13.08.2024
13.08.2024

Руіны манастыра, старажытныя помнікі, чырвоныя казармы. Якія гістарычныя помнікі ўразяць вас у Бярозе?

logo
Беларускі код
0
Памер шрыфта:
  • A
  • A
  • A

Горад Бяроза ў Брэсцкай вобласці да 1940 года называўся Бяроза-Картузская. А ўпершыню згадваецца гэтае месца ў 1477 годзе. У гэтым матэрыяле паглядзім, якія гістарычныя помнікі ёсць у горадзе Бяроза, дзе можна зрабіць унікальныя фота і атрымаць асаблівы настрой падрожніка.

Разгледзім, якія гістарычныя помнікі і славутасці ёсць у горадзе Бяроза. Дарэчы, 15 ліпеня тут адсвяткавалі Дзень горада.

да зместу

Руіны манастыра картузаў XVII стагоддзя

Руіны манастыра

На Бярозаўшчыне ён больш вядомы пад назвай «кляштар» – у славянскія мовы гэтае слова прыйшло з нямецкага Kloster «манастыр, мясціна» (ад лац. claustrum «закрытае месца»).

Каталіцкі ордэн картузаў паходзіць з Францыі і адрозніваецца адным з самых суровых манастырскіх статутаў. Будаўніцтва яго ў Бярозе пачалося ў 1648 г. ва ўладаннях і па запрашэнні канцлера Вялікага княства Літоўскага Льва Сапегі. Будаўніцтва скончылася ў 1689 г.

XVII стагоддзе было часам бясконцых ваенных баталій, таму архітэктура кляштара мела абарончыя рысы: масіўныя сцены, знешняя сістэма равоў-валаў у форме «зоркі», вежы феадальнага замка.

Дзякуючы добрай спонсарскай дапамозе і ўмелай гаспадарчай дзейнасці Бярозаўская картузія стала адным з найбагацейшых манастыроў на тэрыторыі ВКЛ. Дарэчы, у Рэчы Паспалітай было ўсяго тры картузскія манастыры. Два іншыя знаходзіліся ў Парадзіжы і Гідле (сёння тэрыторыя Польшчы). У кляштары былі свая вялікая бібліятэка, аптэка, сад і агарод, манастыр утрымліваў школу для мясцовых дзяцей.

Руіны манастыра

У красавіку 1706 года падчас Паўночнай вайны ў манастыры два дні знаходзіўся Карл XII — заехаў пагасціць і адпачыць ва ўладанні сваіх саюзнікаў Сапегаў. Пасля паўстання 1830-31 гг. манастыр быў зачынены, а ў другой палове 1860-х гг. значная частка пабудоў састарэлай картузіі была разабрана.

Пасля Другой сусветнай вайны тэрыторыю кляштара займала савецкая воінская часць. У 1990-я гады руіны манастыра ўнесены ў Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь як помнік архітэктуры барока.

У двутысячныя гады тут была адрэстаўравана ўязная брама ў кляштар, яна ж намалявана на сучасным гербе Бярозы. З часткова захаваных аб'ектаў засталася ​​ніжняя частка званіцы манастырскага касцёла Святога Крыжа, манастырскія сцены, гаспадарчыя пабудовы, палац Сапегаў, дзве кутнія вежы.

да зместу

Помнік на захаванні Сапегаў

Помнік на захаванні Сапегаў

Сапежынская стэла над адзіным у Беларусі пахаваннем членаў гэтага прозвішча, знаходзіцца яна на старых каталіцкіх могілках Бярозы ля руін кляштара картузаў.

У 1869 годзе пры разборцы кляштарнага касцёла астанкі Сапегаў былі перанесены з крыптаў на могілкі побач. Род Сапегаў быў адным з самых уплывовых у Вялікім княстве Літоўскім. Яго прадстаўнікі займалі вышэйшыя дзяржаўныя, адміністрацыйныя і вайсковыя пасады, з'яўляліся мецэнатамі культуры, мастацтва, адукацыі, рэлігійнага жыцця.

Над месцам пахавання была ўзведзена трохкутная стэла. За сваю доўгую гісторыю яна сур'ёзна разбураная ад часу. Але ў 2018 годзе намаганнямі мясцовых краязнаўцаў пры дапамозе партнёраў з Польшчы была адноўлена. На месцы згубленых металічных памятных таблічак рэстаўратарамі былі выраблены гранітныя дошкі з указаннямі ўсіх 17 пахаваных тут Сапегаў на беларускай і польскай мовах.

да зместу

Чырвоныя казармы

Чырвоныя казармы

Пабудаваны яны былі ў 1894 – 1898 гадах для размяшчэння частак Расійскай імператарскай арміі.

У 1915 - 1918 гадах у іх знаходзіўся нямецкі ваенны шпіталь. Затым у часы другой Рэчы Паспалітай казармы зноў выкарыстоўваліся па прамым прызначэнні — для польскага войска.

Але з чэрвеня 1934 г. па 17 верасня 1939 года ў іх дзейнічаў сумна вядомы канцэнтрацыйны лагер «Картуз-Бяроза». 

Канцлагер адрозніваўся жорсткасцю рэжыму ў разліку на фізічнае і псіхалагічнае прыгнечанне вязняў. Дакладная колькасць зняволеных, якія прайшлі праз лагер за час яго існавання, невядома. Але гісторыкамі ацэньваецца ў некалькі тысяч чалавек.

Цяпер адзін будынак Чырвоных казармаў працуе ў якасці гандлёвага цэнтра, у іншым знаходзяцца Дзіцяча-юнацкі спартыўна-эстэтычны цэнтр, філіял Бярозаўскага гісторыка-краязнаўчага музея «Галерэя мастацтваў», Раённы цэнтр рамёстваў і іншыя ўстановы.

У пасляваенны час непадалёк ад Чырвоных казармаў быў усталяваны невялікі абеліск у памяць аб вязнях канцлагера. У 2021 г. яго рэканструявалі і стварылі мемарыял. А ў «Галерэі мастацтваў» адкрылі тэматычную музейную экспазіцыю.

да зместу

Свята-Петра-Паўлаўская праваслаўная царква

Царква

Царква была ўзведзена ў 1775 годзе як уніяцкая, першапачаткова была драўляная і з адным купалам. У другой палове 1860-х перабудавана ў каменную «мураўёўку». У такім выглядзе царква праіснавала да 1995 года. У 1996 годзе была радыкальна перабудавана. Колькасць купалоў павялічана з двух да 13-і (сімвалізуюць Хрыста і 12 апосталаў). А вышыня званіцы з 21 метраў «вырасла» да 37-мі

Сёння ў храме праводзіцца поўнае гадавое кола богаслужэнняў. Пры царкве дзейнічаюць праваслаўнае маладзёжнае брацтва, гурток царкоўнай творчасці, праходзяць рэпетыцыі хору.

У царквы ёсць маленькія могілкі з цікавымі помнікамі канца XIX - першай паловы XX стагоддзяў

да зместу

Цэнтр рамёстваў

Цэнтр рамстваў

Тут можна пазнаёміцца ​​з традыцыйнымі для Беларусі тэхналогіямі ткацтва — ёсць некалькі арыгінальных станкоў у працоўным стане. Таксама тут нараджаюцца вырабы з дрэва. «Шчэпавая птушка» з асіны ўжо стала сімвалам Бярозы і ўключана ў спіс нематэрыяльнай спадчыны Беларусі. Нашы продкі яшчэ ў 19 стагоддзі выкарыстоўвалі такіх птушачак як цацкі для немаўлят і як абярэгі ў доме.

да зместу

Краязнаўчы музей

Краязнаўчы музей у Бярозе

Музей размешчаны ў гістарычным будынку 1920-х гадоў. Гэта першая пабудова ў стылі канструктывізму ў Бярозе. Мясцовыя жыхары, здзіўленыя незвычайнай для таго часу канструкцыяй будынка, назвалі яго «дом без даху». Да вайны дом належаў яўрэйскаму гандляру. Цяпер тут знаходзіцца гісторыка-краязнаўчы музей.

Асноўныя экспазіцыі музея расказваюць пра гісторыю Бярозы, пачынаючы з першабытна-абшчыннага ладу да 17-га стагоддзя і з 17-га па сённяшні дзень. У музеі 21 калекцыя, у якіх захоўваюцца рэдкія экспанаты, напрыклад, такія як скарб манет Вялікага Літоўскага Княства, Георгіеўскія крыжы і медалі, кій з рэйхстага.

Музей праводзіць як аглядныя, так і тэматычныя экскурсіі.

да зместу

Помнік вяртлявай чарацянцы

Помнік вяртлівай чарацянцы

Гэтая мініятурная птушачка-чырвонакніжніца з'яўляецца сімвалам заказніка Спораўскі. У Еўропе засталося зусім няшмат месцаў, дзе яна жыве, і пойма ракі Ясельда на Бярозаўшчыне — адно з такіх. Некалькі гадоў таму вандалы выламалі з помніка постаць птушкі, што толькі пацвярджае яе папулярнасць у насельніцтва. Але мясцовы каваль выкаваў новую чарацянку і аднавіў цэласнасць помніка.

да зместу

Духоўна-патрыятычны комплекс

Духоўна-патрыятычны комплекс

У 1990-я ў Старадаўнім парку горада быў усталяваны помнік у памяць дзесяці хлопцаў Бярозаўскага раёна, якія загінулі на вайне ў Афганістане. На 15-ю гадавіну вываду савецкіх войскаў з Аўганістана ў лютым 2004 года на гэтым месцы пачалося будаўніцтва цэлага комплексу. Сёння ён складаецца з храма Міхала Арханёла, помніка-капліцы, фантана «Чаша слёз».

Дамінантай комплексу з'яўляецца пяцікупальны храм вышынёй 38 метраў у гонар Арханёла Міхаіла ў памяць аб воінах, якія загінулі ў Афганістане. На яго ніжнім узроўні знаходзіцца крыптавы храм у гонар святога пакутніка Сергія Фларынскага. Сергій Фларынскі быў палкавым святаром 151-га Пяцігорскага пяхотнага палка, які на пачатку ХХ стагоддзя размяшчаўся ў Бярозе ў Чырвоных казармах. У храме Міхала Арханёла ёсць абраз святога пакутніка Сергія Фларынскага, напісаны ў 2009 годзе, з часцінкай яго мошчаў.

Фантан «Чаша слёз» зверху падобны на кветку: у яго цэнтры вялікая чара і па баках чатыры малыя. Вышыня фантана — больш за пяць метраў, дыяметр — каля 20-ці. З яго б'юць 47 бруй, якія ў залежнасці ад налады могуць падымацца на вышыню ад 0,5 да 3 метраў. Асабліва прыгожы фантан у вячэрні час, калі ўключаецца падсвятленне.

Падрабязна пра славутасці Брэста і Брэсцкай вобласці

Матэрыялы на сайце slushna.by носяць інфармацыйны характар і прызначаныя для адукацыйных мэтаў. Інфармацыя не павінна выкарыстоўвацца ў якасці медыцынскіх рэкамендацый. Ставіць дыягназ і прызначае лячэнне толькі ваш урач. Рэдакцыя сайта не нясе адказнасці за магчымыя негатыўныя наступствы, якія ўзніклі ў выніку выкарыстання інфармацыі, размешчанай на сайце slushna.by

0

Нарадзілася ў гарадскім пасёлку Бешанковічы Віцебскай вобласці. Да 10 класса вучылася ў Бешанкоўскай сярэдняй школе №1, у 2008 годзе паступіла ў Лужаснянскую школу-інтэрнат-гімназію для здольных і таленавітых дзяцей Віцебскай вобласці на гуманітарны профіль. З 2010 па 2015 года з'яўлялася студэнткай Інстытута журналістыкі Беларускага дзяржаўнага ўніверсітута. З'яўляючыся яшчэ студэнткай, пачала працаваць у Белтэлерадыёкампаніі на тэлеканале "Беларусь 3" рэдактарам аддзела падрыхтоўкі праграм да эфіру. Размеркаванне праходзіла ў холдынгу Выдавецкі дом "Звязда" ў газеце "Літаратура і мастацтва", дзе пасля засталася працаваць рэдактарам аддзела мастацтваў. Паралельна працавала на тэлеканалах "СТБ" і "РТР-Беларусь" рэдактарам інтэрнэт-дырэкцыі. З 2021 года з'яўляюся рэдактарам інтэрнэт-праекта «Рэдакцыі газеты «Медыцынскі веснік», дзе разам з штатнымі і пазаштатнымі аўтарамі мы імкнёмся паказаць унікальную культуру, традыцыі і побыт беларускага народа, не забываючы, вядома, пра здароўе.
Глядзіце таксама