умацаваць здароўе!

Зрэшты, па здароўе нашыя продкі 21-га жніўня звычайна накіроўваліся ў лес. Навошта? Ды збіраць ажыну, якая здаўна лічыцца вельмі карыснай ягадай.

І традыцыйна крыху адхінуся ва ўласныя ўспаміны. Колькі гадоў таму ў нас той ажыны на мяжы дачнага ўчастка было ну вельмі шмат! Але не заўсёды атрымлівалася сабраць ураджай. Бо ў засушлівыя гады ягадкі высыхалі, не паспеўшы зачарніцца, а ў дажджлівыя – раскісяляліся, калі доўга не атрымлівалася патрапіць на ўчастак.

Але ў абсалютнай большасці гадоў мы ўсё ж былі з добрым ураджаем. І, азіраючыся назад, сведчу: яшчэ гадоў 10 таму прыроду так не «калбасіла». І хіба мы маглі падумаць, што ў рэшце рэшт застанемся без ураджаю і фактычна без самога ўчастка?!

Але ажына знікла раней. Дакладней, яе мы вырылі самі падчас добраўпарадкавання ўчастка. Бо доўгія пруты з калючкамі добра-такі заміналі. Была мара набыць гатункі без калючак… Так і не сабраліся. А тыя некалькі штук, якія пакінулі на развод, проста вымерзлі-вымаклі за зіму-вясну. Але смак ажыны я памятаю і дагэтуль. І гэтую ягаду таксама люблю пяшчотна!

Памятаю, якой радасцю было выпадкова адшукаць пруткі ажыны ў лесе, калі хадзілі грыбы збіраць. Во дзе смаката – ажына лясная! А ці любіце вы ажыну так, як люблю яе я?! 🙂

Спецыялісты кажуць, што нават у 100 грамах ажыны (а ў дзень раяць з’ядаць 250) утрымліваецца 35% ад сутачнай нормы вітаміну С. Ёсць у ажыне вітаміны А, К, Е, В9, калій, магній, кальцый, жалеза… І антыаксіданты ў ёй таксама маюцца.

А паколькі ў ягадах столькі вітаміну С, значыць яны спрыяюць чаму? Правільна, умацаванню імунітэту! А яшчэ ажына ўмацоўвае косці, зніжае рызыку сардэчна-сасудзістых захворванняў, паляпшае працу галаўнога мозгу…

Вось чытаеш гэты пералік і думаеш: і пра тое ўжо так пісалі, і пра тое, і пра тое… Але ж гэта і добра! Бо спажываеш і думаеш, што не толькі смачнае ясі, але і вельмі карыснае! Толькі, вядома ж, аднаго правільнага харчавання для падтрымання здароўя недастаткова… Інакш усе вакол ужо даўно былі б здаровымі, праўда?!

Дарэчы, для тых, хто верыць у народную медыцыну, у сілу зёлак нашыя продкі данеслі і яшчэ адно свята – Дзень збору дзікіх траў. Праўда, штосьці не дужа мілагучнае слова «дзікія», праўда? Ды яшчэ ў гэтым кантэксце. Можна замяніць на «дзікарослыя». Але лепей на традыцыйнае – «лекавыя». Бо размова ідзе, зразумела ж, пра іх.

Прычым збіраюць часцей за ўсё не кветкі і нават не лісце са сцяблінамі, бо многае да гэтага часу ўжо адцвіло, а карэнні. Памятаю, як мая любімая мамачка заўсёды карысталася кнігамі пра лекавыя расліны, каб паглядзець на спрыяльны час збору для той ці іншай зёлкі.

Так, у жніўні яшчэ можна назапасіць, напрыклад, кветкі календулы. У нас яе столькі заўсёды рассявалася на дачным кветніку! І мамачка рэгулярна збірала і сушыла гэтыя ярка-аранжавыя альбо жоўтыя кветачкі. Вельмі добра іх запарваць і паласкаць адварам горла пры прастудзе. Вядома ж, у аптэцы прадаецца для гэтых мэтаў спіртавая настойка… Але ж тут – сваё… І прыгатаванае без спірту…

Так што робім сёння тое, што найбольш блізкае. Назіраем за ветрам, ямо ажыну ці збіраем лекавыя травы. Галоўнае, каб усё – на карысць, на здароўе!

Падпісвайцеся на наш канал у Telegram, групы ў Facebook, «УКантакце», у «Аднакласніках» – і будзьце ў курсе свежых навінаў! Толькі цікавыя відэа на нашым канале YouTube, далучайцеся!

Пры траўматызацыі галаўнога мозгу абломкамі зламанай косці ўтвараецца ўнутрычарапная гематома (або некалькі), якая сціскае мозг і прыводзіць да страты прытомнасці.Эксперт падкрэслівае: пры пераломе касцей чэрапа альбо асновы чэрапа правілы аказання даўрачэбнай дапамогі вельмі абмежаваныя. З-за высокай рызыкі цяжкіх ускладненняў патрабуецца забяспечыць пацярпеламу поўны спакой і неадкладна выклікаць «хуткую».

Лячэнне падобных траўмаў павінна праходзіць пад пастаянным наглядам неўролагаў.

Пералом пазваночніка

Адзін з самых небяспечных відаў траўмаў, здольных прывесці да глыбокай інваліднасці і нават смяротнага зыходу. Шмат што залежыць ад вобласці пералому пазваночніка. Але ёсць шэраг трывожных прыкметаў (акрамя асноўных), якія паказваюць на зашчымленне або пашкоджанне спіннога мозгу. Да іх ліку адносяцца:

• неўралагічная сімптаматыка, апісаная вышэй;
• страта адчувальнасці ў вобласці ўдару, у пальцах рук і ног;
• немагчымасць сесці, устаць;
• адсутнасць рухальнасці ў нагах і руках (пераважна пры пераломе шыйных і паяснічных пазванкоў, радзей – пазванкоў груднога аддзела пазваночніка);
• страта свядомасці.

Першая дапамога пры пераломе пазваночніка

Па словах Віктара Комара, даўрачэбная дапамога пры пераломе пазваночніка, хутчэй, зводзіцца да таго, каб не нашкодзіць, не дапусціць зрушэння абломкаў пашкоджаных пазванкоў і траўмавання спіннога мозгу. Перш за ўсё, неабходна праверыць адчувальнасць рук і ног, рухомасць пальцаў, здольнасць рухаць канечнасцямі. Пры іх адсутнасці катэгарычна супрацьпаказана:

• тармасіць пацярпелага;
• спрабаваць падняць на ногі ці пасадзіць;
• паварочваць на бок альбо перамяшчаць (перацягваць) аднаму на іншае месца.

Усё, што можна зрабіць у падобнай сітуацыі:

• забяспечыць поўны спакой пацярпеламу;
• пры магчымасці вельмі асцярожна і ў адзін прыём з удзелам некалькіх чалавек, падтрымліваючы на адной вышыні, перакласці на цвёрды шчыт (фанеру, кавалак дошкі). Нельга ўкладваць чалавека на мяккія насілкі альбо сядзенні машыны (!);
• пры падазрэнні на пералом шыйнага аддзела пазваночніка пакласці пад вобласць лапатак шчыльны валік, скручаны з адзення, коўдры, ручнікоў, вобласць шыі абкласці мяккімі прадметамі;
• тэрмінова выклікаць брыгаду хуткай дапамогі.

Асноўныя агульныя сімптомы і правілы першай дапамогі пры пераломах чытайце ў гэтым матэрыяле >>>

https://bel.24health.by/pershaya-dapamoga-pry-peralomax-shto-treba-rabic-shto-nelga/