Архив постов: Ліпеня 2022

Праўду кажуць: таленавіты чалавек таленавіты ва ўсім, а прыклад мастачкі Аксаны Аракчэевай гэта пацвярджае.

Аматары кнігі ведаюць яе найперш як ілюстратара: мастачкай аздоблена больш за шэсцьдзясят кніг для дзяцей!

Мне пашчасціла супрацоўнічаць з Аксанай Аракчэевай як аўтару кніг-карцінак «Мяне завуць Лахнэска» і «Балотныя прыгоды», «Цікавінкі ад Бульбінкі і Журавінкі». Тады, у працэсе стварэння ілюстрацый, я заўважыла вельмі чуйнае стаўленне мастачкі да слова.

Пасля ж разам з Аксанай мы стваралі кнігу з серыі «Жыццё знакамітых людзей Беларусі», былі ўкладальніцамі кнігі ўспамінаў «Бэз малюецца на шчасце» — пра тату мастачкі, мастака, заслужанага дзеяча культуры Беларусі Барыса Аракчэева. І зноў праца Аксаны з тэкстамі, іх апрацоўка, напісанне асабістых успамінаў паказалі, якія сакавітыя тэксты яна можа ствараць.

Таму, на мой погляд, не дзіўна, што ўвосень мінулага года адбыўся літаратурны дэбют мастачкі Аксаны Аракчэевай – чытачам яна падарыла кнігу «Фанечка. Мандарынавыя гісторыі», дзе і тэкст, і афармленне – яе.

Тут зазначу асобна – Аксана вельмі любіць сабак. І зараз у яе мінскай кватэры жыве сабачка. А папярэдняя ўлюбёнка, якая даўно сышла на вясёлку, Фанечка — перасялілася і жыве зараз у названай кніжцы.

Вядома ж, калі хатнія гадаванцы з дня ў дзень на вачах, якіх толькі гісторый не нагледзешся і ў якія толькі з імі не трапіш! Вось і Фанечка – гераіня кнігі – вельмі любіць мандарынкі. Яна не зусім разумее, чаму яны «выспяваюць» пад Новы год і дзе растуць да гэтага. Яна настойліва шукае іх па гарадскіх дварах падчас прагулак і едучы з гаспадарамі на рыбалку.

Фанечка жыве ў намёце, плавае на гумовай лодцы, варыць з сябрам Ягорам юшку – адным словам, жыве шчаслівым жыццём, якое язык не павернецца назваць сабачым!

Не здарма кнігу адразу палюбілі дзеці і дарослыя! Кніга багата і дэталёва ілюстраваная, што дапамагае ўнікаць у шматслоўе ў тэксце. Што не прапісанае словамі – дадаецца ілюстрацыямі. Гэта здорава і захапляльна, бо дапамагае чытачу ўключыцца ў апавядальніцкі працэс і як бы дафантазіраваць, даствараць вакол прапанаванай дзеі свой свет.

Малайцы і выдаўцы – РУП «Выдавецтва “Адукацыя і выхаванне”». Выдатная паліграфія, буйны шрыфт, шмат паветра на старонках – усё гэта памнажае прывабнасць выдання.

Бонусам у кнізе – старонкі-расфарбоўкі лістоты разнастайных дрэў і кустоў:  таполі, вішні, каштана, бярозы, шыпшыны, рабіны – і пад імі Фанечка шукала-вынюхвала мандарынкі, але дарма…

У анатацыі да кніги сама мастачка напісала: «У свеце кніжнай ілюстрацыі я жыву, быццам вяртаюся ў дзяцінства. Таму атрымліваю вялікую асалоду, калі малюю. Самае галоўнае для мяне – буйства фантазіі і незвычайныя дробязі. Кожная намаляваная мной кніжка – як маё дзіця. І ўпершыню напісаная гісторыя пра сабачку Фанечку, які рос і сталеў разам з маім сынам. Вельмі хачу пажадаць вам, мае маленькія сябры, атрымаць асалоду ад гэтай гісторыі!»

Сапраўды, паспяшайцеся! Любую кнігу лепш чытаць, чым пра яе расказваць. Кнігу можна набыць у кнігарнях, спытаць у бібліятэках.

З «Фанечкай» дадатковая порцыя сонечнага святла вам забяспечаная, бо стварыла яе сонечная мастачка і чалавек – Аксана Аракчэева.

Ад сябе дадам: калі народзяцца новыя ўдалыя літаратурныя творы, як чытач і  літаратуразнаўца буду шчыра радая!

https://bel.24health.by/pachala-skladac-kazki-gaduyuchy-dachku-razglyadaem-dzicyachyya-knigi-raisy-baravikovaj/

Брэст — адзін з найстарэйшых беларускіх гарадоў. Дзень горада традыцыйна адзначаецца тут 28 ліпеня ў памяць аб тым, што ў гэты дзень у 1944 годзе горад быў вызвалены ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў войскамі 1-га Беларускага фронта. Брэст заўсёды ўрачыста адзначае гэтае свята.

З нагоды падзеі мы вырашылі расказаць пра самыя цікавыя і незвычайныя славутасці горада і вобласці, якія абавязкова вам запомняцца сваёй прыгажосцю, гісторыяй і ўнікальнасцю.

Будынак чыгуначнага вакзала

Першы будынак, які звычайна бачаць прыезджыя ў Брэст на цягніку, будынак чыгуначнага вакзала. Гэты будынак мае цікавую гісторыю. У 1883 годзе па ўказе Аляксандра II пачалося будаўніцтва вакзала і станцыі Брэст-Цэнтральны. На той момант вакзал лічыўся самым буйным і прыгожым у Расійскай імперыі.

Узведзены ён з чатырма воданапорнымі вежамі і нагадвае замак. У ім было вадзяное ацяпленне, у залах вышэйшага класа былі паркетныя падлогі, раяль і буфет. Цяпер гэты дзейны будынак з'яўляецца помнік архітэктуры Рэспублікі Беларусь, а таксама занесены ў спіс помнікаў ЮНЕСКА.

Сядзіба Нямцэвічаў у вёсцы Скокі

Прыгожая сядзіба ў стылі барока пабудавана ў 1770-я гады па замове прадстаўніка старажытнага роду Марцэлія Нямцэвіча. Пазней гаспадаром стаў яго сын — пісьменнік, гісторык і грамадскі дзеяч Юльян Нямцэвіч, які служыў ад'ютантам Тадэвуша Касцюшкі і прымаў удзел у складанні першай Канстытуцыі ў Еўропе. У знакамітай сядзібе бывалі Аляксандр III, Тадэвуш Касцюшка, мастак Напалеон Орда, паэт Адам Міцкевіч.

Падчас Першай сусветнай вайны ў палацы знаходзілася стаўка Леапольда Баварскага, які камандаваў Усходнім германскім фронтам… Пасля маштабнай рэстаўрацыі ў гісторыка-мемарыяльным музеі «Сядзіба Нямцэвічаў» адноўлены палацавыя пакоі, музычна-мастацкі салон, зброевы пакой.

Рэзідэнцыя Нямцэвічаў адыграла ключавую ролю ў сусветнай гісторыі: 15 снежня 1917 года тут было падпісана ваеннае перамір'е, а пазней адбылося першае пасяджэнне па арганізацыі перагавораў аб знакамітым Брэст-Літоўскім свеце, які быў заключаны 3 сакавіка 1918 года ў Белым палацы Брэсцкай крэпасці.

Чыгуначны музей

У Чыгуначным музеі пад адкрытым небам галоўнымі экспанатамі з'яўляюцца самыя сапраўдныя цягнікі. У калекцыю ўваходзяць узоры ЖД-тэхнікі розных часоў — ад рарытэтных паравозаў XIX стагоддзя да сучасных цягнікоў.

У ходзе экскурсіі наведвальнікам дазваляецца залазіць у кабіны і вагоны некаторых паравозаў, дзе адноўлена дарожная атмасфера адпаведнага часу.

Пешаходная вуліца Савецкая, альбо Брэсцкі «Арбат»

Вуліца Савецкая — душа і сэрца горада, з'яўляецца адной з самых атмасферных і папулярных пешаходных вуліц Беларусі. Яе працягласць складае 2 км. Аднак колькі гісторыі ў гэтых кіламетрах: вуліца не раз гарэла і адбудоўвалася ізноў.

У свой час тут жыла эліта Брэста, у 30-ыя на вуліцы былі яўрэйскія гандлёвыя рады, прыватныя крамы, аптэкі, на месцы сучаснага кінавідэацэнтра «1 Мая» быў адзін з самых вялікіх кінатэатраў Брэста «Адрыя», на першым паверсе якога размяшчалася легендарнае кафэ. Кранеўскага.

Цікавая гісторыя будынка ад 1862 года галоўнай сінагогі Брэста: гэта быў узрушаючы будынак, распісаны сюжэтамі са Старога запавету, аднак у 45-ыя будынак перабудавалі ў кінатэатр. Цяпер на гэтым месцы размяшчаецца сучасны кінатэатр Беларусь (у якасці апорных канструкцый выкарыстаны ўнутраныя сцены некалі дзеючай сінагогі).

Ваўкавыскі раён. Топ-7 месцаў, здольныя ўразіць турыстаў

Апошнія змены вуліца перажыла ў 2009 годзе да свята тысячагадовага юбілею горада.

Сёння вуліца Савецкая — гэта любімае месца адпачынку як гасцей горада, так і жыхароў. На вуліцы размяшчаюцца шмат скульптур і помнікаў: скульптура лятучай мышы з ліхтаром у кіпцюрах (гэта сімвал таго, што ў Брэсце ніколі не наступіць цемра), «Стары горад» (у народзе скульптуру называюць помнікам закаханым коткам, аднак тут ёсць свой маленькі тэхнічны сакрэт, які крыецца ў назве: скульптура  маскіруе вентыляцыйную адтуліну, убудаваную ў кампазіцыю старых хат і дахаў), фрэскі з сюжэтамі Манетнага двара і друкарні … і інш.

Алея ліхтароў

У 2013 годзе ў Брэсце на месцы вуліцы Гогаля з'явілася Алея кованых ліхтароў, дзе кожны ліхтар уяўляе сабой арт-аб'ект: Маленькі прынц, скульптуры пажарніка, гандляра, каваля (дзе ўвечары побач «разгараецца» агонь), чысцільшчыка абутку, ліхтары прадпрыемстваў горада і вобласці (напрыклад, ліхтар швейнай галіны, ЦУМа, «Брэсцкага мясакамбіната») і гэтак далей.

У памяць аб мінулым імені вуліцы на алеі размешчана шмат скульптур, прысвечаным творчасці Гогаля.

Ідэя ўстаноўкі алеі належыць вядомаму брэсцкаму скульптару і кавалю Аляксандру Чумакову. Прыкладна трэць усіх ліхтароў вырабіў ён.

Батанічны сад і зімовая аранжарэя

Сад бесперапыннага квітнення быў створаны на тэрыторыі Брэсцкага дзяржаўнага ўніверсітэта імя А.С. Пушкіна ў 2003 годзе і з таго часу складае не толькі неад'емную частку месцаў адпачынку для гасцей і жыхароў горада, але і навучання для студэнтаў і школьнікаў. На тэрыторыі парка знаходзяцца больш за 220 відаў раслін із розных кліматычных зон.

Ручайкі, спевы птушак і прыемнае цяпло аранжарэі з задавальненнем сустрэнуць гасцей, якія маюць патрэбу ў прыгажосці і адпачынку. Сад падзелены на 3 кліматычныя зоны: тропікі, субтропікі і пустыня. На тэрыторыі размешчаны больш за 1800 экзэмпляраў раслін, частка з іх створана з фондавай калекцыі Цэнтральнага батанічнага сада НАН Беларусі, а частка — ахвяравана жыхарамі Брэста.

Музейны комплекс «Бярэсце»

Музей быў заснаваны ў 1982 годзе на месцы знойдзенага археолагамі старажытнага гарадзішча. Экспазіцыя складаецца з некалькіх драўляных пабудоў XIII стагоддзя, узнятых з нетраў зямлі і адноўленых у адпаведнасці з гістарычным абліччам.

Падчас экскурсій наведвальнікам даецца магчымасць даведацца пра традыцыі і жыццёвы ўклад старажытных жыхароў Брэста і на свае вочы ўбачыць прадметы ўжытку, якія выкарыстоўваліся імі стагоддзі таму. Водгукі пра месца толькі станоўчыя.

Брэсцкая крэпасць

Легендарная крэпасць узводзілася з 1833 па 1915 гг. Чырвонацагляны будынак складаўся з цытадэлі і трох абарончых умацаванняў працягласцю 6,4 км. Агульная плошча дасягала 4 км2.

Фатальным днём у жыцці крэпасці стала 22 чэрвеня 1941 гады. Раніцай нямецкія войскі адкрылі па гарнізоне артылерыйскі агонь, застаў савецкіх салдат знянацку. У выніку першага абстрэлу быў разбураны вадаправод, знішчаны зброевыя склады, страчана сувязь і забіта вялізная колькасць байцоў. Так быў пакладзены пачатак гераічнай абароне Брэсцкай крэпасці.

Бітвы доўжыліся больш за месяц. У акружанай фашыстамі крэпасці знаходзілася каля 9 тысяч чалавек. Штодзень абаронцам умацавання даводзілася адбіваць 7-8 атак, у якіх прымяняліся агнямёты, газавыя бомбы і ўзрыўчатка. Дзень за днём савецкае войска цярпела страшэнныя страты. Салдаты гінулі ў баі, ад ран, ад смагі і ад голаду. На цагляных сценах па-ранейшаму відаць надпісы, пакінутыя паміраючымі ваярамі.

23 ліпеня фашысты паланілі апошняга абаронцу крэпасці — маёра Гаўрылава. Пякельная абарона скончылася. Яе вынікі выглядалі так: 6000 чал. салдат узяты ў палон, 2000 чал. забітыя. Пасля Брэсцкая крэпасць удастоілася звання Крэпасці-героя.

Сёння на тэрыторыі крэпасці размяшчаецца шырокі мемарыяльны комплекс. Разбураныя сцены, казармы і калідоры часткова адноўлены. У памяшканнях размяшчаюцца музейныя экспазіцыі, прысвечаныя гісторыі абароны. У іх архівах захоўваюцца прадметы, знойдзеныя пры рэканструкцыі руін.

Музей касманаўтыкі ў вёсцы Тамашоўка

Музей касманаўтыкі ў вёсцы Тамашоўка — гэта ўнікальны музей касманаўтыкі ў Рэспубліцы Беларусь. Ён быў заснаваны ў 1978 годзе. Экспазіцыя музея расказвае пра этапы вывучэння Сусвету, асваенне касмічнай прасторы, а таксама пра жыццё і подзвігі першага беларускага касманаўта — Пятра Ільіча Клімука.

Музей касманаўтыкі складаецца з трох залаў: гістарычная, экспазіцыйная, біяграфічная. У гістарычнай зале можна ўбачыць калідор, які імітуе від праходу з ракеты на станцыю. На сценах — сузор'і, партрэты беларускіх лётчыкаў, герояў Савецкага Саюза.

Таксама прадстаўлены харчовыя рацыёны з борта МКС, элементы адзення і экіпіроўкі касманаўтаў, абсталяванне, якое выкарыстоўваецца ў працэсе падрыхтоўкі. А біяграфічная зала прысвечана дзяцінству і юнацтву П. І. Клімука, яго палётам, бо вёска Камароўка, якая знаходзіцца непадалёк, з'яўляецца Радзімай знакамітага касманаўта.

Станцыя Дубіца

Чыгуначная станцыя Дубіца, якая размешчана непадалёк ад Брэста, вельмі вядома сваім старажытным вакзалам. Будынак быў пабудаваны яшчэ ў 1897 годзе, але, нягледзячы на ​​свой узрост, станцыя прымае грузы і пасажыраў, а сам будынак цудоўна захаваўся.

Будынак чыгуначнай станцыі ў вёсцы Дубіца мае статус гісторыка-культурнай каштоўнасці. Гэтае месца асабліва вядома ў кінематографе. У Дубіцы здымалі такія гістарычныя фільмы, як «Брэсцкая крэпасць», «Снайпер 2: Тунгус», «Снайпер 3: Героі супраціву», «Паляванне на гаўляйтара», «Роля», і многія іншыя.

Часта для здымак выкарыстоўвалі экспанаты Брэсцкага музея чыгуначнай тэхнікі, пра які мы расказвалі раней. Тут пабывалі і папрацавалі вядомыя рэжысёры і акцёры.

Камянецкая вежа

Камянецкая вежа — гэта вельмі старажытны помнік раманскага стылю валынскага тыпу, узведзены ў 1271-1288 гадах указам князя Уладзіміра Васільковіча для ўмацавання межаў. Дакладная дата пабудовы вежы невядомая, але першая згадка пра горад Камянец, які вырас вакол вежы, сустракаецца ў старажытным Іпаціеўскім летапісе.

Размешчаны гэты гістарычны помнік на высокім беразе паўнаводнай ракі Лясной. Гэта высокая непрыступная вежа, апошняя мяжа абароны феадальнага замка. Падобнага роду вежы былі разлічаны на доўгую аблогу, таму ўключалі ў сябе таксама жылыя памяшканні, харчовыя склады і боепрыпасы.

У 1960 годзе Камянецкая вежа была аб'яўлена помнікам гісторыі і архітэктуры, абноўлена і ўнутры яе арганізаваны этнаграфічны музей. Частка музейнай экспазіцыі з'явілася пасля археалагічных раскопак у 1970 г..

У цяперашні час Камянецкая вежа з'яўляецца не толькі цікавай славутасцю і музеем, але і цэнтрам сярэднявечных фестываляў і рэканструкцыі гістарычных бітваў.

Легенды Косава. Цікавыя факты пра Палац Пуслоўскіх і музей-сядзібу Тадэвуша Касцюшкі

Сядай, сябар, вось сюды, побач са мной.  Каб зручна табе было сядзець і маю старую казку слухаць. Яна кароткая, але табе спадабаецца. Ну што? Усеўся? Тады слухай, што я табе распавяду.

Некалі даўно. Так даўно, што рэкі па-новаму цякуць з той пары. Сонца мільен разоў прайшлося па зямлі.  У тыя часы жылі ўжо людзі. Былі яны, як мы. Две рукі, дзве нагі, два вока. Толькі яны не паміралі. Хадзілі сабе па зямельцы, ды хадзілі.

Ды нікога гэта не клапаціла і не турбавала. Жыў сабе народ і бяды не знаў. Множылася племя чалавечае. Усё больш і больш рабілася людзей па свету. Цесна рабілася ў гарадах і вёсках. Мала засталося на кожнага зямлі.

Тут ужо і сама глеба ўзмалілася. Звярнулася яна да валхвоў, якія ў тыя старадаўнія часы былі правадырамі людскімі. Папрасіла зямелька ў іх дапамогі. Жалілася, што не можа больш карміць столькі людзей, што не бязмежная яна.

Доўга думалі валхвы і валхавіцы. Разумелі яны, што трэба з гэтым нешта. Два дні і тры ночы шукалі яны адказ у старых кнігах, у і ншых разумных людзей. Ажно пакуль адна састарэлая валхавіца, якая жыла ад пачатку часоў, не выказалася.

Ці бывае свята ў Зямлі? (экалагічная казка)

Прапанавала жанчына прыносіць ахвяры зямлі. Абіраць чалавека і пакідаць яго зямлі. Добрай падалася гэта ідэя астатнім. Добрай падалася яна і глебе, якой не хапала сакавітай ежы. Ды толькі вечныя людзі не разумелі, як то можна развітацца з такім жыццём.

Ніхто не пагаджаўся быць ахвярай. А зямля ўсё больш стагнала і руйнавалася пад безліччу ног. Тады ўжо іншы волхв выказаўся.  Аб роўнасці. Сказаў мужчына, што калі ўсе рана ці позна будуць ахвяраваны глебе¸ то ніхто не зможа быць супраць.

Спужаліся валхвы і валхавіцы. Пражыўшы такія доўгія гады, яны баяліся прыносіць сябе ў ахвяру. Ды калі яны не пададуць прыклад, то зусім знікне зямля. Абралі яны паміж сабой адну валхавіцу і аднаго валхва. Усё племя назірала за тым, як зніклі яны ў чэраве зямлі.

З тых часоў звыклі людзі да гэтых ахвяр. Калі ўжо знікла зусім тое першае пакаленне людзей, што жылі ад першых часоў, пачалі гэтую ахвяру смерцю зваць. А глеба, якая напоўнілася чалавечымі  костакамі і мясам,  перастала радзіць здароўе. Старыя людзі шмат хварэлі і ўжо самі хацелі памерці, каб не пакутваць.

Нарадзіліся дзеці, якія ўжо не ведалі, што можна жыць вечна. З’явіліся могілкі і крыжы над імі. На тых месцах, дзе раней гойсалі дзіцячыя ногі ў лепшыя чалавечыя часы, цяпер узвышаліся незлічоныя магілы. Пачало людзям падабацца паміраць.

Яны стварылі вялікія святкаванні свайго адыходу. Ды і паступова забыліся, што некалі вечна жылі. Самі адмовіліся ад гэтага. Так усім хацелася, каб і па ім справілі такое вялікае свята. Усё жыццё чакалі, калі ўжо можна будзе легчы ў труну.

А зямля ўсё роўна прымала. І малых, і вялікіх. І ў труне,  і ў саване. І святых, і д’яблаў. Пухла яна ад таго, як нажыралася кожны раз, але ніхто ўжо не мог тое спыніць. Першыя людзі, якія ўсю праўду ведалі даўно ахвяравалі сябе. Памерлі.

Цяпер, мой шаноўны сябар, ты ведаеш гэтую таямніцу. Нікому яе не распавядай. А то ж калі ўсе даведаюцца, што можна жыць вечна, то ізноў згаладнее глеба.

Ведай сам, калі адчуеш, што паміраеш, помні: гэта падман.  На самой справе, людзі могуць жыць вечна. Яны толькі навучыліся паміраць.

У Мсціслаўскім раёне, за сотню метраў ад расійскай мяжы, ёсць выдатнае месца пад назвай Пустынкі. Так раней называлі мясціны, дзе знаходзіліся праваслаўныя храмы пры манастырах.

Беларускія Пустынкі звычайна не паказаны на картах, сюды не ходзяць маршрутныя аўтобусы, аднак людзі бываюць тут часта – у асноўным турысты, якія жадаюць паглядзець на манастырскі комплекс, заснаваны яшчэ ў 1380 годзе.

Як дабрацца?

Пустынскі манастыр размешчаны ў Магілёўскай вобласці Беларусі, прыкладна ў 12 км на поўнач ад горада Мсціслава. Маршрутныя аўтобусы сюды не ходзяць, дабрацца да манастыра можна аўтамабільным транспартам. Час у дарозе ад Мсціслава – каля 10–15 хвілін. Калісьці гэтая дарога называлася Манастырскім трактам.

Непадалёк ад Мсціслава, па дарозе ў бок расійскага горада Манастыршчына, каля самай мяжы са Смаленскай вобласцю Расійскай Федэрацыі, на месцы былой вёскі Пустынкі размешчаны адзін з найстаражытнейшых беларускіх манастыроў – Свята-Успенскі мужчынскі манастыр.

Гэта на правым беразе рачулкі Аслянка – прытоку вялікай ракі Сож.

Манастыр славіцца і цудадзейнай крыніцай, якую называюць Пустынская Святая крыніца, або Крыніца Божай Маці.

На тэрыторыі манастырскага комплексу ў адну лінію, ад званіцы да крыніцы, размешчаны Сабор Успення Прасвятой Багародзіцы, Пакроўская царква і царква Раства Прасвятой Багародзіцы.

Над крыніцай узведзена капліца, побач купель.

Узнікненне манастыра летапісы адносяць да 1380 года і гавораць, што яго заклаў родапачынальнік мсціслаўскіх князёў – адзін з сыноў вялікага князя літоўскага Альгерда Лугвен-Сімеон. Бог даў Сямёну-Лугвену доўгае жыццё – ён нарадзіўся ў 1350 годзе, а памёр у 1430-м. З іх амаль пяцьдзесят гадоў трымаў Мсціслаў, абараняў ад германцаў Пскоў і Вялікі Ноўгарад, ад татар – Кіеў.

Паводле падання, князь Лугвен калі быў яшчэ даволі маладым, цяжка захварэў і амаль аслеп. Нішто не магло вярнуць князю зрок. Але аднойчы ўва сне яму з’явіўся старац і параіў адправіцца ў Пустынь, знайсці там крыніцу і вадой з яе абмыць вочы. Князь тут жа сабраўся ў дарогу. Ён доўга не мог знайсці крыніцу, пакуль не сустрэў чалавека, які і давёў яго да патрэбнага месца. Лугвен памыўся з крыніцы і ў той самы момант пачаў бачыць.

У чалавеку, які паказаў яму шлях, Лугвен-Сімеон пазнаў старца са сну. Але той раптам знік гэтак жа нечакана, як і з’явіўся. А цуды на гэтым не скончыліся. Побач з крыніцай расла разлапістая ліпа, і ў яе галінах князь пабачыў абраз Маці Божай. У памяць пра сваё цудоўное ацаленне князь загадаў побач з цудатворнай крыніцай узвесці храм. Непадалёк пабудаваў капліцу, у якой змясціў абраз. А на пляцоўцы крыху вышэй вырашыў закласці мужчынскі манастыр.

Па адной з версій, Пустынскі манастыр атрымаў сваю назву ад таго, што мясцовасць, дзе цяпер месціцца манаскі прыстанак, задоўга да ацалення князя Лугвена засялялі манахі-пустыннікі, якія і аб’ядналіся для сумеснага служэння Богу ў манастыр у 1380 годзе. Архіўныя дакументы сведчаць, што ў 1500-м сакратар Літоўскага караля Аляксандра Богуш Богавітавіч ахвяраваў манастыру навакольныя землі разам з вёскамі. Першая царква была драўляная, і толькі ў пачатку ХІХ стагоддзя ўзвялі каменны будынак.

Пасля таго, як перарвалася мужчынская лінія князёў Мсціслаўскіх, манастыр разам з удзельным княствам у 1527 годзе перайшоў пад кіраванне каралеўскай канцылярыі. Падчас другой Лівонскай вайны Івана Жахлівага з Жыгімонтам Другім Аўгустам, якая пачалася ў 1563 годзе, частка манахаў Пустынскага манастыра была забітая, частка ж, ратуючыся ад смерці, пайшла ў іншыя, больш бяспечныя месцы, пакінуўшы манастыр пад аховай аднаго-двух манахаў. Неўзабаве пасля гэтага манастырскімі землямі сталі кіраваць свецкія людзі. Прыстанак перадаваўся ў прыватнае кіраванне як матэрыяльная ўзнагарода за паслугі, аказаныя каралеўскаму двару.

Спачатку манастыр быў праваслаўным, а з 1601 года – уніяцкім. Потым у 1839 годзе манастыр паўторна асвяцілі ў праваслаўе. У 1808 годзе тут пабудавалі мураваны Успенскі храм. Росквіт манастыра прыпадае на канец ХІХ – пачатак ХХ стагоддзя. У 1864 годзе над крыніцай, дзе адбылося з’яўленне цудатворнага абраза, разабралі стары драўляны Раства-Багародзіцкі храм і ўзвялі мураваны.

Ён быў аб’яднаны ў адзін будынак з двума двухпавярховымі брацкімі карпусамі, у якіх размяшчаліся таксама пакоі пробашча і брацкая трапезная. Цяпер воды крыніцы, выходзячы з паўднёвага боку царквы, напаўняюць купель і ўпадаюць у раку Аслянку, якая працякае з усходняга боку манастыра. У 1866 годзе замест старой драўлянай званіцы ўзвялі каменную ў пяць ярусаў (58,67 м).

За сваю гісторыю манастыр некалькі разоў разбуралі і аднаўлялі.

У царкве Успення захоўваўся цудатворны Пустынскі абраз Божай Маці, які называлі Патрыяршым.

У летапісах манастыра засталося апісанне цудаў гэтага цудатворнага абраза, бо шматлікія вернікі, дзякуючы яму, атрымалі ацаленне ад хвароб.

У Свята-Успенскі Пустынскі манастыр ішлі хрысціяне розных канфесій: праваслаўныя, каталікі, стараабраднікі, лютэране — з наваколля і далёкіх мясцін. Зараз святыня шырока шануецца не толькі на Магілёўшчыне, але і ў Расіі, ва Украіне, не толькі праваслаўнымі, але і каталікамі, стараверамі ды ўніятамі.

У 1869 годзе ў Пустынках было створана праваслаўнае брацтва, якое заснавала ў манастыры ў 1870 годзе царкоўнае сялянскае вучылішча і 65 школ у іншых месцах. Сірот і дзяцей з бедных сем’яў брацтва сумесна з манастыром утрымлівала за свой кошт. Многія з дзяцей штодня чыталі і спявалі ў манастырскіх храмах на богаслужэннях.

З-за вялікай колькасці вучняў, усе жылыя будынкі манастыра былі занятыя. Выпускнікоў пасылалі для навучання сялянскіх дзяцей чытанню, пісьму, царкоўным спевам, арыфметыцы. Брацкая бібліятэка Пустынак налічвала 656 кніг. Вялася бясплатная раздача і рассыланне кніг. Па дакументах 1905–1906 гадоў на тэрыторыі Пустынскага манастыра згадваюцца амбулаторыя і бальніца.

Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі, у 1919 годзе, манахі, спрабуючы захаваць манастыр, зарэгістравалі на тэрыторыі манастыра земляробчую камуну. Пасля ліквідацыі камуны манахі некаторы час працягвалі жыць у прыстанку і весці ранейшы лад жыцця, але ў 1925 годзе іх канчаткова выселілі. Разам з манахамі знік Пустынскі абраз Божай Маці. У манаскіх келлях размясцілі дзяцей-сірот, утварыўшы Пустынскі дзіцячы дом. Маёмасць Пустынскага манастыра, у тым ліку абразы, канфіскавалі.

У 1942 годзе тут некаторы час стаялі нямецкія войскі. У 1943 годзе сярод навакольных жыхароў нарадзілася яшчэ адна легенда, паводле якой, на сцяне храма некалькі разоў аб’яўлялася нерукатворная выява Ісуса Хрыста, што прадказвала хуткую перамогу над гітлераўскай Германіяй. Што цікава, за ўсе гады Другой сусветнай вайны ў Пустынках не было разбурана ніводнага будынка, не загінула ніводнае дзіця, хаця дзіцячы дом не быў эвакуяваны.

У пасляваенны час манастырскія муры зноў прытулілі дзяцей-сірот, колькасць якіх дасягала 350 чалавек. Школа, якую акрамя дзетдомаўскіх дзяцей наведвалі і дзеці з мясцовых вёсак, працягвала сваю працу. У многім дзякуючы размяшчэнню ў Пустынках дзіцячага дома, манастырскія пабудовы захаваліся да нашых дзён, хаця здзяйснялася варварскае разбурэнне будынкаў манастырскага комплексу. Тут нават праводзіліся вучэнні па грамадзянскай абароне.

У 2003 годзе пад атынкоўкай сапраўды выявілі лік Хрыста, вельмі падобны на той, што і на Турынскай плашчаніцы. З таго часу пачалося аднаўленне манастыра, і ў 2005 годзе – 28 жніўня, у дзень Успення Прасвятой Багародзіцы, – адбылося богаслужэнне. Цяпер у манастыры жыве больш за 10 манахаў і работнікаў, што вядуць гаспадарку. Сюды прыязджае вялікая колькасць паломнікаў і турыстаў.

Крыніца, з якой калісьці прамыў вочы князь Лугвен, працягвае бруіць, не высыхае ўлетку і не замярзае ўзімку. Пакаштаваць гаючай вады і выкупацца ў ёй едуць з розных краёў. Здараліся і выпадкі цудоўнага ацалення. Па павер’ях, калі тры разы з галавой акунуцца ў крыніцу, вада пазбавіць ад усіх хвароб і змые ўсе грахі. Але асабліва яна дапамагае хворым на вочы.

На тэрыторыі манастыра і ў яго ваколіцах ёсць яшчэ колькі крынічак.

Адна крыніца знаходзіцца каля жытла манахаў і асвечана ў гонар Арханёла Міхаіла. З паўдёва-ўсходняга боку за агароджай крынічка ўпарадкаваная як калодзеж. Да яе можна патрапіць з тэрыторыі манастыра праз невялічкую брамку-веснічкі, а калі манастыр закрыты, то ад галоўнага ўваходу трэба ісці ўздоўж агароджы.

Другая крыніца размешчана на поўнач ад манастыра, у канцы поля, каля драўлянай скульптуры. Лічыцца, што вада з гэтай крыніцы дапамагае ад хвароб ног і суставаў. Трэцяя крыніца месціцца каля ракі Аслянка і выглядае як невялічкае азярко. Яе называюць Крыніца Святой Ефрасінні Полацкай.

Побач крыжы і альтанкі, а на навакольныя дрэвы вешаюць абразы. Паблізу былой вёскі Пустынкі знаходзіцца крыніца асвечаная ў гонар пакутніц Веры, Надзеі, Любові і іх маці Сафіі.

Цячэ вада з-пад царквы. Крыніца «Лагойская» — гісторыя і сучаснасць

Ліпень у той год выдаўся надзвычай цёплы, нават гарачы. Была раскоша для ўсяго жывога на зямлі. У палях і лясах, на лугах і на людскіх  сядзібах – усё маладое, пышнае і зялёнае. А яшчэ паўсюль цвілі кветкі – жоўтыя, белыя, чырвоныя, сінія, вохрыстыя, аранжавыя… Мора кветак.

Усё наваколле патанала ў карунках белых рамонкаў, лугавога ільну і браткаў, ліловых званочкаў, цэлыя сцены ружовай маліны. Іх водар вабіць усіх. Над кветкамі лётаюць, уюцца матылькі, дзумкаюць чмялі і пчолы. Але не кожнай кветцы дастаецца такі гонар: сядаюць  працавітыя пчолкі на тыя, што не толькі звабліваюць, але даюць  найсалодкі нектар. Хаця ніводная з іх не хацела прызнаць, што яна не мае асаблівай карысці, калі толькі для ўпрыгожвання.

У гэты момант кожная кветка струменіла свой адметны пах. І тыя пахі змешваліся і стваралі цудоўную духмянасць.

Сабраліся неяк  кветкі папаўдні на светлай палянцы на агульны сход. Сонца ўжо спала, але ў лугах на ўсе лады стракаталі конікі і кракталі ў балатах жабы. Наўкола – прыгожыя краявіды, поўныя радаснага спакою і маўклівага задумення.

Але спакой быў толькі знешнім: усе кветкі хваляваліся, некаторыя, больш гаманкія, перашэптваліся, даказвалі адно аднаму сваю карысць і пра найбольшае задавальненне чалавеку. Аднак, гэта калі між сабою. Патрэбна было вырашыць: якая кветка самая карысная – ядомая, лекавая і меданосая. Ці толькі дэкаратыўная, альбо  прыдатная толькі ў парфумерыі. Сабраліся, каб выказаць калектыўнае прызнанне самай- самай.

Браткі, або як іх яшчэ завуць Анюціны вочкі, прапанавалі за вядучага сходу Дзівасіл. Супраць азваўся Бадзяк, ружовая расліна з зубчастым калючым лісцем. Але калі Рамонак спытаўся ў Бадзяка пра матывацыю, той не змог аргументаваць сваё меркаванне, ад таго яшчэ больш расчырванеўся, супакоіўся.

Браткі ж пачалі ў наступ за сваю кандыдатуру старшыні сходу. Яны данеслі прысутным адну цікавую легенду пра тое, нібыта ў далёкія часы, калі з хат пачалі знікаць дзеці, якіх выкрадаў Змей.

Тады з’явіўся надзвычай дужы юнак Ілья. Самы што ні ёсць асілак!

І пайшоў змагацца са Змеем. Часам сякера адскоквала ад іх, і тады змею ўдавалася ўкусіць маладога асілка. На целе хлопца з’явіліся  раны, з іх сачылася кроў.

Тады Ілья пайшоў на хітрасць. З усёй моцы ён ударыў сякерай аб валун. Ва ўсе бакі пасыпаліся іскры. Загарэлася сухая трава і лісце. Імгненне – і полымя шугала ўжо над усім лесам. Ілья схапіў гарачую галавешку і стаў тыкаць ёю ў абрубак змяінай шыі, адкуль толькі што зляцела чарговая галава.

Асілак заўважыў, што новыя галовы больш не адрастаюць. Калі пакацілася на зямлю апошняя, юнак апусціў сякеру, сеў і заплакаў. Плакаў ён ад шчасця і радасці.

– Дык вось, да вёскі Ілья ледзь дайшоў – у час бітвы страціў шмат крыві. А неўзабаве і памёр ён.

– О-ох! - загулі прысутныя. - Чаму так несправядліва?

Наступным днём на кургане, што быў насыпаны на магіле, вырасла дзівосная жоўтая кветка. Людзі назвалі яе дзевяцьсілам, паколькі асілак перамог дзевяцігаловага змея. Пазней сталі зваць яго больш проста – дзівасіл.

– Выходзіць, што сіла маладога асілка перайшла да расліны, – разважалі Маліны. – Здорава! Але ж гэта толькі адна яго якасць…

– Мяркуем, што для таго, каб быць старшынёй сходу гэтага дастаткова ці не так? – ішлі ў наступ Браткі.

– Та-а-к! – данесліся галасы Чырвонакніжніц – пурпурнай Напёрстаўкі і зялёна-паўзучай Дзеразы.

Дзівасіл стаяў перад усімі. Яго жоўтыя, сабраныя ў “кошычкі” кветкі на высокіх галіністых сцёблах пільна ўглядаліся ў сваіх сяброў. Ён адразу прыняўся выконваць свае абавязкі. Са згоды калектыву, даў характарыстыку ўсім прысутным: якую карысць прыносіць кожная з прадстаўнікоў нашай флоры.

Рамонак узгадаў сваё шырокае прызнанне не толькі як дэкаратыўнай і лекавай кветкі, але і як асаблівай кветкі ўсіх закаханых. Аднак падтрымаў яго адзін Васілёк.

А вось Трыпутнік пачаў з таго, што ён зусім не пустазелле, хаця матычкай часта дастаецца яго карнявішчу. Гаварыў пра лекавыя здольнасці свайго шырокага жылкаватага лісця пры зажыўленні свежых ранаў. Напрыканцы прапанаваў, што было нечаканым для некаторых: самай карыснай кветкай прызнаць Суніцы.

Калі ўсе ахвочыя выказаліся, распачалося галасаванне.

Дзьмухаўцы таксама падтрымалі прапанову Трыпутніка. Адначасова шчыра прасілі прабачэння за сваю ўсеўлазную і надаедлівую прысутнасць на палетках, у гарадах, і людскіх падворках.

Медуніца выхвалялася сваім салодкім нектарам, але пагадзілася з Дзівасілам, што Суніцы не толькі ядомыя, але лекавыя як ягады, так і кветкі, і настоі з лістоў. У іх багата розных вітамінаў. І лячэбныя ўласцівасці Суніц даказаныя, як адны з самых эфектыўных ад усіх кветак.

Добра тое, хто дзеліцца думкамі падчас размовы, не астаўляючы сабе на памяць.

Дзеля паўнаты адлюстравання той падзеі трэба ўсё ж сказаць, што з пагардаю азваўся адзін самаўлюбёны Нарцыс. Сябе пачаў хваліць. Але яго спынілі і нагадалі: не хвалі сябе, няхай іншыя пахваляць.

Хтосьці ўспомніў пра леташнюю спёку, калі ён, Нарцыс, нахлябтаўся халоднай вадзіцы, і горла заклала як не на тыдзень. А вылечылі яго менавіта Суніцы. Тады сцішыўся хвастун. Пагадзіўся з калектывам. Нават нагадаў легенду пра тое, як з’явіліся на свет гэтыя цудоўныя белыя кветачкі.

І сапрўды такія яны далікатныя на невысокіх сцяблінках сярод зубчастага лісця і вусоў-парасткаў зацвітаюць белыя кветачкі. Неўзабаве на іх месцы з’яўляюцца ярка-малінавыя, ружовыя, а часцей за ўсё чырвоныя ягады. Яны нагадваюць маленькія сэрцайкі. Здавалася, выйшлі з зямлі сэрцы мужных паўстанцаў. І расліны, на якіх з’явіліся ягады-сэрцы, людзі назвалі сумніцамі, бо вельмі сумавалі па загінуўшых героях на чале з адважным воінам Цімохам, што змагаліся супраць рабства абяздоленых сялян, жорсткасці і прагнасці мясцовага князя.

Нецікава стала жыць князю. Цяпер ён ужо не мог безнаказана, як раней, рабаваць абяздоленых людзей. І таму звярнуўся за дапамогай да суседняга князя. Сабралі абодва незлічонае войска і разбілі атрад сялянскага заступніка Цімохі. Кап’ё трапіла яму прама ў сэрца. Паляглі тут і адважныя паплечнікі Цімохі.

– Сябры, - звяртаўся Рамонак, - я ўспомніў: “Калі я быў маленькім рос нейкім слабенькім зусім. Дык маці мне рабіла розныя адвары з лісткоў суніц. І ў хуткім часе я паправіўся, акрэп. Так што Суніцы, без сумніву  ўзнаўляюць дэфіцыт вітамінаў, і ўзмацняюць агульны тонус жывых арганізмаў”.

Так і вырашылі. Суніцы ж на правах пераможцы шчодра частавалі ўсіх ахвочых салодкімі і духмянымі ягадамі.

Вызначылі і самы найлепшы меданос:  Купальнік.

Як і Васілёк – самая паэтычная кветка. Як і Пералеска – самая першая кветка.

Паветра  ап’яняла казачніка сваёй чысцінёй і свежасцю.

Дзе яшчэ давядзецца дыхаць такім водарам, як ні сярод роднай кветкавай прыгажосці!

Сакрэцік майго асабістага знаёмства з пісьменніцай Наталляй Бучынскай прыхаваю на дэсерт. Абяцаю, шаноўны чытач: пасля знаёмства з цудоўнымі кнігамі казачніцы будзе нагода яшчэ раз пляснуць рукамі і выгукнуць: «Аёечкі!»

Зараз жа – рушым у чароўны свет, створаны пісьменніцай. Паедзем на машыне, ды якой! Маленькая Машынка, гераіня дэбютнай кнігі Наталлі Бучынскай «Прыгоды Маленькай Машынкі» ( Мінск, «Мастацкая літаратура», 2008) – будзе нашым правадніком. Адразу стане зразумелым: пісьменніца размаўляе з хлопчыкамі і дзяўчаткамі на адной мове. Яна ўмее зацікавіць, заінтрыгаваць, падкажа выйсце са складанага становішча – але пры гэтым не будзе павучаць.

Нагод жа для павучання дастаткова, калі тычыцца правілаў паводзінаў на дарозе і стасункаў з пасажырамі, пешаходамі, удзельнікамі руху. Аднак з дапамогай Маленькай Машынкі, якую зусім нядаўна сабралі на заводзе, чытачам будзе не нудна, а захапляльна спасцігаць гэтую навуку. Дзве дарослыя паважаныя машыны, якія ўзяліся апекавацца над малой, пакуль яна падрасце ды паразумнее, і сталі Машынцы Мамай і Татам! Ёсць яшчэ адзін важны персанаж — кіроўца Толік.

Як рамантаваць машыну, як яна зладжана, чаму пачуваецца дрэнна? Якія машыны дапамагаюць ратаваць людзей, што здарыцца, калі парушыць правілы дарожнага руху? Навошта перабуваць машыну? Як дзейнічаць, калі трапіш у аблогу да кароў? А калі верабей едзе без білета ў аўтобусе — ён лічыцца «зайцам»? Разам з Маленькай Машынкай чытачы знойдуць адказы на гэтыя і шмат іншых пытанняў.

У 2012 годзе кніга «Приключения Маленькой Машинки» выдадзена на рускай мове (Мастацкая літаратура»).

«Незабыўныя сустрэчы з авечкай Адэляй, або Adeljastar@tut.by» (Мінск, Мастацкая літаратура, 2013) — наступная кніга пісьменніцы. На мой асабісты погляд, гэта адна з самых незвычайных кніг у беларускай дзіцячай літаратуры.

Авечка Адэля працуе на ферме «Каляроўка»… авечкай! У яе абавязкі ўваходзіць штодзень хадзіць на пашу, скубсці траўку і гадаваць воўну, з якой атрымліваюцца прыгожыя швэдары, сукенкі і шалікі.

Выкраданне з бОльніцы (казка)

Але каб толькі гэтыя абавязкі, і кнігі не было б! Адэля — асоба амбітная, прадпрыймальная. Яна марыць пра славу. Выконвае свае непасрэдныя абавязкі як мае быць, але ж не абмяжоўваецца толькі імі. Яна змагаецца за чысціню на ферме, піша лісты ў «Грынпіс», ладзіць экспедыцыю за палярны круг, ездзіць па міжнародных выстаўках, дае і бярэ інтэрв’ю… А каб яе прыгоды не прапалі бясследна, намаўляе аўтарку, спадарыню Наталлю, напісаць пра яе (авечку Адэлю) кнігу!

Кніга атрымалася – чысты вітамін С! У ёй столькі гумару і вяселля, што яе можна смела рэкамендаваць кожнаму, хто шукае пазітыву і нагодаў для ўсмешак. Адэля са сваёй гаспадыняй, спадарыняй Наталляй, і сябрамі – козачкай Малімонкай і Баранчыкам – здольныя падараваць і тое, і другое!

«Атракцыён для вадзянікоў» (Мінск, «Мастацкая літаратура», 2015). Гэта кніга складаецца з трох казачных гісторый. Аб’яднаныя гісторыі тым, што ў іх дзейнічаюць жыхары вадаёмаў: вадзянікі, якія ладзілі ў возеры Доўгім атракцыёны; бабрыная сямейка, у якой Чырвоную кнігу Беларусі -- настольная; Наяда марская, якая дзеля салаўіных песень перабралася жыць з мора ў беларускія вадаёмы.

Нарэшце, цудоўная трылогія — «Прынцэса Алівія і жабіны вочкі» (2019) “Рыцар Квых і "жабіны вочкі" (2020),  “Ква-Фея, Кваканцыя і "жабіны вочкі" (2021) – Мінск, выдавецтва «Беларусь».

Шмат хто з дзяўчатак марыць стаць прынцэсай. Не абмінае гэтая мара і дзяўчынку Зоську. Яе мары наканавана спраўдзіцца – і Зоська сілай казачнага лёсу робіцца прынцэсай Алівіяй! Ці так гэта проста? Ці значыць гэта раздаваць загады, уволю ласавацца торцікамі, з рання да вечара бавіцца з любімымі цацкамі? Ці, можа, быць прынцэсай азначае мець большую, чым у каго, адказнасць за свае словы і ўчынкі?

Чараўніцтва, ператварэнні – і вось ужо звычайныя жабкі, якія скачуць пад нагамі, робяцца феямі, маленькае цмачанё дурэе і забаўляецца з прынцамі, кароль Жудас ідзе вайной на караля Ладысвета… І ва ўсім гэтым новым, казачным – не толькі чароўным, але і небяспечным свеце – маленькай прынцэсе Алівіі дзеля выратавання свайго і казачнага свету належыць не забыцца сваё сапраўднае імя.

Ці ўдасца гэта дзяўчынцы? Ці вернецца яна ад казачных прыгод да сваёй сям’і? Магчымасць даведацца пра гэта, дадаўшы ў кампанію цудоўных кніжных сустрэч і сустрэчу з трылогіяй Наталлі Бучынскай, шаноўныя чытачы маюць. Усе тры кнігі пакуль ёсць у продажы. Таксама іх можна ўзяць у бібліятэках.

Зорны карагод над возерам

Пакуль прадаецца і кніга «Атракцыёны для вадзянікоў». Кнігі ж пра Маленькую Машынку і авечку Адэлю знайсці можна толькі ў бібліятэках.

Прыемных вам сустрэч з кніжным светам Наталлі Бучынскай!

Зараз жа — абяцаны «дэсерт» з сакрэцікам.

Пісаць пра кнігі Наталлі Бучынскай для мяне – асаблівая асалода і адказнасць, бо мы з Нататлляй – родныя сёстры. Дзве казачніцы з адной хаты. Супольныя згадкі дзяцінства, прыгоды і пракуды, сябры і прыяцелі, адны і тыя  школа і настаўнікі, адметная лексіка родных мясцін… Але ў кожнай – свой погляд на свет, свае казкі. Дзе ні даводзілася бываць, сустракацца, выступаць – заўжды кажам пра гэта і не робім з гэтага таямніцы.

Дэсерт з сакрэцікам альбо легенда на дваіх

Але ж вось табе маеш! Па выхадзе кнігі «Сустрэча з пісьменнікам, альбо Як зрабіць урок чытання цікавым» (складальнік Ірына Буторына. Мінск, 2021, «Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі»), якая складаецца з эсэ пра 24 дзіцячых пісьменнікаў Беларусі, сярод якіх ёсць эсэ Алены Масла і эсэ Наталлі Бучынскай пра дзяцінства, тэлефануе мне адзін пісьменнік і паведамляе ўзрушана:

– Лена! Бучынская ж твая родная сястра!

– Усё жыццё ведаю, – смяюся я, – і мы ж гэтага не хаваем!

– Я чуў, – прызнаецца пісьменнік, – але думаў, што гэта – ваша легенда! І вы яе ўсюды агучваеце! Толькі пачытаўшы вашыя эсэ, зразумеў, што гэта – праўда!

Чыстая праўда, нават калі падобная да легенды ці казкі!

Хоць хваліць свайго заўжды складана, тым не меньш: настойліва раю казкамі Нататллі аздобіць сваё лета і лета сваёй сям’і!

Сонечная казачка

Днямі Дзень горада адсвяткаваў цікавы і прыгожы горад Брэсцкай вобласці —Бяроза, які размешчаны на рацэ Ясельда. З гэтай нагоды карэспандэнт Слушна вырашыла падрабязней даведацца пра славутасці горада і месцы, якія нельга абысці ўвагай.

Жыхары мясцовасці вельмі любяць свой горад, таму, заехаўшы ў Бярозу, адразу адчуваецца гасціннасць і ўтульная атмасфера. Сёння гэта невялікае мястэчка з насельніцтвам каля 30 тысяч чалавек, вядомае прадукцыяй свайго мясакамбіната і завода па вытворчасці пліткі.

А між тым, першая згадка пра сяло Бяроза датуецца 1477 годам, калі ўладальнік сяла Ян Гамшэй заснаваў тут касцёл Святой Тройцы. У канцы XV стагоддзя Бяроза становіцца гандлёвым горадам, атрымаўшы гарадскую хартыю і права на правядзенне штотыднёвага кірмаша, а таксама цэнтрам кальвінізму.

Ваўкавыскі раён. Топ-7 месцаў, здольныя ўразіць турыстаў

Гісторыя Бярозы непарыўна звязана з ордэнам манахаў-картэзіянцаў, горад нават да 1940 года насіў назву Бяроза-Картузская. А ўсё пачалося з таго, што ў 1617 годзе мястэчка стала ўласнасцю канцлера Вялікага княства Літоўскага Льва Сапегі.

Сёння ў горадзе, безумоўна, ёсць што паглядзець. Тут шмат гістарычных і культурых аб’ектаў, якія вартыя ўвагі. Пра некаторыя з іх зараз і пойдзе гаворка:

Руіны манастыра картэзіянцаў

Закладзены яшчэ ў сярэдзіне 17 стагоддзя велізарны манастырскі комплекс сёння ўяўляе сабой руіны. Аднак нягледзячы на даволі закінуты выгляд, гэтае месца можна смела ўключыць у топ самых цікавых славутасцяў Беларусі. Таму калі будзеце ў гэтых краях — вельмі рэкамендуем заехаць.

Сам манастыр уключаў: касцёл святога Юзафа (часткова захавалася вежа-званіца), уязную браму (адрэстаўравана), келлі братоў-манахаў картэзіянцаў, трапезную, бібліятэку, шпіталь, аптэку, буйныя і дробныя гаспадарчыя пабудовы.

У 1646 годзе манахі з гданьскіх Картузаў даслалі ліст Льву Сапегу, у якім выклалі просьбу пасяліцца на землях Сапегаў і закласці ўласны манастыр. Леў Сапега з энтузіястам прыняў просьбу манахаў ордэна картэзіянцаў. Біскуп Гембліцкі даў адпаведны дазвол, пасля якога канцлера наведалі манахі, якія выбралі Бярозу месцам для будучага манастыра. Так у 1648 годзе пачалося будаўніцтва аднаго з найбуйнейшых рэлігійных комплексаў на землях ВКЛ.

Манастыр картэзіянцаў у Бярозе служыў не толькі прыстанкам духоўнага, але і ёмішчам багаццяў, назапашаных ордэнам. Служыцелі ордэна зарэкамендавалі сябе ліхвярамі, да якіх звярталіся па фінансавую дапамогу. Праз гады пасля завяршэння будаўніцтва бярозаўскі манастыр праславіўся найбуйнейшым маёнткам, на якім працавалі каля 2500 сялян.

Пасля паўстання 1831 года манастыр быў зачынены, а ў 1860-я гады камісія прызнала немэтазгоднасць яго аднаўлення і было прынята рашэнне разабраць комплекс. Карціны, каштоўныя рэчы разышліся па іншых храмах. Цагляныя пабудовы былі разабраны, а матэрыял выкарыстоўваўся для будаўніцтва, у тым ліку казармаў для 151-га Пяцігорскага пяхотнага палка.

Музей пад адкрытым небам. Якія месцы ў Полацку вы дакладна не забудзеце?

На сённяшні дзень захавалася паўднёвая і заходняя частка манастыра. Падчас правядзення раскопак усе знаходкі былі перададзены і захоўваюцца ў Бярозаўскім гісторыка-краязнаўчым музеі. Руіны ўнікальнага манастыра здзіўляюць да нашага часу сваім знешнім выглядам.

Чырвоныя казармы

У канцы 19 стагоддзя вайсковы комплекс займаў цэлы квартал, апроч цагляных пабудоў былі і драўляныя. Тут можна ўбачыць два трохпавярховыя будынкі былых казармаў, у якіх толькі ўнутраная планіроўка памяшканняў нагадвае пра першапачатковую функцыю будынкаў.

Чырвоныя казармы былі ўзведзены ў 1894 годзе для салдат 151-га Пяцігорскага пяхотнага палка, які быў накіраваны ў Бярозу для падтрымання парадку ў горадзе пасля паўстанняў 1831 і 1863 гадоў. Падчас Першай сусветнай вайны ў іх знаходзіўся нямецкі вайсковы шпіталь, а ў «польскі» час — з 1934 па 1939 гады — турма для палітвязняў.

Горад чатырох рэлігій. Што паглядзець турыстам на Іўеўшчыне?

Многія крыніцы называюць яе канцлагерам, бо ўмовы ўтрымання тут былі вельмі жорсткімі. За 5 гадоў праз турму ў Бярозе-Картузскай прайшло каля 10 тысяч чалавек. У 1939 годзе пры змене ўлады ў Заходняй Беларусі многім зняволеным удалося збегчы. У пасляваенны час і да пачатку 1990-х года тэрыторыю Чырвоных казармаў займала Савецкая воінская часць.

Сёння ў адным з будынкаў размяшчаецца гандлёвы цэнтр, а ў другім — некалькі ўстаноў: цэнтр рамёстваў, галерэя мастацтваў, піцэрыя і інш.

Свята-Петра-Паўлаўская царква

Свята-Петра-Паўлаўскі храм у горадзе Бяроза быў пабудаваны ў 1775 годзе. Гэта была аднакупальная могілкавая царква. Пасля была пабудавана асобная царкоўная званіца. Па меры павелічэння колькасці жыхароў горада з'явілася неабходнасць павялічыць умяшчальнасць храма.

Паколькі маленькая могілкавая царква не магла змясціць усіх прыхаджан, было прынята рашэнне пашырыць плошчу царкоўнага памяшкання за кошт злучэння царквы і званіцы сценамі ў адно памяшканне, што і было зроблена ў 1910 годзе. У такім выглядзе, цяпер ужо двухкупальная, Свята-Петрапаўлаўская царква праіснавала да 1995 года.

Да гэтага часу, у сувязі з забаронай савецкага ўрада праводзіць капітальныя рамонты ў будынках рэлігійнага прызначэння, храм аказаўся ў аварыйным стане. У пачатку 1996 года была распачата рэканструкцыя царквы, якая змяніла яе да непазнавальнасці. Званіца царквы з 21 метра вырасла да 37 метраў.

Крупецкія святыні

Сёння над горадам узвышаецца велічны храм з 13 купаламі, замест двух, увянчанымі пазалочанымі крыжамі. Яны сімвалізуюць Ісуса Хрыста і 12 апосталаў.За ўсю гісторыю свайго існавання Свята-Петра-Паўлаўская царква ў Бярозе ніколі не закрывалася.

Побач ёсць невялікія старыя могілкі. Тут можна ўбачыць пахаванні і перыяду Расійскай і імперыі і «польскага» часу. У адзіным стылі выкананы надмагіллі служачых 151-га Пяцігорскага пяхотнага палка.

Краязнаўчы музей

Музей размешчаны ў гістарычным будынку 1920-х гадоў. Гэта першая пабудова ў стылі канструктывізму ў Бярозе. Мясцовыя жыхары, здзіўленыя незвычайнай для таго часу канструкцыяй будынка, назвалі яго «дом без даху». Да вайны дом належаў аднаму яўрэйскаму гандляру. Цяпер тут знаходзіцца гісторыка-краязнаўчы музей.

Асноўныя экспазіцыі музея расказваюць пра гісторыю Бярозы, пачынаючы з першабытна-абшчыннага ладу да 17-га стагоддзя і з 17-га па сённяшні дзень. У музеі 21 калекцыя, у якіх захоўваюцца рэдкія экспанаты, напрыклад, такія як скарб манет Вялікага Літоўскага Княства, Георгіеўскія крыжы і медалі, палка з рэйхстага.

Музей праводзіць як аглядныя, так і тэматычныя экскурсіі.

Помнік авіятарам

У «польскі час» у Бярозе-Картузскай на гэтым месцы быў пабудаваны касцёл, аднак яму ўдалося праіснаваць не больш за 30 гадоў. У 1960-я ён быў знесены і сёння на гэтым месцы ўсталяваны самалёт МіГ-21— савецкі шматмэтавы знішчальнік і самы распаўсюджаны звышгукавы баявы самалёт у свеце.

Гэты незвычайны помнік нагадвае пра 927-мы авіяцыйна-знішчальны полк, які стаяў у Бярозе з 1955 года. Цяпер на яго базе працуе Цэнтр падрыхтоўкі і прымянення беспілотных авіякомплексаў — першая ў Беларусі часць, якая займаецца беспілотнікамі (дронамі).

Духоўна-патрыятычны комплекс у старым парку

Аб'ект, які не мае аналагаў у Беларусі. Менавіта тут было прынята рашэнне ўвекавечыць імёны салдат, якія загінулі ў Афганістане, пры выкананні воінскіх абавязкаў. Комплекс уключае помнік «Мужнасці і смутку», які ўяўляе сабой дзве стэлы на бетонным пастаменце, тут жа пералічаныя імёны загінулых; побач размешчаны фантан «Чаша слёз», за якім арганізавана невялікая выстаўка ўзораў баявой тэхнікі.

На 15-ю гадавіну вываду савецкіх войскаў з Афганістана ў лютым 2004 года пачалося будаўніцтва храма ў памяць усіх воінаў. Новы храм быў пабудаваны на месцы, дзе раней размяшчалася праваслаўная царква 151-га Пяцігорскага пяхотнага палка, які, як згадвалася раней, размяшчаўся ў Чырвоных казармах.

Храм пяцікупальны, 38 метраў у вышыню. Уваход у храм вянчае купал у выглядзе шлема князя Аляксандра Неўскага. У самым храме, справа ад Царскіх варот, знаходзіцца абраз святога пакутніка Сергія Фларынскага, які быў палкавым святаром 151-га Пяцігорскага пяхотнага палка і лічыцца нябесным апекуном горада Бярозы.

⚡️Магчыма, вам будзе цікава:

Падрабязна пра славутасці Брэста і Брэсцкай вобласці

Як беларусы выкарыстоўваюць торф у лекавых мэтах?

Атрымаць асалоду ад гісторыі, архітэктуры і мясцовай кухні. Навошта турыстам ехаць у Баранавічы?

Спякотнае надвор'е можа справакаваць абвастрэнне некаторых скурных захворванняў. Пагаршае сітуацыю падвышаная потлівасць, актыўнае сонечнае выпраменьванне, рэзкія перапады тэмператур ад пекла да прахалоды.

У выніку з'яўляюцца раздражненне і пачырваненні на скуры, незразумелыя высыпанні, зноў праяўляюць сябе існуючыя дэрматалагічныя хваробы. Мы вырашылі яшчэ раз нагадаць, якія захворванні і праблемы са скурай могуць даць ведаць пра сябе ў летнюю спёку.

Рознакаляровы лішай

Гэта інфекцыйнае, грыбковае захворванне верхняга пласта скуры. Яно выяўляецца ў выглядзе карычнявата-ружовых плям без запаленняў. Узбуджальнік рознакаляровага лішая — дрожджападобны грыб Pityrosporum orbiculare альбо Malassezia furfur і М.globosa. У многіх людзей ён з'яўляецца прадстаўніком нармальнай мікрафлоры і жыве ў лускавінках рагавога пласта эпідэрмісу, у валасяных фалікулах.

Абвастрэнні часцей за ўсё здараюцца ў гарачае летняе надвор'е на фоне падвышанай потлівасці. Рознакаляровы лішай характарызуецца хранічным цягам, часта адбываюцца рэцыдывы, але адрозніваецца малазаразнасць.

Плямы, якія з’явіліся, не загараюць. У выніку пры пацямненні ўсёй скуры месцы, задзетыя грыбком, застаюцца белымі. З часам гэтыя плямы могуць павялічвацца. Размяшчаюцца яны часцей за ўсё на спіне і грудзях, радзей — на плячах і жываце, валасістай часткі галавы.

Пра прычыны з'яўлення хваробы, сімптомы, дыягностыку, лячэнне і прафілактыку рознакаляровага лішая можна даведацца тут.

Розацэа

Сонечнае выпраменьванне на скуры чалавека (нос, лоб і шчокі) можа справакаваць з'яўленне эрыцэмы (пачырваненне), якое з'яўляецца прадвеснікам розацэа. Такое пачырваненне, як правіла, самастойна знікае праз пэўны перыяд часу. Часам праз некалькі хвілін, у іншых выпадках — праз некалькі гадзін. У месцах, дзе яно з'явілася, многія адчуваюць запал.

Затым з цягам часу пачынаюць адбывацца судзінкавыя змены. Скура набывае сінюшнае адценне і становіцца больш шчыльнай. Затым утворацца папулы ружовага ці чырвонага адцення, якія выступаюць над паверхняй скуры.

Самае галоўнае — імкнуцца пазбягаць празмернага ўздзеяння ўльтрафіялетавага выпраменьвання і сонечных апёкаў: гэта можа стаць чыннікам абвастрэння розацеа. Акрамя таго, догляд за скурай павінен быць зберагалым, а пры выбары касметыцы лепш аддаваць перавагу той, якая не ўтрымлівае раздражняльных кампанентаў. Перш чым выйсці на вуліцу, на скуру трэба нанесці сонцаахоўны крэм з SPF-фактарам не менш за 50.

Каб пазбегнуць абвастрэнняў неабходна таксама прытрымлівацца дыеты, адмовіцца ад шкодных звычак. Скуру трэба абараняць ад перагрэву і пераахаладжванняў, пазбягаць стрэсу. Катэгарычна нельга наведваць лазні і салярыі.

Загар

Залатое правіла загару — усё добра ў меру. Таму пачынаць трэба паступова, з 15 хвілін. Аднак бесперапынна знаходзіцца на сонцы даўжэй за 2 гадзіны (нават калі вы ўжо загарэлі) не варта. Без адзення і сонцаахоўнага крэму час знаходжання на сонцы лепш абмежаваць 30 - 40 хвілінамі.

Самае актыўнае сонца — з 10 да 15-16 гадзін, а самы бяспечны загар — да 10 гадзін раніцы і пасля 16 гадзін дня. Калі вы купаліся ў вадаёме, абавязкова трэба выцерці скуру ручніком. Справа ў тым, што кропелькі вады, якія застаюцца на скуры, могуць "спрацаваць" па прынцыпе лінзы павелічальнага шкла і прывесці да апёку.

Каму загараць не варта? Першым чынам тым, у каго на целе ёсць вельмі шмат вялікіх пігментных радзімак, асабліва прыроджаных. Прымаць сонечныя ванны спецыялісты не рэкамендуюць, калі неабходна піць некаторыя лекавыя сродкі, якія могуць аказваць фотасенсібілізуючае дзеянне (павышаюць адчувальнасць да сонечных прамянёў) і могуць спрыяць апёку. Загар непажаданы таксама для людзей з першым і другім фотатыпам скуры.

Пра правілы бяспечнага загару можна даведацца з гэтага інтэрв'ю з урачом-анколагам.

Сонечныя апёкі

Пасля прыняцця сонечных ваннаў скура стала чырвонай, з'явілася адчуванне палення, развіўся ацёк, надзьмуліся бурбалкі? Гэта апёк. Дзейнічаць трэба хутка. Калі своечасова не прыняць неабходныя меры, арганізм можа страціць шмат вадкасці, у выніку чаго парушыцца баланс электралітаў, пацерпяць ныркі, крытычна зменшыцца артэрыяльны ціск і пагоршыцца праца сэрца.

Як правільна аказваць дапамогу пры сонечным апёку? Адказ на гэтае пытанне вы знойдзеце ў гэтым артыкуле.